Türkiye’de Bisiklet Turizmi Potansiyeli

Türkiye’de bisiklet ve bisiklet turizmi ile ilgili alan yazın detaylı incelendiğinde, bu alanda yok denilecek kadar az sayıda çalışmanın yapıldığı görülmüştür. Bisiklet ile ilgili verilere bakıldığında, Türkiye’de her yıl yaklaşık bir milyon bisiklet satışının yapıldığı görülmektedir. Ancak genel nüfusa oranla bu sayının çok düşük olduğu söylenebilir. Türkiye’de bisiklet altyapısı diğer ülkelere göre düşük olmakla birlikte bisiklet kullanım oranının da %5 düzeyinde olması bisiklet olgusunun yeterince gelişmediğini göstermektedir. Bununla birlikte; Ankara, İstanbul, Konya, Eskişehir ve İzmir gibi bazı şehirlerde bisiklet yaşam kültürü oluşturulmakta ve altyapı çalışmaları

41

yapılmaktadır (Bisiklet Derneği, 2018). Böylece Türkiye’de bisiklet çalışmalarının zamanla hız kazanacağı söylenebilir.

Avrupa’da yaş, cinsiyet ayrımı yapmadan her kesimden bisiklet kullanan insanlar görülebilirken Türkiye’de bisiklet genellikle erkeklerin ve çocukların kullanabileceği araç olarak değerlendirilmektedir. Bu durum bisiklet ile ilgili farkındalığın oluşturulamaması ve bisiklet altyapısının olmaması ile birlikte kullanım oranının azlığını açıklamaktadır.

Türkiye’de bisiklet kullanımının yaygınlaştırılması ve bisiklet kavramının zihinlere yerleştirilmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından şehirlerde bisiklet altyapısı yatırımları yapılmaktadır. Bakanlık, yerel yönetimlerce yapılacak olan bisiklet projelerine kredi veya hibe desteği vermektedir. Bu projeler kapsamında Sakarya ve Konya pilot il seçilerek bisiklet yolu planlaması yapılmıştır. Bu illere ek olarak Eskişehir, Antalya, Kayseri, İzmir, İstanbul gibi şehirlerde bisiklet yolu projeleri de hız kazanmıştır (CSB, 2018).

Türkiye’de en çok bisiklet kullanılan il Konya’dır. Konya’da toplam bisiklet yolu ağı 447 kilometredir. Ayrıca Konya’da gün içindeki ulaşım ve gezi amaçlı bisikletin kullanılabilmesi için 500 Akıllı Bisiklet halkın hizmetine sunulmuş ve 40 noktada Akıllı Bisiklet konumlandırılması yapılmıştır. Konya Belediyesi tarafından hazırlanan bisiklet yollarının kullanımı ve güvenliği ile ilgili 3 boyutlu filmler hazırlanıp halk bilinçlendirilmeye çalışılmaktadır (Konya Büyükşehir Belediyesi, 2016).

Türkiye’de bisikletli ulaşım açısından pilot il Sakarya’dır. Sakarya’da kullanılabilir bisiklet yolu 18 km iken, çalışmalara hız kazandırarak 30 km’ye ulaşması hedeflenmektedir. Sakarya’nın pilot il seçilmesinin nedeni, bisikletin toplu taşımaya entegre olarak ulaşımda kullanılmasıdır. Ayrıca bisiklet ile ilgili bir farkındalık oluşturmak için ‘Bisiklet Adası’ adı ile bir bölge oluşturulması ve bisiklet aktivitelerinin gerçekleşeceği özel bir alan meydana getirilmesi hedefler arasındadır (Sakarya Büyükşehir Belediyesi, 2017).

Türkiye’de EuroVelo’ya dâhil olan ilk şehir İzmir’dir. Avrupa Bisiklet Yolları Ağı (EuroVelo)’na başvurusu onaylanan İzmir de, 5.888 km mevcut Akdeniz Rotası’nın

42

uzantısı olan ve Dikili’den başlayıp Selçuk’ta son bulan 491 km bisiklet ağı rotası planlanmaktadır. Planlanan rota ile ilgili çalışmalar tamamlandığında ECF tarafından 2019 yılında resmi olarak eklenecektir. İzmir EuroVelo üyesi olması ile bölge ekonomisine de katkı sağlayacaktır. Bu gelişme, İzmir bölgesinde bisiklet altyapısının geliştirilip bisiklet kullanımının yaygınlaşması için fırsat niteliği taşımaktadır. İzmir’in Uluslararası ve Ulusal bisiklet severlere ev sahipliği yapması ile Türkiye’de marka şehir olması beklenmektedir (İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2018).

