Türkiye‟de Hastanelerin Organizasyon Yapısı

Sağlık endüstri pazarı çok hızlı gelişen ve değişim gösteren bir sektör olarak içerisinde birçok sistem, alt sistem ve uzmanlık alanını barındırmasından dolayı ülke ekonomisi ve insanlarımız için önem arz etmektedir. Tarihsel gelişim içeresinde çağın teknolojik gelişmelerine ayak uydurmak zorunda olan tıp ve sağlık sektörü her yönde günden güne gelişim göstermektedir ve göstermesi de gerekmektedir. Sağlık hizmeti sunumunun yapıldığı kamu hastaneleri de sürekli değişmekte ve bu değişimi inovatif bir bakış açısıyla geliştirmesi gerekmektedir çünkü hastane işletmelerinin vermiş olduğu çok fazla ve farklı hizmetler mevcuttur ve bu hizmetlerin sunumu için mutlak surette kaliteli, verimli, etkin ve yenilikçi bir bakış açısıyla oluşturulmuş bir organizasyon yapısına ihtiyaç vardır. Bunun için ise, modern organizasyon sistemi ile yaklaşarak ve bu sistem gereği her iş mutlaka o alanda yeterli birikime sahip, ehliyet ve liyakat sahibi uzman kişiler tarafından yerine getirilmelidir. Bu sayede yapılan işler daha kısa sürede, daha etkin ve vermli ve daha başarılı bir şekilde yerine getirilmiş olacaktır (Gökdal, 2014:26).

Türkiye‟de başta Sağlık Bakanlığı olmak üzere üniversiteler, milli savunma bakanlığı, belediyeler ve özel sektör hastane hizmeti sunmaktadırlar. Ancak 31 Temmuz 2016 tarihinde yayımlanan 669 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Gülhane Askeri Tıp Akademisine bağlı eğitim hastaneleri ve Türk Silahlı Kuvvetleri Rehabilitasyon ve Bakım Merkezi ile asker hastaneleri, dispanser ve benzeri sağlık hizmet birimleri ile

Jandarma Genel Komutanlığına ait sağlık kuruluşları Sağlık Bakanlığı‟na devir edilmiştir (Ağırbaş, 2016:386). Türkiye‟de Hastane Organizasyon yapıları; Sağlık Bakanlığı, üniversite ve özel hastaneler kendi ihtiyaçlarına göre değişiklik göstermektedir. Kısaca aşağıda bu kurumların organizasyonları hakkında bilgi verilmiştir.

1.1.3.4.1. Üniversite Hastanelerinin Organizasyonu

Sağlık sistemi içinde önemli bir yere sahip olan ve üçüncü basamak sağlık işletmeleri olarak ifade edilen üniversite hastaneleri genel olarak kompleks bir yapıya sahiptir. Bu sağlık işletmeleri tıp fakültelerinin himayesinde yönetilirler ve yönetim işlevi fakülte yönetim organları kararı ve dekanlar ile yürütülmektedir. Lisans ve lisansüstü düzeyde yetenekli, uzman ve kalifiye sağlık profesyonelleri yetiştiren, bunun yanında ileri teknolojik araç ve gereçlerle gelişmiş tanı ve tadavi yöntemleri ile hizmet veren, aynı şekilde kapsamlı araştırma merkezleri ve özel alanlara ilişkin uzmanlaşmış sağlık profesyonellerine sahip olan üniversite hastaneleri; etkili, kaliteli ve verimli hizmet sunan kurumlardır (Karaca, 2016:40).

Her üniversite ayrı bir tüzel kişilik olduğu için (Ağırbaş, 2016:399) üniversite hastanelerinin yönetim ve organizasyon açısından tam bir standardı yoktur (Tengilimoğlu vd., 2015:198). Buna karşılık üniversite hastanelerinin bazı ortak özellikleri bulunmaktadır. Bu ortak noktalar (Ağırbaş, 2016:399-400):

 Üniversitede rektörlüğe doğrudan sağlık araştırma merkezi olarak kurulurlar.  Ayrı yönetmelik veya yönergesi bulunur.

