Makine sanayinin gelişimini belirleyen temel unsur iç ve dış pazarlardaki makine yatırımları büyüklüğü ve gelişimi ile makine yatırımı yapanların ihtiyaç ve tercihleridir. Bu çerçevede bu bölümde Türk makine sanayi için yurtiçi makine yatırımlarındaki gelişmeler değerlendirilmektedir.
Türkiye’de makine ve teçhizat yatırımlarına ilişkin olarak Türkiye İstatistik Kurumu yıllık iki ayrı kapsamlı veri açıklamaktadır. Bunlardan ilki milli gelir hesaplamalarında açıklanan ve gayri safi sabit sermaye yatırımları büyüklüğü içinde yer alan “Makine ve Teçhizat Yatırımlarıdır”. İkincisi ise yine yıllık olarak açıklanan “Sanayi ve Hizmet İstatistikleri” kapsamında sektörlerin yaptıkları makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğüdür.
I.12.1 MİLLİ GELİR HESAPLAMALARI İÇİNDE MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARI
Türkiye İstatistik Kurumu milli gelir hesaplamalarında açıkladığı gayri safi sabit sermaye yatırımları büyüklüğü içinde makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğüne de yer vermektedir.
Gayrisafi sabit sermaye oluşumu, bir üreticinin sabit aktifleriyle elde edişleri, eksi elden çıkarışları ve kurumsal birimin üretim faaliyetleriyle gerçekleşen üretilmeyen aktif değerine belirli ilavelerin toplam değeriyle ölçülür.
Gayrisafi sabit sermaye oluşumunun en büyük kısmını maddi sabit aktifler oluşturmaktadır. Bu aktifler, makine-teçhizat ve inşaat olmak üzere iki alt grupta incelenmektedir. Sabit aktifler, bir yıldan fazla bir süre için üretim işleminde kullanılmaktadır.
I. BÖLÜM TÜRK MAKİNE SEKTÖRÜ TEMEL GÖSTERGELERİ
Makine İmalat Sektörü Türkiye ve Dünya Değerlendirme Raporu 2018 • 21
Makine ve teçhizata yapılan gayri safi yatırımlar referans dönemi boyunca yeni veya ikinci el olarak elde edilen alt unsurlardan oluşmaktadır. Bu alt unsurlar tüm değer zinciri sürecinde kullanılan makineler, bina müştemilatı içinde kullanılan özel araçlar, diğer makine ve teçhizatlar, kullanılan tüm araçlar ve botlar, örneğin otomobiller, ticari araçlar ve kamyonlar olduğu gibi özel araçların tüm türleri, demiryolu vagonları, botlar ve benzerlerini de kapsamaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu milli gelir hesaplama yöntemlerini değiştirmiş ve 2016 yılı Aralık ayından itibaren yeni milli gelir verilerini açıklamaya başlamıştır. Bu çerçevede aşağıda Türkiye’de makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğü ve milli gelir içindeki payları yeni hesaplama yöntemi verileri ile sunulmaktadır.
Makine ve Teçhizat yatırımları büyülüğü cari fiyatlarla 2017 yılında yüzde 15,1 artarak 326,9 milyar Türk Lirasına yükselmiştir. Makine ve teçhizat yatırımlarının milli gelir içindeki payı ise 2011 yılında yüzde 11,3 ile en yüksek seviyesine yükselmiş, üç yıllık düşüş ardından 2015 yılında yine yüzde 11,2 olarak gerçekleşmiştir.
Makine ve teçhizat yatırımlarının payı 2016 yılında yatırımların yavaşlaması ile yüzde 10,9’a inmiştir. 2017 yılında ise makine ve teçhizat yatırımlarında canlanma yaşanmış olmakla birlikte pay bu kez milli gelirin daha hızlı büyümesi ile yüzde 10,5’e inmiştir.
TABLO.23 TÜRKİYE’DE MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARI MAKİNE YATIRIMLARI
2017 326,9 3.105 10,5
KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU
I.12.2. SANAYİ VE HİZMET İSTATİSTİKLERİNDE MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARI
Türkiye İstatistik Kurumu yıllık olarak Sanayi ve Hizmet İstatistikleri hesaplamakta ve yayınlamaktadır. Bu kapsamda NACE sınıflamasında yer alan tüm sektörlerin yıllar itibariyle makine ve teçhizat yatırımı büyüklükleri hesaplanmakta ve açıklanmaktadır.
Yıllık sanayi ve hizmet istatistiklerinde en son 2015 yılı verileri açıklanmıştır. Toplam makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğü 2015 yılında 129,66 milyar Türk Lirasıdır.
Milli gelir verileri çerçevesinde açıklanan makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğü ile yıllık sanayi ve hizmet istatistikleri kapsamında açıklanan makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğü arasında önemli bir fark bulunmaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu yıllık sanayi ve hizmet istatistiklerini yenileme çalışmasını sürdürmektedir. BU nedenle 2016 yılı verileri de açıklanmamıştır. Yenileme çalışması ile sektörlerin makine ve teçhizat yatırımları verileri de güncellenmiş olacaktır.
