SPORDA ŞİDDET VE SALDIRGANLIK

Mehmet DALKILIÇ

Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Orcid ID: 0000-0002-0776-7365

Yusuf Kenan KALKAY

Ereğli Belediyesi

ÖZET

Spor barış kardeşlik ve sevginin bir arada yaşandığı ve toplumun her kesimini bir araya getiren sosyal bir bağ olarak ifade edilebilir. Ancak kazanma ve kaybetme algısının somutlaşması ve rekabetin ekonomik ölçüler ile değerlendirilmesi ile birlikte sporun yapısı ve algılanış biçimi değişime uğramıştır. Spor saha ve alanlarında meydana gelen şiddet, saldırganlık ve sapkın davranışlarını temel sebebi olarak da bu değişimi gösterebiliriz. Kendiliğinden oluşmayan bu sürecin sebepleri arasında kitle iletişim araçları, kulüp yöneticileri, sporcular, hakemler, antrenörler, seyirciler vb sporun içinde yer alan diğer unsurları sayabiliriz. Bu bağlamda mevcut literatürün taranması ile gerçekleştirilen bu çalışmanın amacı sporda şiddet ve saldırganlığı inceleyerek bu davranışların sebeplerini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler: Spor, Şiddet, Saldırganlık.

ABSTRACT

Sports can be expressed as a social tie that brings the whole community together in which peace, brotherhood and love are shared all together. However, the structure of sports and its perception have changed due to the embodiment of the winning and losing concepts and to the evaluation of competition with economic measures. We can indicate this change as the main reason of violence, aggression and aberrant behaviours occurring in sports fields and areas. Among the reasons of this process that doesn’t come into being by itself, we can count mass media tools, club managers, athletes, referees, trainers, audiences etc. and other elements of sports. In this sense, the purpose of this study that is conducted with the review of current literature is to analyse violence and aggression in sports and to present the reasons of these behaviours.

Keywords: Sports, Violence, Aggression.

Giriş

Spor, özellikle seyirci, şampiyon ve madalya üçlüsünden oluşan, ya da görsel yönü ön plana çıkan, kitleleri peşinden sürükleyen, politika ve ideolojilerin reklam aracı olabilen, anlam değişikliğine uğratılarak ticaretleştirilen insani etkinlik olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir toplumun özünü oluşturan önemli unsur uğraştığı spor dalı ve bu spor dalı üzerindeki övgüleridir. Toplumda egemen olan sporun yapısındaki incelemeler, o toplum ve kültürü hakkında önemli ipuçları sağlar (1). Gün geçtikçe büyük önem kazanan, hızla yayılan ve gelişen futbol, gerek futbolcuların çalışma şartlarını iyileştirmek, gerekse de seyircilere daha iyi izleme, zevk ve haz duyma imkânı verebilecek gelişmeler sağlamakta olup, futbolun gelişmesine ve daha geniş kitlelere yayılmasına hız kazandırmaktadır (2). Bugün seyirci ve seyircilerin davranışları, bunların kişilik özellikleri birer tartışma konusu halini almıştır. Özel izlenimlerden, bilimsel çalışmalara kadar dile getirilmekte olan bu konu etrafındaki fikirler, değişik olmakla beraber, genel eğilim şudur ki; son yıllarda tribünler birer problem arenası halini almış, seyircilerin ve taraftarların davranışlarında istenmedik yönde değişiklikler olmuştur (3).

Şiddet

Şiddet kelime anlamı olarak insanın fiziksel ve ruhsal bütünlüğüne yönelik her türlü maddi ve manevi olumsuzluğu dile getiren bir kavramdır. Kendisini çok farklı biçimlerde gösterebilen şiddet olgusu, günümüzde toplumsal ve bireysel boyutta sık sık karşımıza çıkmaktadır (4).

Şiddet Türleri

Ailede şiddet komisyonu raporu (2013)’e göre şiddet türleri şu şekilde belirtilmektedir.

Sözel Şiddet:

Aşağılayıcı sözler söylemek, suçlamak, küfür etmek, küçük düşürmek, hakaret etmek, tehdit etmek, yüksek sesle bağırmak, sürekli eleştirmek, kararlara katılımı engellemek vs.

Fiziksel Şiddet:

Tokat atmak, vurmak, itmek, kemiklerini kırmak, tükürmek, yumruklamak, duvara vurmak, saç çekmek, tekmelemek, bıçak çekmek, yaralamak, silahla yaralamak, öldürmek, vs.

Ekonomik Şiddet:

Evin masraflarını karşılamamak, aile bireylerinin çalışmasına izin vermemek, çalışan bireyin parasını elinden almak, mal/ mülkünü kontrol etmek, vs.

Psikolojik Şiddet:

Keyfi surette eşle doğrudan iletişimi kesmek, onunla konuşmamak, surat asmak, aile bireylerinin kendisini ifade etmesini, görüş ve düşüncelerini açıklamasını engellemek, ailesiyle ve arkadaşlarıyla görüşmesini engellemek, aile bireylerinin birbirlerini değersiz görmesi.

Sosyal Şiddet:

Aile bireylerini başkaları önünde sürekli küçük düşürmek, başkaları önünde zaaflarıyla alay etmek, başkalarının önünde kıskançlık gösterilerinde bulunmak suretiyle bireylerin davranışlarını kontrol etmek, ailesi, arkadaşları, komşuları ile görüşmesini ve evden dışarı çıkmasını engellemek.