 Rektörün atadığı başhekim tarafından yürütülür.  Tıp fakültelerinin önemli bir etkisi vardır.

 Mali yönetim açısından ayrı harcama birimidirler

 İdari, mali ve teknik hizmetler başhekime bağlı başmüdür tarafından organize edilir.

 Hastane olarak tescili bulunmamaktadır.  Sağlık Bakanlığı denetimine bağlı değildir.

1.1.3.4.2. Sağlık Bakanlığı Hastaneleri

663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Sağlık Bakanlığına bağlı hastane işletmelerinin organizasyon yapısı belirlenmiştir. Kanun Hükmünde Kararname ile bakanlık hastaneleri ile ilgili olarak bütün işlemleri yapmak üzere bakanlığın bağlı kuruluşu olarak Türkiye Kamu Hastaneler Kurumu kurulmuştur (Fil, 2017:34).

Türkiye Kamu Hastaneler Kurumu

663 sayılı Sağlık Bakanlığı Kanun Hükmünde Kararname ile “2. ve 3. Basamak sağlık hizmetlerini vermek üzere hastanelerin, ağız ve diş sağlığı merkezlerinin ve benzeri sağlık kuruluşlarının açılması, işletilmesi, izlenmesi, değerlendirilmesi ve denetlenmesini sağlamak üzere, bakanlığın bağlı kuruluşu olarak Türkiye Hastaneler Kurumu” kurulmuştur (Fil, 2017:35).

Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu tarafından, kaynakların etkili, verimli ve kaliteli kullanılmasını sağlamak amacıyla kuruma bağlı ikinci ve üçüncü basamak sağlık kurumları, il düzeyinde Kamu Hastaneleri Birlikleri kurularak işletilir. Hizmetin büyüklüğü göz önünde bulundurulmak suretiyle aynı ilde birden fazla birlik kurulabilir ve bir ilde birlik kapsamı dışında sağlık kurumu bırakılamaz. Birden fazla birlik kurulan illerdeki ve belli bölgelerdeki birliklerden biri koordinatör olarak görevlendirilebilir (Tengilmoğlu vd., 2015:200).

Türkiye Kamu Hastaneleri kurumunun görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır (Ağırbaş, 2016:388):

 Kuruma bağlı hastaneleri kurmak, işletmek, kapatmak vb.

 Kuruma bağlı her türlü sağlık hizmetinin işleyişini sağlamak faaliyetlerin izlemek ve değerlendirmek.

 Performans değerlendirmesi yapmak, rapor hazırlamak.  Eksik veya geri kalınmış hizmetlerde iyileştirmeler yapmak.

 Görev alanı ile ilgili ulusal veya uluslararası kamu veya özel kurum ve kuruluşlarla bilimsel ve teknik işbirliği yapmak, müşterek çalışmalar yürütmek.

 Hastane hizmetleriyle ilgili yapılacak çalışmalarda gerekli komisyonları kurmak.

 Kurum hizmetlerinin gerektirdiği satın alma, bakım, idari ve mali işleri yürütmek.

Görüldüğü gibi Türkiye Kamu Hastaneler Kurumu Sağlık Bakanlığı hastaneleri için üst kurum olup hastaneler üzerinde her türlü yetkiye sahiptir (Ağırbaş, 2016:388).

1.1.3.4.3. Özel Hastaneler

Özel Hastaneler Organizasyonu; Özel hastaneler Kanunu, Özel Hastaneler Tüzüğü ve Özel Hastaneler Yönetmeliği ile ticari kuruluş biçimine göre Türk ticaret Kanunu‟na uygun olarak gerçekleşir. Genel olarak anonim şirketi olarak kurulan özel hastane işletmelerinin organizasyon yapılarında genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kurulu bulunmaktadır. Bu genel yapı dışında özel hastane organizasyon yapıları hastanelerin türü ve büyüklüğüne göre farklılık göstermektedir (Ağırbaş, 2016:420).

1.2. Pygmalion Kavramı ve Algısı