3.1. Milli Mücadele Yılları
3.2.3. Mustafa Kemal Atatürk’ e Yapılan Suikast Girişimi
3.2.3.1. Suikastı Planlayanlar
Kemal Tahir’in 1969 yılında yayımlanan Kurt Kanunu romanı yakın dönem tarihini ele alan önemli bir eserdir. Mustafa Kemal Atatürk’e yapılan suikast girişimini konu edinen Kemal Tahir, suikast sırasında yaşanan olayları eleştirel bir üslupla anlatır. İzmir suikastı çerçevesinde dönemin önemli problemlerine ışık tutan yazar, suikastı hazırlayan sebepleri, tarih çerçevesinde ortaya koymayı amaçlar. Kurt Kanunu romanı, döneminde oldukça ses getirmiş bir eserdir. Kemal Tahir, bu romanıyla oldukça ağır eleştirilere maruz kalmış Atatürk düşmanı olarak görülmüştür. “1969 yılında Kemal Tahir’in hepten farklı bir romanı, İzmir Suikastı bağlamında1960’lı yıllarda etkili olan maceracı unsurların da rahatlıkla tartışıldığı Kurt Kanunu yayınlanmıştır. Kurt Kanunu şimdikilerin Erken Cumhuriyet Dönemi olarak adlandırdıkları dönemin tahlilidir.”126
125 Kemal Tahir, a.g.e., s.416-417.
126 Kurtuluş Kayalı, a.g.e., s.49.
Romanda üzerinde durulan önemli tarihi hadiseler İzmir Suikastı çerçevesinde verilir. Suikastı gerçekleştirenler eski İttihatçılar ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası mensubu bazı üyelerdir. Kemal Tahir’in diğer romanlarında olduğu gibi Kurt Kanunu romanın da İttihatçılar oldukça önemli bir yere sahiptir.
Özellikle suikastı planlayanlar arasında İttihatçılar da bulunmaktadır. “Yorgun Savaşçı ve Esir Şehrin İnsanları’nda Doktor Münir vasıtasıyla gündeme getirilen İttihat ve Terakki Cemiyeti, bu romanda, cemiyet içinde büyük vazifeler almış, iaşe nazırlığı yapmış Kara Kemal Bey vasıtasıyla eleştiriye tabi tutulur. Romanda iki önemli İttihatçı kahraman vardır: Abdülkerim Bey ve Kara Kemal Bey.”127 İzmir suikastını planlayanlar arasında başta Abdülkerim olmak üzere Lazistan Mebusu Ziya Hurşit gibi isimler karşımıza çıkmaktadır. “İttihatçıların namlı komitacısı Abdülkerim Bey Cumhurreisini öldürmek için İzmir’e giden eski Lazistan Mebusu Ziya Hurşit ve iki adamı …”nın gidişini seyreder.” 128 İçten pazarlıklı Abdülkerim Bey aslında Hurşit’i öne sürerek kendi geri planda ve emniyette kalmak ister. “…Ya devlet başa, ya kuzgun leşe…” kuralını hareket ilkesi olarak kabul etmiş olup,
“…Lazoğlu yerse bu kez Sarı Paşa’yı, dünyayı attık torbaya…” derse de bir taraftan endişelidir. “…Beceremez de yüzüne gözüne bulaştırırsa…”129 diye korkar.
Gülcemal Vapuru günlük hayatlarında sakin ve mutlu yaşayan, gelecekten umutlu insanları geride bırakarak rıhtımdan uzaklaşır, Sarayburnu’nu dolanır.
“Gülcemal uzaklaşmış, rıhtımda kimse kalmamıştı. İnsanlar işlerine güçlerine gitmişlerdi dünyadan habersiz…”130 Bu sözler fırtına öncesi yaşanan sessizliği hatırlatır niteliktedir. Suikast planlanmıştır artık ve Gülcemal vapuruyla birlikte yola çıkılmıştır. Gülcemal vapurunun yol almasıyla hazırlanan plan uygulanmak için zemin bulmaya başlamıştır. Her şeyden habersiz olan bu insanlar “Dört beş gün sonra kıyamet kopacağını nereden bilsinler?”131 ifadeleriyle yazar, suikastın sesini duyurmaya başlar. Abdülkerim Bey suikast girişimini başından beri planlayan ve
127 Sezai Coşkun, a.g.e., s.308
128 Kemal Tahir, Kurt Kanunu, 10. Baskı, İthâki Yayınları, İstanbul 2016, s.10
129 Kemal Tahir, a.g.e., s.11.
130 Gös. yer.
131 Kemal Tahir, a.g.e., s.12
herkesi buna ikna etmeyi başaran yegane kişi olmasına rağmen kendisini tehlikelerden uzak tutmasını başarmıştır.