Cinsel Şiddet:

Başkalarıyla cinsel ilişkiye zorlama, eşlerin rızası olmadan çocuk doğurmaya veya doğurmamaya, kürtaja, yakın akrabalarla cinsel ilişkiye (taciz veya tecavüz), zorlama, evlenmeye zorlama, telefon, mektup veya sözle cinsel içerikli rahatsızlık verici davranışlar vs.

Saldırganlık:

Saldırganlık; başka kişilere ya da nesnelere yönelmiş olan zararlı, yok edici (5), ya da karşısındakine üstün gelmek, onu yönetmek; bir işi bozmak, boşa çıkarmak için düşmanca, incitici, hırpalayıcı, acı/ağrı verici amaçlar taşıyan bir davranış biçimidir. Saldırgan davranışlar amaca yönelik davranışlardır ve bir kişiye, gruba ya da topluma yönelik olabilir. Bu tür davranışlarla karşılaşan kişilerde ya kaçınma davranışı, ya da benzer davranışlarla karşı koyma davranışı görülür (6)

Araçsal Saldırganlık:

Bu saldırganlık çeşidinde kişi öfke duyduğu kişiyi tamamen bir araç amacıyla kullanır. Çünkü asıl öfkesi o kişiye değildir. Ancak bu şekilde davranarak bir şeylere ulaşmaya çalıyordur.

Düşmanca Saldırganlık:

Bu saldırganlık çeşidinde ise kişi aşırı derecede kin ve öfke besler. Amacı tamamen karşısında ki kişiye zarar vermek ve o kişinin canının yanmasını sağlamak olarak görülür.

Özgeci Saldırganlık:

Bu saldırganlık çeşidinde kişinin kendisini ya da çevresinde bulunan kişileri koruma amacı vardır. Bu nedenle her ne kadar saldırganlık hoş bir davranış olarak kabul edilmese de bu durumda hoş karşılanabilir. Ancak kişiler duygu ve düşüncelerini saldırganlık yerine farklı şekillerde ifade etmesi toplum açısından önemlidir (7).

Sonuç:

Fişekcioğluna göre özellikle futbol olmak üzere kitleleri çeken bir spor müsabakasında kendilerini şu veya bu kulübün taraftarı olarak niteleyen kişi ya da grupların maç öncesinde, sırasında ya da sonrasında bilinçsiz ya da bilinçli olarak tetikledikleri kavga, yaralama, hatta ölüme yol açabilecek türden şiddet olaylarının, kişilerin fiziksel bütünlüğü üzerinde bir tehdit oluşturduğu kadar spor alanı içinde ya da dışında da maddi zararlara yol açması bir olgu olarak izlenmektedir. Sosyolojik araştırmalar, kulüp yöneticileri, futbolcular, spor basını mensupları, futbol eleştirmenleri, spor malzemesi üreticileri, reklamcılar ve siyasetçiler gibi aktörlerden oluşan futbol iktidarının varlığını ve taraftarın, bu iktidarın egemenliği altında yönlendiğini ortaya koymaktadır (8). Bu egemen güç kendi çıkarları doğrultusunda grupları yönlendirmekte ve çıkarlarına hizmet ettirmektedir. Saldırgan davranışlarda bulunarak kendini ifade etmeye çalışan taraftar kitlesinin profilini ortaya koyacak bilimsel çalışmalar yapılarak, bunların çözüme kavuşturulması için bilimsel analizler yapılması gerekmektedir. Sporda şiddet eylemlerine başvuran, kışkırtıcı, kamplaşma, rekabeti kötüye kullanma vb davranışları farklı bilim dalları ile çalışmalar yaparak minimize etmenin yolları aranmalıdır. Şiddetten uzak kendini güzel cümlelerle ifade etmeye çalışan toplumlar oluşturmak için herkes üzerine düşeni yaparak, çalışmalara katkı sunmalı ve sağlıklı bireyler yetiştirmemiz sağlanmalıdır.

Kaynaklar

Yetim, A. (2000). Sosyoloji Ve Spor (1. Baskı). Ankara, Topkar Matbaacılık.

Acet, M. (2001). Futbol Seyircisini Fanatik Ve Saldırgan Olmaya Yönelten Sosyal Faktörler. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Çağlayan, H.S. (2003). Futbol Seyircisinin Sosyo-Ekonomik-Kültürel Yapısının Şiddet Eğilimindeki Rolü (Konyaspor Örneği) Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.

Köknel, Ö., (1986).İnsanı Anlamak, 428, Altın Kitaplar Matbaası, İstanbul Tiryaki, Ş., (2000).Spor Psikolojisi, Eylül Yayınevi, Yayın No: 5, Ankara

Https://www.Dogalsaglik.Com/Saldirganlik-Ve-Saldirganlik-Cesitleri-Nedir/ 28/02/2019, 14:35 Fişekçioğlu. İ.B, Özdağ. S, Duman. S, Atalay, A. (2010) 1336 Futbolda Şiddet Ve Yasal Karşı

PARENTAL VIEWS ON THE LIVES OF PRESCHOOL CHILDREN IN THE COVID-19