Türkiye'de Motivasyon ve Bağlılık Üzerine Yapılan Araştırmalar

yapılan bazı çalışmalara yer verilmiştir. Kaynaklar incelendiğinde doğrudan özel eğitim alanında yeterince ilgili kaynağın olmadığı görülmüştür. Motivasyon ve bağlılık ile ilgili birçok kitap, makale ve tez yapılmış olsa da özel eğitim kurumlarında çalışmakta olan öğretmenlerin kurumlarına bağlılıkları ve motivasyonlarıyla ilgili herhangi bir araştırma yoktur. Yapılan araştırmalarda kurum yöneticilerinin liderlik özelliklerinin çalışanlar üzerindeki bağlılık ve motivasyon üzerine olan ilişkisine yer verilmiştir. Bazı araştırma örnekleri ve ortaya çıkan sonuçları aşağıdaki gibidir:

Kırsoy (2015)’in okul müdürlerinin liderlik becerileri ile öğretmenlerin bağlılık ve motivasyonları konusunda yaptığı yüksek lisans tezinde okul müdürlerinin liderlik becerisinin cinsiyet değişkeninde farklılaştığı, örgütsel bağlılık değişkeninin cinsiyet ve eğitim durumuna göre farklı olduğu, motivasyon düzeylerinin ise cinsiyet, branş türü, okul türü gibi değişkenlerde anlamlı farklılıklar oluşturduğu sonucuna ulaşmıştır. Okul müdürlerinin öğrenen liderlik becerisi ile öğretmenlerin okula bağlılık ve motivasyon ilişkisi orta düzeyde, pozitif ve anlamlı çıkmıştır. Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarıyla motivasyon düzeyleri arasında düşük düzeyde pozitif ve anlamlı ilişki olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Regresyon analizi sonucunda okul müdürlerinin kullanmış oldukları öğrenen liderlik becerisinin öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarını ve motivasyon düzeylerini anlamlı bir şekilde yordadığı sonucu ortaya çıkmıştır.

Okul müdürlerinin etkileşimci liderlik stilleri ve öğretmenlerin okula bağlılıkları üzerine yaptığı bir çalışmada; öğretmen görüşlerine göre okul müdürlerinin etkileşimci liderlik stilleri ile öğretmenlerin okullarına bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki incelemiştir, okul müdürlerinin geleneksel yapıdan gelen yönetim biçimi uyguladıkları, bu durum sonucunda okul müdürlerinin etkileşimci liderlik stili ile öğretmenlerin kurumlarına bağlılığı arasında oluşan ilişkinin düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bundan dolayı okul amaç ve hedeflerinin iyi bir işleyişle çalışması için okul müdürlerinin; yenilikçi, paylaşımcı ve demokratik bir ortam oluşturarak yeni politikalar belirlemesi gerektiği sonucuna varmıştır. Yapılmış olan bu araştırma bulgularına sonucunda okul müdürlerinin etkileşimci liderlik stilini orta düzeyde kullandıkları, bunun neticesinde öğretmenlerin okula bağlılıklarında duygusal bağlılık boyutunun en yüksek seviyede olduğu ve yine kurum müdürlerinin etkileşimci liderlik biçimleri ile öğretmenlerin okula bağlılıkları arasında ki ilişkinin pozitif yönde ve düşük düzeyde anlamlı olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca ortaöğretim kademesinde çalışan kurum müdürlerinin etkileşimci liderlik stilleri ilkokulda çalışmakta olan okul müdürlerine göre daha fazla olduğu sonucu ortaya çıkmıştır (Yeşilyurt, 2015).

