Türkiye Damızlık Süt Sığırı YetiĢtiricileri Birliğinin Tarihsel GeliĢim

Türkiye‟nin sığır varlığını ıslah ederek ihtiyaç duyulan hayvansal ürünlerin yurt içinden karĢılanması, dıĢ ülkelere genetik bağımlılığın asgariye indirilmesi veya

26 tamamen kaldırılması ve yetiĢtiricilerin yaĢam standardının yükseltilmesi amacıyla çeĢitli çalıĢmalar devlet tarafından yapılmıĢ ve günümüzde de yapılmaya devam etmektedir. Bu yöndeki çalıĢmaları hızlandırmak amacıyla damızlık sığır yetiĢtiricileri birliklerinin kurulması sağlanmıĢtır. (Kumlu ve ark, 1996).

Damızlık sığır yetiĢtiricileri birlikleri Tarım ve Köy ĠĢleri Bakanlığının 9 Ağustos 1995 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan "Türkiye Damızlık Süt Sığırı YetiĢtiricileri Birliği (TDSYB) Hizmetleri Hakkında Yönetmelik" uyarınca kurulmuĢtur ve halen çalıĢmalarına devam etmektedir (Ġnan ve ark, 2004)

Temel amaç, sığır yetiĢtiricilerinin kendi aralarında örgütlenerek üstün verimli hayvanlar yetiĢtirmelerini sağlamaktır.

Damızlık Sığır YetiĢtiricileri Birlikleri (DSYB)‟nin çalıĢmaları; gerek yurt içinde yetiĢtirilen, gerek ithal edilen ve gerekse yerli ırkların genetik potansiyellerinin geliĢtirilmesi, verimlerinin artırılması, soy kütüğü ve verim kayıtlarının tutulması, hayvan sağlığı hizmetlerinin yürütülmesi, sigorta iĢlemlerinin yapılması, girdilerin sağlanması, üretim maliyetlerinin düĢürülmesi, hayvansal ürünlerin pazarlanması ve değerlendirilmesi, üyelerin eğitilmesi gibi konuları kapsamaktadır (Kumlu ve ark, 1996).

Sığır yetiĢtiriciliğinde en önemli unsur istenen özelliklerde damızlık hayvan temin etmektir. Ülkemizde de bu amaçla; 904 sayılı Hayvan Islah Kanunu‟nun 28.02.1995 tarih ve 4084 sayılı kanunla değiĢtirilen ek 1. maddesine istinaden 09.08.1995 tarih ve 22369 sayılı Resmi Gazete‟de yayınlanan “Türkiye Damızlık Süt Sığırı YetiĢtiricileri Birliği Hizmetleri Yönetmeliği”ne dayanılarak, “Damızlık Sığır YetiĢtirici Birlikleri” Ekim 1995 tarihinde kurulmuĢtur. 1996 Nisan ayında 31 il, Birliklerini kurmuĢlar ve genel kurullarını da yapmıĢlardır. Bu tarihten itibaren diğer illerde de Birlik kurma çalıĢmaları baĢlamıĢtır (Kumlu ve ark, 1996).

KurulmuĢ bulunan yetiĢtirici birlikleri kendi illerindeki çalıĢmaların yanı sıra Türkiye genelinde faaliyet gösterebilmeleri, sorunlarını çözebilmeleri ve seslerini duyurabilmeleri için bir üst örgüt olan Merkez Birliğini kurma çalıĢmalarını baĢlatmıĢlardır. Bu amaçla Temmuz 1996‟da Bursa‟da, Ağustos 1996‟da Ġzmir‟de olmak üzere iki toplantı yapılmıĢtır. Bu toplantılarda illerde tam olarak faaliyet göstermeye baĢlamamıĢ birliklerin Merkez Birliğini kurmalarının henüz erken olduğu

27 kararına varılmıĢ, bununla birlikte gerek birlikleri temsil etmek, gerekse Merkez Birliği kurma çalıĢmalarını baĢlatma amacı ile 6 kiĢiden oluĢan bir komisyon kurulmuĢtur (Kumlu ve ark, 1996).

Bu komisyon Tarım ve Köy ĠĢleri Bakanlığı ile görüĢmelerde bulunmuĢ ve hayvancılığın sıkıntılarını dile getirmiĢlerdir. Bunun sonucunda o günlerde en önemli sorun olan et ve süt fiyatlarında yükselme olmuĢ ve ithalat durdurulmuĢtur. Bunların yanında 1 yıllık geçmiĢi olan birlikler, hayvancılıkla ilgili gerek kamu gerekse özel kuruluĢlara varlıklarını hissettirmiĢlerdir (Kumlu ve ark, 1996).

