Spor Müsabakalarında Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun

Spor yarışmalarında ve özellikle futbol maçlarında, statların içinde-dışında, yakın-uzak çevresinde şiddet olayları ile karşılaşılması yeni bir olay değildir. Hemen

44

bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de bunun acı deneyimleri yaşanmış (1967 Kayseri: 40 ölü; 1969 Kırıkkale 10 ölü); özellikle son yıllarda hem Türkiye’nin dış itibarını zedeler bir hal almış (İstanbul 2 Leeds taraftarının öldürülmesi), hem de çok ciddi bir toplumsal sorun olma boyutuna ulaşmıştır. Sporda şiddet, seyirci fanatizmi, holiganizm üzerine onlarca sosyolojik, psikolojik, hukuki eser birçok dilde yayınlanmış; birçok bilimsel toplantı yapılmıştır. Bu alandaki uluslararası düzenleme Avrupa Konseyi’nin 1985 tarihli « Spor Karşılaşmalarında ve Özellikle Futbol Maçlarında Seyircinin Şiddet Gösterilerine ve Taşkınlıklarına Dair Avrupa Sözleşmesi »dir. Ancak bu Sözleşme « futbol maçlarında seyircilerin şiddet ve taşkınlıklarının önlenmesi ve kontrol altına alınması amacıyla yapılması gerekenleri » belirtirken bu alanda işlenen suçların tanımlarını ve uygulanacak cezaları içermemektedir. Birçok ülke bu alanda özel kanunlar çıkartarak gerekli önlemleri almışlar, ülkemizde ise yakın tarihe kadar gerekli yasal düzenleme yapılmamıştır. Böyle bir yasanın çıkartılması için gerekli fikri çalışmalar yakın zamanda yoğun bir şekilde sürdürülmüş ve Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı Kanun Tasarısı Hükümet’çe T.B.M.M.’ne sevk edilerek 24 Nisan 2004 tarihinde 5149 Kanun numarası ile yasalaşmıştır. Kanunu incelediğimizde önemli iki ana bölüm içerdiğini görmekteyiz: 1) suçların tanımı, 2) bu suçlara uygulanacak cezalar. (Tasarı 33 asıl ve 2 geçici madde içeren 5 bölümden oluşmaktadır). ( ERKİNER, 2004: 17-20)

Bu Kanun; spor müsabakalarının yapılacağı alanlarda uygulanacak güvenlik önlemlerini, yasak fiil ve davranışları, bunlara uygulanacak yaptırımları, spor kulüplerinin, taraftarların, taraftar derneklerinin, taraftar temsilcilerinin, spor federasyonlarının, yayın kuruluşları ile diğer ilgili kişi ve kurumların spor müsabakalarında şiddet ve düzensizliğin önlenmesine ilişkin hususlardaki görev ve sorumluluklarını kapsar.( http:// www.mevzuat.adalet.gov.tr)

Yasa’ya göre ne gibi eylemlerin suç teşkil ettiğine ve cezalarının nasıl ve neler olacağına bakarsak:

45

1-Spor alanlarına kapasite üzeri ve biletsiz seyirci alınması, rayiç bedel üzeri bilet temini, satışı, dağıtımı yasaklanmaktadır. Bu yasağa uymayan, sahte, tahrif edilmiş bilet satanlar, aracılık edenler, bu biletleri basanlar veya satışa hazırlayanlara verilecek ceza ise 6 aydan bir yıla kadar hapis cezası; tekrarında 1 – 3 yıl hapis ve yakalanan her bilet için bir milyar TL ağır para cezasıdır. Bu eylemlerde Kulüplere de idari para cezası öngörülmüştür.

