Spirulina ve Egzersiz

Doğal bir besin takviyesi olan spirulina ile Lu ve arkadaĢlarının (2006) yaptıkları çalıĢmada sedanter 16 kolejli öğrenci üç hafta boyunca günde 7,5 gr spirulina ya da soya proteini almıĢlardır. Takviye sonrası tüm katılımcılara koĢu bandında tükeninceye kadar egzersiz yaptırılmıĢtır. Plazma MDA seviyesi spirulina takviyesinden öncesine göre anlamlı Ģekilde düĢük bulunmuĢtur. Ayrıca kan SOD aktivitesi de anlamlı Ģekilde yüksek bulunmuĢtur. Ancak iki grup arasında egzersiz sonrası MDA seviyesi ve SOD aktivitesi bakımından çıkan fark anlamlı değildir. Spirulina alan grupta kreatin kinaz (CK) % 28,77 azalırken, kontrol grubunda % 33,88’lik artıĢ gözlenmiĢtir. Ayrıca serum laktat dehidrogenaz (LDH) düzeyi de kontrol grubuna göre düĢük bulunmuĢtur. ÇalıĢmacılar bu bulguların ıĢığında gıda takviyesi olarak spirulina alımının, tüketici egzersiz sırasında, muhtemelen kaslardaki pre-oksidatif seviyeyi azaltarak egzersize bağlı oksidatif hasara karĢı iskelet kaslarında koruyucu etki gösterdiğini iddia etmiĢlerdir.

Diğer bir çalıĢmada (Kalafati ve ark 2010) antrenmanlı dokuz erkek, dört hafta boyunca günlük 6 g spirulina almıĢlardır. ÇalıĢmanın sonuçları spirulina takviyesinin egzersiz performansı, yağ oksidasyonu ve GSH konsantrasyonunda anlamlı artıĢa yol açtığını, egzersize bağlı lipit peroksidasyonu artıĢını iyileĢtirdiğini göstermiĢtir. GSH ve yağ oksidasyonundaki artıĢın egzersiz performansının geliĢmesiyle ilgili bir kanıt olduğu iddia edilmiĢtir (Kalafati ve ark 2010).

Meksika’da 41 genç koĢucunun katıldığı çalıĢmada 15 gün boyunca günde 5 gram spirulina tüketilmiĢtir (Torres-Durán ve ark 2012). Spirulina takviyesinden önce ve sonra yüksek yağ (toplam kalorinin % 53,2’si) içerikli beslenen katılımcılarda postprandial lipidemi üzerine spirulinanın etkisi değerlendirilmiĢtir. Plazma triaçilgliserol konsantrasyonları takviye öncesine göre düĢük bulunmuĢtur. Bu durum özellikle genç koĢucularda (10-16 yaĢ arası) daha belirgin gözlenmiĢtir. Sonuç olarak, günlük 5 g oral spirulinanın spor yapan gençlerde post-prandial lipidemiyi azalttığı bildirilmiĢtir (Torres-Durán ve ark 2012).

Diyabet oluĢturulmuĢ sıçanlarda kalp ve iskelet kaslarında lipit birikimi ve hepatik steatozda lipit profili üzerine spirulinanın ve egzersizin etkisi

27

değerlendirilmiĢtir (Moura ve ark 2011). Sıçanlar spirulinayı diyetle (% 17) beraber alırken 44 gün boyunca haftada 5 gün ve günde bir saat olmak üzere yüzme egzersizi gerçekleĢtirmiĢlerdir. ÇalıĢmacılar spirulina alımının sadece egzersiz yapan gruba göre LDL kolesterol seviyesinde anlamlı bir azalmaya yol açtığını belirtmiĢlerdir. Ayrıca hem spirulina alımının hem de aerobik egzersizin bu hayvanlarda hepatik steatozda iyileĢmeye neden olduğu bulunmuĢtur (Moura ve ark 2011).

28

2. GEREÇ VE YÖNTEM

2.1. Deney Hayvanları

Bu tez çalıĢmasında kullanılan sıçanlar Selçuk Üniversitesi Deneysel Tıp AraĢtırma ve Uygulama Merkezinden (SÜDAM) temin edildi ve tezin deneysel uygulamaları aynı merkezde gerçekleĢtirildi. ÇalıĢmaya baĢlamadan önce SÜDAM Deney Hayvanları Yerel Etik Kurulu’ndan Etik Kurul Onayı (EK1) alındı ve çalıĢmanın tüm aĢamalarında etik ilkelere riayet edildi. Kırksekiz adet Wistar Albino soyunda, 352±27 gram ağırlığında eriĢkin erkek sıçan çalıĢmaya dâhil edildi. Sıçanlar, ana gövdesi polikarbon, tel kısmı paslanmaz çelik malzemeden yapılmıĢ kafeslerde (1820 cm2 taban alanı olan) dörder adet olacak Ģekilde, 20±2 oC ısı, % 50±5 nisbi nem ve saatte 15 kez taze hava değiĢimi yapılan iklim kontrollü odalarda 12 saat karanlık, 12 saat aydınlık periyodunda (07:00/19:00) tutuldu. Sıçanlar çeĢme suyu ve standart sıçan yemini (BĠLYEM A.ġ. Ankara; Çizelge 2.1) ad-libitum olarak aldı, yem ve su kontrolleri her gün düzenli olarak yapıldı. Sıçanların ağırlıkları çalıĢmanın baĢında ve sonunda olmak üzere iki kez kayıt edildi.