Türkiye‟de doksanlı yıllardaki geliĢmeler damızlık sığır yetiĢtiricileri birliklerinin kurulmasının gerekli olduğunu sektörle bağlantısı olan her birey ve kuruma hissettirmiĢtir. Çünkü ;

Türkiye, 1980‟li yılların sonuna doğru damızlık hayvanın yanı sıra her türlü hayvansal ürün ithalatına ihtiyaç duyar hale gelmiĢtir. Ġthalat miktarları her geçen yıl daha da artmıĢtır. Son 1988–1996 yılları arasında ithal edilen gebe düveler için her yıl ortalama 30 milyon Amerikan Doları döviz yurtdıĢına akıtılmıĢtır. Kasaplık hayvan ithalatı için harcanan para ise bunun yaklaĢık 3 katı olarak gerçekleĢmiĢtir. Ġthal sperma, süt tozu vb. için de oldukça yüksek miktarda döviz harcanmıĢtır (Kumlu ve ark, 1996).

Türkiye‟de sığır mevcudunu ıslah ederek ithalatı azaltmak için yetiĢtiricilere en uygun örgütlenmelerden birisi “Damızlık Sığır YetiĢtiricileri Birlikleri”dir. Dünyanın hayvancılığı geliĢmiĢ bütün ülkelerinde damızlık çalıĢmaları yetiĢtirici birlikleri tarafından planlanmakta ve yürütülmektedir. Bu ülkelerin yaklaĢık 100 yıllık tecrübelerine güvenmek ve yararlanmak kuruluĢu daha yeni sayılabilecek olan birlikler için bir kılavuz niteliğinde olabilmektedir (Kumlu ve ark, 1996).

Birlikler hayvancılığı ilgilendiren diğer alanlarda da faaliyet yapabilirler. Yönetmelik gereği birliklerin görevleri ve çalıĢma konuları Ģu Ģekilde sıralanmıĢtır: (Kumlu ve ark, 1996).

1. Soy kütüğü ve suni tohumlama faaliyetlerini yürütmek

2. Soy kütüğüne kayıtlı (damızlık ) hayvanların satıĢını organize etmek; bunun için sergi, fuar, panayır kurmak, yarıĢma günleri düzenlemek, ödüller vermek, yetiĢtirilen ırkı halka tanıtmak

28 3. Döl kontrolünden geçmiĢ boğa ve silaj veya spermaları ile milli soy kütüğü hizmetleriyle bütünleĢen suni tohumlama organizasyonu kurmak ve bunun için gerekli kadro ve ekipleri oluĢturmak; gerektiğinde sperma üretimi için gerekli tesisleri kurmak ve yetiĢtiricilerin hizmetlerine sunmak

4. Üyelerin hayvanlarının sağlık hizmetlerini gerçekleĢtirmek; ihtiyaçları olan aĢı, serum, ilaç vb. girdileri sağlamak ve dağıtmak

5. YetiĢtiricilerin damızlık hayvan, alet ekipman ve yem gibi girdi ihtiyacını sağlamak ve dağıtmak

6. YetiĢtiricilik ile ilgili her türlü yayım hizmetlerini üyelerine sunmak

7. YetiĢtiricilerin ürünlerinin değer fiyata satıĢını sağlayacak her türlü pazarlama organizasyonunu kurmak

8. Hayvancılığın geliĢmesi için gerekli tesisleri kurmak, ortak olmak ve iĢletmek

Birliklere üye olma konusunda, yönetmelik gereği bir yetiĢtiricinin üyelik baĢvurusu yapabilmesi için, aynı ırktan en az 5 baĢ süt ineğine sahip olması ve bunu Ġl Müdürlüğü yetkililerinin vereceği bir belgeyle kanıtlaması gerekmektedir. Üyeliğinin kabulünde birlik tarafından hazırlanan bir taahhütnameyi imzalaması ve giriĢ aidatını ödemesi gerekmektedir (Kumlu ve ark, 1996).

Birlikler diğer demokratik örgütlerde olduğu gibi genel kurul, denetleme kurulu ve yönetim kurulu organlarına sahiptir. Birliklerin örgüt yapısı genel olarak aĢağıdaki gibidir; (Kumlu ve ark, 1996).

29

ġekil 2.3

Birliklerin Örgüt Yapısı Kaynak: (Kumlu ve ark, 1996)