Türkiye’de en uzun bisiklet yolu (41 km) Manisa’dadır. Şehrin batısından doğusuna uzanan bu yol hem Avrupa Birliği hem de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı standartlarına göre tasarlanmıştır. Türkiye’nin beyaz eşya markası olan VESTEL’in adını taşıyan bisiklet yolunun, bu markanın ürettiği LED’ler ile aydınlatılmasıyla, 7 gün 24 saat bu yolun kullanımı hedeflenmiştir (Manisa Büyükşehir Belediyesi, 2017). Bunlardan yola çıkarak bahsedilmesi gereken önemli hususlardan birisi, bisiklet altyapısında özel sektör ve kamu iş birliği ile başarı elde edilebileceğidir.

Türkiye’nin ilk bisiklet platformu İstanbul’dadır. Bu platform bisikletlilerin bir söz hakkı olduğunu savunarak oluşturulmuştur. Ayrıca birçok şehirde hafta sonu organize edilen CYCLEHACK, yeni görüş ve fikirlerin üretilerek hayata geçirilmesini hedefleyen Türkiye’nin bisiklet ile ilgili ilk organizasyonudur. Bu organizasyon, kamu kurumları ile belediyelerin ulaşım politikalarında bisikletli ulaşıma yer vermesi, bisikletin öneminin arttırılması için ortak projeler yürütülerek uygulanması için çaba harcamaktadır (BUP, 2013).

T.C. Sağlık Bakanlığı 2010 yılında yürürlüğe giren Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı’ndaki Fiziksel Aktivitenin Teşviki Projesi kapsamında 2015- 2018 yılları arasında 1 milyon adet bisiklet dağıtımını hedeflemiştir. Kamu-özel kurum ve kuruluşlara 2015 yılında 45.000 adet, 2016 yılında 275.000 adet bisiklet dağıtımı yapılmıştır (SB, 2016). Türkiye’de bölgelere göre potansiyel bisiklet rotaları Çizelge 4’te gösterilmektedir.

43

Çizelge 4. Türkiye’nin Bölgelere Göre Potansiyel Bisiklet Rotaları

Bölgeler Rotalar

Marmara Bölgesi

Dereköy Ormanları, Yalova-Armutlu- Samanlı dağlarında orman içinde, Belgrad ormanı, Polonezköy, Bandırma, Bilecik-Pelitözü Dereşemsettin Kendirli-Sütlük-Karadede- Ulupınar- Selöz Köyleri, Bozüyük – Muratdere Atatürk Köşkü - Sofular - Kömürsu Yaylası Pazaryeri – Pazaryeri Günyurdu Bahçesultan, Güde, Sarıdayı, Küçükelmalı, Pazaryeri Bozcaarmut.

Akdeniz Bölgesi

Sır Baraj Gölü Kıyıları, Dumanlı Yaylası, Çarıklı pedal projesi (ÇAPEP), kapsamında Yörük yol güzergâhı içindeki Alanya, Manavgat, Akseki, Serik, İbradı ve Gündoğmuş ilçeleri, Kaş, Hatay- Samandağ, Toros Dağları.

İç Anadolu Bölgesi

Kapadokya, Kirmir Çayı Vadisi, Ankara Çayı Vadisi, Eğriova ve Benli Yaylaları, Karagöl, Mogan ve Eymir Gölü çevresi, Tuz gölü ve çevresi, Erciyes, Ihlara vadisi.

Ege Bölgesi

Güzelçamlı – Dilek Yarımadası ile Didim – Akbük arası ve Büyük Menderes Vadisi, Bergama, Gökova, Marmaris- Patara, Kuşadası.

Karadeniz Bölgesi

Çorum ormanlık alanları, yaylaları, Kaçkar Dağları, Kadırga ve Taşköprü Yaylaları, Antalya- Manavgat-Side, Abant ve Gölcük Gölleri çevresi ile yaylalar arasında bulunan orman yolları, Abant ve Gölcük Gölleri çevresi ile yaylalar arasında bulunan orman yolları, Bora Bay Gölü çevresi, Düzce- Akçakoca.

Doğu Anadolu

Bölgesi Murat Nehri Vadisi Kaynak: Akpınar ve Bulut, 2010.