2- Spor tesisleri ile yakınlarında her türlü silah, kesici-delici alet, sis bombası, ses bombası veya maytap gibi patlayıcı, parlayıcı, yanıcı, yakıcı maddeler ile taş, metal gibi fırlatılabilecek veya yaralayıcı nitelikte sert cisim veya tehlike arz edecek maddeler ile konfeti ve benzeri çevreyi kirletici cisimlerin satılması, bulundurulması, spor alanlarına sokulması, saklanması, taşınması, kullanılması yasaklanmaktadır. Bu maddeleri sokan kişilerin cezası, dört ay seyirden men ve 750 YTL; tekrarında sekiz ay seyirden men ve 2.500 TL; kullananların ise altı ay seyirden men ve 1000 YTL, tekrarında bir yıl men ile 3 000 TL idari para cezası olarak öngörülmüştür.

3- Kulüpler ile taraftar dernekleri Başkan ve yöneticilerinin, idari ve teknik personeli ile sporcularının medyaya, hakemleri, rakipleri veya taraftarlarını tahrik edici veya aşağılayıcı beyanda bulunmaları da yasaklanmaktadır. Bu yasaklara uymayanlara Federasyonların vereceği disiplin cezaları yanında, teknik personel ve sporculara elli milyar liraya kadar idari para cezası verilecektir. Diğerleri için ise, ilk seferde üç aydan altı aya kadar spor müsabakalarını seyirden men ve 5000 TL 30000 TL kadar idari para cezası, eylemin tekrarı halinde ise ağırlaştırılmış cezalar öngörülmüştür.

4- Müsabaka alanına veya yakın çevresine spor ahlakına aykırı tahrik edici, aşağılayıcı afiş – pankart asmak yasaklanmakta ve bunların yarışmaları canlı veren yayın kuruluşu ile yazılı ve görsel basın tarafından haber amaçlı bile olsa gösterilmesi – yayınlanması da yasaklanmaktadır. Bu eylemlerde bulunan gerçek kişilere her yayın için on milyar, tüzel kişilere ise elli milyar lira para cezası öngörülmüştür.

46

5- İşledikleri fiillerle spor alanına zarar verenler ilk seferinde bir milyar para cezası ve altı ay müsabaka seyrinden men, tekrarında iki milyar idari para cezası ve bir yıl seyirden men cezası öngörülmektedir.

Kanun suç tanımlamalarında Batılı ülkelerdeki suç tanımları ile örtüşmektedir. Sadece ülkemize özgü bir davranış olan ve güvenliği tehlikeye düşürdüğü için UEFA tarafından defalarca para cezasına neden olan ve hatta stad kapatmaya vardıran, seyircilerin merdivenlere oturma ve sahanlıkları işgal eylemleri suç olarak kapsama alınmamıştır. Bunu yasanın bir eksiği olarak görmekteyiz. T.B.M.M. bu Kanunu müzakeresi sırasında, tasarısında öngörülen cezaların bir kısmını arttırmıştır. Buna rağ-men uygulanan hapis ve para cezaları Avrupa ülkelerinde uygulananlara nazaran düşüktür. Buna sav olarak ülkemiz insanının gelir ve dolayısı ile ödeme yeteneğinin de daha düşük olduğu söylenebilir ve makul bir cevap olur; zira tahsili mümkün olamayacak kadar yüksek para cezalarının caydırıcılığı kalmayabilir. Ancak hapis cezalarının düşüklüğünü vurgulamak isteriz. Kulüplerin tüzel kişiliklerine ve yöneticilerine öngörülen para cezası miktarlarını düşük ve dolayısı caydırıcılıklarını zayıf bulduğumuzu özellikle belirtmek isteriz. Yine de bu Kanun sporda şiddetin önlenmesinde önemli bir aşama teşkil edecektir. Uygulamada eksik ve yanlışlar daha sonra Kanun tadilleri ile giderilebilir. Unutulmamalıdır ki Fransa da 1992’de çıkardığı kanunu hemen 1993’te ve 1995’de tadil etmiş ve halen uygulanan şekline bundan sonra ulaştırabilmiştir.(ERKİNER, 2004: 17–20)