TÜRKİYE’NİN BOSNA HERSEK POLİTİKASI

Balkanlar, Türk dış politikasının her zaman ilgi odağında olan hem sorunlu hem de bu sorunları minimize ettiği sürece de katkıları sebebiyle büyük kazançlar elde edebileceği bir bölgedir. Ekonomik kazanç elde edebileceğimiz, Osmanlı mirasının izlerini taşıyan bu bölge, aynı zamanda Avrupa kıtasının diğer ülkelerinde yaşayan Türk ve Müslüman kimliği ön planda olan milyonlarca insanın yaşadığı ülkelere de geçiş yolu üzerinde olması nedeniyle ayrı bir öneme sahiptir.202

Balkanlardaki milletlerle ortak tarihimizin bulunması, dini ve kültürel bağlarımızın olması bize bu bölgeyi göz ardı edemeyeceğimizin işaretlerini göstermektedir. Bu ortak paydalarımızın belki de en çok benzer olduğu ve uyum sağladığı ülkelerden biri de Boşnak toplumu dolayısıyla Bosna Hersek Devleti’dir.203

4.2.1. TÜRKİYE’NİN BOSNA HERSEK İLE TARİHİ BAĞLARI

Türkiye’nin Balkan coğrafyası ile tarihi bağlarının bulunması sorumluluk taşımasını da gerektirmektedir. Ancak bu sorumluluğun unsurlarını kavrayabilmek için Osmanlı’nın 400 yıla yakın bulunduğu Bosna Hersek ve Balkan bölgesinde olan varlığı, yaptıkları ve ilişkilerini de araştırmak ve incelemek gerekmektedir. II. Dünya Savaşında Almanya’nın Avrupa’da yaptıkları ortada olduğu halde, Hırvatistan ve Slovenya’nın bağımsızlığına taraf olup desteklerken, söz söylerken, Osmanlı Devleti’nin egemenlik sürdüğü Balkanlarda mirasçısı olan Türkiye Cumhuriyeti’nin de söz söyleme, taraf olma hakkı vardır.204

Osmanlı Devleti içerisindeyken Boşnaklar, Devletin batı ucunda yer almaları savaş kabiliyetleri nedeniyle, buradaki Macarlarla yapılan savaşlarda etkin olarak bulunmuşlardır.205

Boşnaklar İslam Dinini kabul etmeleri ve devlete bağlılıkları nedeniyle Osmanlı Devleti'nde çeşitli görevlerde bulunmuşlar, Hersekzade Ahmed Paşa gibi sadrazamlık yapanlar dahi olmuştur.206

Bosna Hersek, Osmanlı Türk politikasıyla örtüşen çok fazla ortak noktası olması nedeniyle, Türkiye'nin Avrupa içlerine uzanan bir kolu gibidir. Boşnakların Balkanlarda etkinliği ve ülke içinde istikrar olmadığı zaman Türkiye'nin Doğu Trakya ve hatta Anadolu'da huzurlu olması zordur.207

202 _{Harp Akademileri, 21 nci Yüzyıla Girerken Dünya Düzeni, Harp Akademileri Yayınları, İstanbul}

2000, s.124 - 125

203_{Mehmet Gönlübol, Uluslararası Politika, Atilla Kitabevi, Ankara, 1993, s.107.}

204 _{Şule Kut, Türk Dış Politikasının Analizi, Türk Dış Politikasının Analizi, Faruk Sönmezoğlu, Der}

Yayınları, 2001 s.160.

205 _{Hatice Oruç, 15.Yüzyılda Bosna Sancağı ve İdari Dağılımı, Ankara Üniversitesi, 2005, s.251-254} 206 _{Hatice Oruç, a.g.m., s.259}

207 _{Harp Akademileri, Balkanların Dünü Bugünü Yarını, Harp Akademileri Yayınları, İstanbul 1997,}

Türkiye’nin hedeflerine ulaşabilmesi Balkanlar’da etkin olabilmesi için, Bosna Hersek’in geleceğine önem vermeli ki bu ülkeye ayrı bir önem vermekte böylelikle Balkanların bir nevi kilidini açacak ülke olarak görmektedir.208

Kuzeybatıdan güneydoğuya Bihaç - Orta Bosna - Sancak - Kosova - Arnavutluk - Makedonya - Kırca Ali - Batı Trakya ile Türkiye’ye ulaşan yol, ülkemizin Balkanlardaki politikasını ve stratejisi bu hat üzerinde daha da hassas davranarak yürütmesini gerektirmektedir.209

4.2.2. TÜRKİYE’YE BALKANLARDAN GELEBİLECEK DESTEK

Balkanlarda ve Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde yaşayan Türkler ve Müslümanların varlığı, aynı zamanda Bosna Hersek’in de nüfusunun Müslüman ağırlıklı olması, Balkanlardaki diğer Devletlerle tarihi ve kültürel bağlarımızın olması bakımlarından Türkiye’nin tüm bu artıları değerlendirip koruması halinde bütün bu ülkeleri yanında bulabilme olasılığı çok yüksektir.