Tuna (2009), yapmış olduğu dönüşümsel ve etkileşimsel liderliğin, duygusal bağlılık ve işe bağlılık üzerinde etkilerinin incelenmesi konulu yüksek lisans tezinde, farklı şirketlerde çalışan 163 kişi üzerinde anket yöntemiyle bir çalışma yapmıştır. Çalışmasında dönüşümsel ve etkileşimsel liderlik davranışlarının bağlılık üzerindeki etkisine bakmıştır. Araştırma sonucunda dönüşümsel liderliğin duygusal bağlılık

üzerinde orta düzeyde pozitif, işe bağlılık üzerinde daha düşük düzeyde ve pozitif bir ilişki içinde olduğu sonucu çıkmıştır. Etkileşimsel liderliğin ise duygusal bağlılık üzerinde düşük düzeyde pozitif, işe bağlılık üzerinde orta düzeyde pozitif bir ilişkisi ortaya çıkmıştır. Dönüşümsel liderlik davranışlarının duygusal bağlılık, etkileşimsel liderlik davranışlarının ise işe bağlılık üzerinde daha fazla etkisi olduğu sonucu ortaya çıkmıştır.

Zeren (2007), okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik stilleri ile bu okullarda görevli öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları konulu çalışmasında dönüşümcü liderlik ile öğretmenlerin okula bağlılıkları arasında ilişkiyi tespit etmeye yönelik bir çalışma yapmıştır. Araştırma sonucunda yüksek oranda öğretmenlerin müdürlerinin dönüşümcü lider olduğu kanısına ulaşılmıştır. Öğretmenlerin mezun oldukları okul, öğrenim düzeyleri ve bulundukları okuldaki çalışma süresi okula bağlılık düzeyinde farklılık oluşturmamıştır. Araştırmaya katılan öğretmenler örgütsel bağlılığın uyum boyutunda “az katılıyorum” düzeyinde bir katılım gerçekleştirmişlerdir. Örgütsel bağlılığın özdeşleşme boyutunda öğretmenler “çok katılıyorum” düzeyinde katılım gerçekleştirmişlerdir. Araştırmaya katılmış olan öğretmenlerin cinsiyet değişkenine yönelik vermiş oldukları görüşlerinde anlamlı bir fark oluşmuş, bayan öğretmenlerin okula olan bağlılıkları erkek öğretmenlere göre yüksek çıkmıştır. Mezun olunan okul değişkenine bakıldığında diğer fakülte mezunlarının eğitim ve edebiyat fakültesi mezunlarına oranla kuruma bağlılıkları daha yüksek çıkmıştır. Bu çalışmalardan çıkan genel sonuç; ilköğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin bakış açılarına göre okul müdürleri dönüşümcü liderlik boyutunda öğretmenlerin okula bağlılıklarıyla ilgili pozitiftir yapıdadır. Yapılan çalışma anlamlı bir sonuca ulaşılmıştır.

Terzi ve Kurt (2005), okulu yöneticilerinin yöneticilik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı konulu araştırma çalışmasında, ilköğretim okullarında çalışan müdürlerinin yönetme becerilerinin (otoriter-demokratik ilgisiz) okullarında çalışmakta olan öğretmenlerinin örgütsel bağlılıklarına olan ilişkisini belirlemeye çalışmışlardır. Yaptıkları çalışma sonucunda demokratik olarak yönetilen okullarda örgütsel bağlılık düzeyinin yüksek olduğu, demokratik yönetici ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasında olumlu ve orantılı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Otoriter ve çalışanlara karşı ilgisiz müdürler ile çalışanlar arasında örgütsel bağlılığın düşük olduğunu saptamışlardır.

Tüm bu yapılan araştırmalar neticesinde ortaya çıkan sonuçlara baktığımızda pozitif liderlik metodlarının uygulandığı okullarda ya da işletmelerde, kuruma ya da iş yerine bağlılık oranının orta-yüksek oranında olduğunu; otoriter ya da demokratik olmayan liderlik biçimlerinin kullanıldığı kurum ya da işletmelerde çalışan kişilerin kuruma bağlılıklarının düşük olduğu söylenebilir. Ayrıca bayanların kuruma bağlılık oranlarının erkeklere göre yüksek oranda olduğu sonucu ortaya çıkmıştır.