Çizelge 2.1 Sıçan Yeminin BileĢimi.

Madde Miktarı (%)

Nem (en çok) 12

Ham Protein (en az) 24

Ham Yağ (en çok) 3

Ham Selüloz (en çok) 7

HCL’de çözünmeyen ham kül 8

Kalsiyum (en az, en çok) 1.0-2.5

Fosfor (en az) 0.9

Sodyum (en az, en çok) 0.5-1

2.2. Grupların OluĢturulması

Toplam 48 sıçan rastgele seçimle, her grupta 8 sıçan olacak Ģekilde 6 gruba bölündü. Grupların dağılımı Ģu Ģekildedir:

29

 KONTROL (KON): Bu gruptaki sıçanlar çalıĢma süresi (6 hafta) boyunca çeĢme suyu aldı. ÇeĢme suyu 2 ml/sıçan olacak Ģekilde çalıĢma süresince her gün oral gavaj yoluyla (gavaj stresi etkisinin bertaraf edilmesi amacıyla) verildi.

 SPĠRULĠNA (SP): Sıçanlara 750 mg/kg (canlı ağırlık) dozunda çeĢme suyu içinde spirulina oral gavaj yoluyla 6 haftalık çalıĢma süresince her gün uygulandı.

 KRONĠK EGZERSĠZ (KE): Sıçanlar havuzlarda 6 haftalık çalıĢma süresince haftada 5 gün, bir saat/gün olacak Ģekilde yüzdürüldü. KON grubundaki iĢlemler bu grupta da uygulandı.

 KRONĠK EGZERSĠZ + SPĠRULĠNA (KES): KE grubunda olduğu Ģekilde egzersiz yapan sıçanlar 6 hafta boyunca her gün 750 mg/kg spirulina aldı.

 TÜKENME (T): Bu gruptaki sıçanlar KON grubunda olduğu gibi 6 hafta çeĢme suyu (2 ml/sıçan) aldı, çalıĢmanın son günü tükeninceye kadar havuzda egzersiz yaptırıldı.

 TÜKENME + SPĠRULĠNA (TS): SP grubundaki sıçanlar gibi spirulina takviyesi alan gruba son gün tükenme egzersizi protokolü uygulandı.

2.3. Spirulina Takviyesi

Ege Üniversitesi- Egert ortaklığıyla Ege Üniversitesinde kurulan tesislerde üretilen Spirulina platensis % 100 saf toz haliyle Egert Doğal ürünler Ltd.ġti.’den (Bornova/Ġzmir) temin edildi. Spirulina soğuk çeĢme suyunda (10 oC) yaklaĢık 15 dakika manyetik karıĢtırıcıda homojenize edilerek sıçanlara verilmeden hemen önce taze olarak hazırlandı. Spirulina gruplarındaki sıçanlara 750 mg/kg dozunda 6 hafta boyunca her gün oral gavaj yoluyla verildi.

2.4. Egzersiz Protokolü

Yüzme egzersizi, 120/80h/80 cm boyutlarındaki ısıya dayanıklı dört havuzda gerçekleĢtirildi. Havuz suyunun ısısının 30 o_{C’de sabit kalması sağlandı ve havuzda}

aynı anda en fazla 4 sıçan yüzdürüldü. Tüm uygulamalar günün aynı saatinde (9:00- 12:00) yapıldı.

30

Kronik yüzme egzersizi günde 60 dakika olmak üzere altı hafta süreyle haftada beĢ gün uygulandı. Program baĢlamadan önce sıçanlar üç gün boyunca sırasıyla 10, 20 ve 30 dakika yüzdürülerek adapte olmaları sağlandı. Sıçanlar yüzerken sürekli kontrol edildi, birbirlerine tutunmalarına engel olundu. Tankın derinliği sıçanların yüzme sırasında kuyrukları ile tankın dip kısmına tutunarak dinlenmelerine engel olacak yükseklikteydi.

Tüketici yüzme egzersizi aynı havuzlarda sıçanların üç günlük yüzme egzersizine adaptasyonları sonrası uygulandı. Sıçanlar tükeninceye kadar havuzlarda tek tek yüzdürüldü. Koordinasyonun bozularak sıçanların yüzmeyi bırakmaları veya suyun altında 10 saniye yüzmeksizin kalmaları tükenme kriteri olarak belirlendi (Bucioli ve ark 2011). Egzersiz bitiminde tükenme süreleri kaydedildi.