“Plan basitti, kestirmeden amaca gidiyordu. En yaman, kendini en ufak tehlikenin bile dışında tutmasıydı. Aylardan beri, en küçük parçaları yorulmaz bir biçimde hazırlamış, İttihat ve Terakki’nin ünlü Milli Eğitim Bakanı Şükrü Bey’i bunun aracılığıyla bütün Terakkiperver Parti’yi, sezdirmeden buraya kadar getirmişti. (…) Macaristan veliahdını, Prençip denilen on dokuz yaşındaki oğlan?
Bizim Ziya Hurşit yüz Prençip eder, Laz İsmail’le Gürcü Yusuf cabası… Tamamdır bu iş, Abdülkerim oğlum… Gitti gider Sarı Paşa bu kez…”132
Mustafa Kemal’e düzenlenen suikast girişimi, bu planı düzenleyen isimler romanın girişinde verilir. Planı başından beri düzenleyen, olayın arka planındaki isim yazarın komitacı olarak ifade ettiği Abdülkerim’dir. Suikast girişimini planlayanlar arasında Ziya Hurşit, Laz İsmail, Gürcü Yusuf, Milli Eğitim Bakanı Şükrü Bey ve Terakkiperver Fırkaya mensup bazı kişiler bulunmaktadır. “Eserde, asıl anlatılmak istenen konunun İttihatçıların dramı ve Cumhuriyet rejiminin ilk yıllarındaki uygulamaları olduğunu belirten Fethi Naci, romanı iki ayrı açıdan ele almıştır. Ona göre, roman öncelikle, İttihat ve Terakki’nin tükenişi, ardından 1923- 1926 döneminin eleştirisini, hareket noktası olarak belirlemiştir.”133
İttihat ve Terakki Cemiyeti mensubu olan ve yazarın komitacı olarak nitelendirdiği Abdülkerim, suikast girişimini planlayan başkişi konumundadır.
Suikast girişiminin neden düzenlendiğini, niçin bu yola başvurduğunu onun ağzından öğreniriz. İzmir suikastını başından beri planlayan Abdülkerim Bey, böyle bir yola neden başvurduğunu bu ifadelerle dile getirir. Memlekette cereyan eden bazı hadiseleri gün yüzüne çıkararak suikastı hazırlayan sebepleri tarihi gerçekliklerden yola çıkarak anlatır. Söz gelimi Takrir-i Sükûn kanunu ile birlikte bazı gazetecilerin haksız yere İstiklal Mahkemelerine çıkarıldığını öne sürerek fikir özgürlüğünün
132 Kemal Tahir, a.g.e., s.12-13
133 Yusuf Ziya Sümbüllü, “Kemal Tahir’in Kurt Kanunu Romanı Üzerine Aşkın Çözümleme”, ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı II/4, Erzurum 2017, s.62
kısıtlandığını ve ülkede demokrasi ortamının bulunmadığını iddia eder. Şeyh Sait İsyanı bahane edilerek Terakkiperver Parti kapatılmış memlekette gerçek bir hürriyet sağlanamamıştır.
Kurt Kanunu romanında, olayların gelişim süreci, İzmir Suikastı çerçevesinde gelişir. Ancak yazar, neden böyle bir suikast girişimine gerek duyulduğunu yakın dönem tarih eleştirisi içinde ele alır. Takrir-i Sükûn Kanunu, İstiklal mahkemelerinin haksız yargılamaları, Terakkiperver Partinin kapatılması gibi birçok toplumsal problemleri gün yüzüne çıkarır. Kemal Tahir, İzmir Suikastını dönemin önemli toplumsal meseleleri ile birlikte değerlendirerek ortaya koyar.
Kemal Tahir, toplum meselelerimizin ancak tarihten ders çıkarılarak çözülebileceği kanaatindedir. “Besbelli Kemal Tahir bu anlayışa sığınarak Türkiye’nin yakın tarihini, imparatorluğun çöküşüne yol açan Tanzimat hareketinin yanlışlığını, İttihat ve Terakki’nin hatalarını, Cumhuriyet döneminde Halk Fırkası’nın siyasal ve ekonomik bakımdan ne gibi yanılmalara düştüğünü ortaya koymak ve kendi düşüncesine göre bunların alternatifinin neler olması gerektiğini okura açıklamak için Kurt Kanunu’nu bir araç saymış.”134