Bu yenileme çalışması ile Milli gelir verileri çerçevesinde açıklanan makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğü ile yıllık sanayi ve hizmet istatistikleri kapsamında açıklanan makine ve teçhizat yatırımları arasındaki farkın da giderileceği ve uyum sağlanacağı beklenmektedir.
I. BÖLÜM TÜRK MAKİNE SEKTÖRÜ TEMEL GÖSTERGELERİ
22 • Makine İmalat Sanayii Dernekleri Federasyonu • Türkiye’nin Makinecileri
TÜRKİYE’DE YATIRIM ORTAMI İÇİN DEĞERLENDİRME 2017
Türkiye’de yatırım ortamını etkileyen unsurlar 2017 yılı için aşağıda değerlendirilmektedir.
TABLO.24 YATIRIM ORTAMINI BELİRLEYEN UNSURLARDA GELİŞMELER 2017
UNSURLAR GELİŞMELER GELİŞME YÖNÜ
TALEP
• 2015 ve 2016 yıllarında gerileyen yurtiçi talep 2017 yılından yeniden büyümeye başlamıştır,
• 2015 ve 2016 yıllarında zayıf kalan yurtdışı talep 2017 yılında yeniden hareketlenmeye başlamıştır,
FİNANSMAN
• 2017 yılında Kredi Garanti Fonu uygulamaları ile krediye erişim daha kolay ve geniş olmuştur,
• 2017 yılında uzun vadeli yatırım kredilerinde ise imalat sanayi yatırımları için kısıtlar sürmüştür,
• Diğer alanlardaki proje kredilerin de ise büyüme yavaşlamıştır,
• Yurtdışı finansman olanakları ise yeterli ve uygun olmakla birlikte yatırım yapılabilir kredi notunu kaybeden Türkiye için koşullar sıkılaşmıştır,
FAİZLER TL İSTİKRARI
• Türk Lirası faizler özellikle yılın ikinci yarısında önemli ölçüde yükselmiş ve yatırımları olumsuz etkilemiştir,
• Türk Lirası yılın ilk üççeyreğinde oldukça istikrarlı ve öngörülebilir kalmış, son çeyrekte ise değer kaybederek yatırım iştahını olumsuz etkilemiştir,
TÜRKİYE KREDİ NOTU
• Türkiye iki kredi derecelendirme kurumundan sahip olduğu yatırım yapılabilir ülke notunu 2017 yılında kaybetmiştir,
• 2017 yılında Fitch kredi notunu durağan, Moodys ise negatif izlemeye almıştır,
TEŞVİKLER
• 2017 yılında sunulan yatırım teşvikleri 2016 yılının devamı olarak oldukça geniş gerçekleşmiştir,
• Cazibe merkezi yatırım teşvikleri ile Stratejik yatırımların teşvikleri uygulaması 2018 yılına kalmış ve yatırımlar olumsuz etkilenmiştir,
RİSKLER
• Siyasi açıdan riskler daha sınırlı kalmıştır, Anayasa
referandumuna kadar olan dönemde bekle-gör yaşanmıştır,
• Olağanüstü Hal uygulamasının yıl boyunca sürmesi yabancı ve yerli yatırım kararlarını etkilemiştir,
• Yurtiçinde terör olayları önemli ölçüde azalırken, jeopolitik riskler artmıştır,
• ABD ve AB ile ilişkilerde sıkıntılı bir yıl geçirilmiştir,
DÜNYA SIRALAMASI
• Dünya Ekonomik Forumunun açıkladığı ülkelerin rekabet gücü sıralamasında Türkiye 51. sıradan 55. sıraya gerilemiştir,
• Dünya Bankasının açıkladığı ülkelerin iş yapma kolaylığı sıralamasında Türkiye 55. sıradan 69. sıraya inmiştir.
Özel Bölüm
I. BÖLÜM TÜRK MAKİNE SEKTÖRÜ TEMEL GÖSTERGELERİ
Makine İmalat Sektörü Türkiye ve Dünya Değerlendirme Raporu 2018 • 23 I. BÖLÜM TÜRK MAKİNE SEKTÖRÜ TEMEL GÖSTERGELERİ
TÜRKİYE'NİN İŞ VE İNŞAAT MAKİNALARI SEKTÖRÜNÜN YERLİ MALI HAFTASI !
06-09 EYLÜL 2018
ANFAŞ FUAR MERKEZİ
+200 KATILIMCI
+20.000 M2 STANT ALANI +1000 KİŞİLİK ALIM HEYETİ +10000 YERLİ ZİYARETÇİ +5000 B2B
İŞ MAKİNASI KİRALAMA VE PROJE ZİRVESİ
BU FUAR 5174 SAYILI KANUN GEREĞİNCE TOBB (TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ) DENETİMİNDE DÜZENLENMEKTEDİR.