Türkiye Balkan ülkesidir ama aynı zamanda Asya ve Avrupa kıtaları arasında bir köprüdür ve Ortadoğu ülkeleri ile bağlantıyı sağlamaktadır. Bu durum ve özellik Balkan ülkelerinin hiçbirinde yoktur. Türkiye bu stratejik konumu sebebiyle dış politikasında çok yönlü davranma kabiliyetine sahiptir ve bu bağlantı yolları üzerinde olduğundan çok avantajlı konumdadır.210

Türkiye’nin, Balkanlara yürüttüğü dış politikası dengeli ve aktif olmalı, aynı zamanda da çıkarlarını ön planda tutmalıdır. Balkan coğrafyasında üç bölgenin varlığından söz edebiliriz. Makedonya, Arnavutluk ile Kosova’nın oluşturduğu merkez bölge, Türkiye, Yunanistan, Bulgaristan, Bosna Hersek ve Sırbistan’dan oluşan ikinci bölge ve ikinci bölgedeki ülkeleri etkileyip BH’e müdahale edebilecek Hırvatistan ve Macaristan ile Romanya’dan oluşan üçüncü ve son bölge.211

Türkiye

yalnızca kendi bulunduğu bölgeyle değil, diğer bölgelerdeki ülkelerle de ikili ilişkilerini çok hassas ve dikkatli bir şekilde yürüttüğü takdirde hem siyaseten, hem de ticari ve ekonomik olarak büyük kazançlar elde etmesi kaçınılmaz bir gerçektir.

Türkiye’nin son yıllarda ağırlıklı olarak Balkan Ülkelerinden, Batı Trakya’dan, Yabancı Uyruklu Öğrenci kabul etmesi, de bu ülkelerle olan ilişkilerinde ve bunların desteğini almada katkılarını sağlamada örnek teşkil edebilir. Edirne’deki Trakya Üniversitesi Balkanlara ve İstanbul’a yakın olması nedeniyle ağırlıklı olarak bu bölgelerden uluslararası öğrenci kabul etmiş, eğitim ve kültürel

208 _{Ahmet Davutoğlu, Stratejik Derinlik Türkiye’nin Uluslararası Konumu, Küre Yayınları, İstanbul}

2008, s.317

209 _{Ahmet Davutoğlu, a.g.e., s.317} 210 _{Ahmet Davutoğlu, a.g.e. s.292}

211 _{David Lightburn, NATO Dergisi,}

bağların kuvvetlenmesine yardımcı olmuştur.212

Son yıllarda yabancı uyruklu öğrenci alımlarında Trakya Üniversitesi Bosna Hersek dâhil tüm Balkan ülkelerine öncelik tanıması olumlu bir gelişmedir.

Türkiye’nin NATO üyesi olması AGİT içinde yer alması, bir yandan da İKÖ üyesi olması çok yönlü politikalar geliştirerek etkinliğinin ve tüm bu bölge ülkelerine yanınızdayız mesajını verip desteklediği sürece, sağladığı desteğin daha da fazlasını geri alacağını unutmaması gerekir. Örneğin; Papa’nın Hristiyan dünyası adına görüşleri, beyanları ve etkileri nasıl varsa, Türkiye’de içinde bulunduğu İKÖ’de Boşnakların ve bu coğrafyadaki Müslümanların sorularını dile getirerek, kendi yanında yer almalarını ve desteklerini sağlayabilir.213

Balkanlarda yalnızca Türkler yaşamamaktadır. Yaşayan Türklerin desteği alınmaktadır ancak Boşnaklar, Pomaklar, Çerkezler ve Arnavutlar gibi birçok Müslüman halk da hayatını sürdürmektedir. Bir diğer ortak nokta Osmanlı tarihi ve kültürüdür. Stratejik bir noktada olan Balkanların Türk hâkimiyetinde çıkmış olması burada bağımsız devletlerin kurulması, Türkiye’nin bir nevi savunmasız ve tehdit altına girmesine neden olmuştu ancak Osmanlı idaresindeyken buralarda süren adalet, yardımlar, ortaya konulan eserler hala Osmanlı Türk adının buralarda anılmasına vesile olmaktadır. Yeniden bu bölgelere barış gelmesi, huzur ortamı sağlanması için Bosna Hersek’te gösterdiğimiz gayretleri yayarak hem kendi güvenliğimizi hem de bu coğrafyadan aldığımız desteklerini arttırabiliriz.214