SOSYO-DEMOGRAFİK VERİLERE GÖRE ÖZ-BAKIM GÜCÜ

ÖLÇEĞİ’NİN KARŞILAŞTIRILMASINA YÖNELİK BULGULARIN

TARTIŞILMASI

Bu bölümde hastaların sosyo- demografik verilerine göre Öz-Bakım Gücü Ölçeği puanlarına yönelik bulgular tartışılmıştır.

Çalışmamızda hastaların cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, çalışma durumu, hastanede yatış süresi, psikiyatrik hastalık dışında ciddi sağlık sorunu, aldıkları tedavi neticesinde iyileşeceğine inanma, günlük yaşamdaki zorluklar karşısında başvurduğu kişiler, ailede psikiyatrik yakınma durumu, hastalık dışında yaşamı etkileyen önemli bir

98

sorun yaşama durumu ile Öz-Bakım Gücü puan ortalamaları karşılaştırılmış olup istatistiksel olarak anlamlı bir fark tespit edilmemiştir.

Şizofreni hastalarında taburculuk öncesi erken dönemde öz- bakım gücünü değerlendiren bir çalışmada bizim bulgularımızla benzer şekilde hastaların yaş, cinsiyet, eğitim durumu, meslek, çalışma durumu, hastalık süresi, psikiyatrik hastalık dışında başka bir kronik hastalık varlığı ile öz- bakım gücü puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark tespit edilmemiştir (Taş ve Buldukoğlu 2018). Bir başka çalışmada ise öz-bakım gücü ile yaş, medeni durum, çalışma durumu, ikamet yeri, sosyal güvence ve aile tipi (çekirdek/geniş) arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmazken, aynı çalışmada cinsiyet ve eğitim düzeyi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark tespit edilmiştir (Çiftçi, Yıldırım, Şahin Altun ve Avşar 2015).

Çalışmamıza katılan hastaların gelir durumları ile Öz- Bakım Gücü Ölçeği puan ortalamaları bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir fark tespit edilmiştir (p<0,05). Buna göre gelir durumu orta olan katılımcıların, gelir durumu kötü olan katılımcılara göre Öz-Bakım Gücü Ölçeği puan ortalaması istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksektir. Çiftçi ve arkadaşlarının ruhsal hastalığa sahip bireylerin öz- bakım gücünü değerlendirdikleri çalışma bizim çalışmamızla benzer sonuca sahip olup asgari ücretin üzerinde geliri olan hastaların öz bakım gücü daha fazla bulunmuştur (Çiftçi ve ark 2015). Orem’e göre de öz bakım gücü bireylerin ekonomik durumundan etkilenmektedir (Orem 2001). Çörçem ve Partlak Günüşen’in çalışmasında da sosyo-ekonomik düzey arttıkça hastaların öz bakım gücünün arttığı ifade edilmiştir (Çörçem ve Partlak Günüşen 2010). Literatürdeki çalışma sonuçları bizim çalışmamızla benzer olup, sosyo-ekonomik düzeyi iyi olan hastaların öz bakım gücünün yüksek olması; daha az maddi gelir kaygısı yaşama, sağlık bakım hizmetlerine ve öz bakımla ilgili kaynaklara daha kolay ulaşmanın bir sonucu olduğunu düşünebiliriz.

Çalışmamıza katılan hastaların, hastalıkları hakkında yeterli bilgiye sahip olma durumu ile Öz-Bakım Gücü Ölçeği puan ortalamaları karşılaştırılmıştır. Buna göre hastalıkları hakkında yeterli bilgiye sahip olduğunu düşünenlerin Öz-Bakım Gücü puan ortalaması, yeterli bilgiye sahip olmayanlara göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur (p<0,05). Kronik hastalıklarda hedef, bireyi sadece tedavi etmek olmayıp semptomlara uyum

99

sağlama ve başa çıkma becerileri kazandırmaktır (Taş ve Buldukoğlu 2018). Bu noktada hemşireler, hastaların tedavi ve bakım gereksinimlerinin karşılanmasında, bilgi gereksiniminin belirlenerek gerekli eğitimlerin verilmesinde, hastaların da bakım sürecinedahil edilerek öz-bakımlarının güçlendirilmesine katkı sağlayarak sekonder koruma rollerini yerine getirmiş olmaktadırlar (İstek ve Karakurt 2018). Çalışmamızda hastalık hakkında yeterli bilgiye sahip olanların Öz-Bakım Gücü puan ortalamasının yüksek olması beklenen bir sonuç olup, çalışmamız bu alanda yapılmış sınırlı sayıda araştırmalardan biridir. Bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Çalışmaya katılan hastaların öz bakım ihtiyaçlarını karşılama durumları ile Öz Bakım Gücü Puan ortalaması karşılaştırılmıştır. Buna göre öz bakımını kendi yapanların Öz-Bakım Gücü Ölçeği puan ortalaması, kendi yapmayanlara göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur (p<0,05). Öz bakım, her bireyin yaşamı, sağlığı ve refahını korumak ve kişisel sağlık ihtiyacının sürdürülebilirliğini sağlayan kişisel eylemlerdir ( Roldán-Merino, Lluch-Canut, Menarguez-Alcaina, Foix-Sanjuan and Haro Abad 2016). Tanimura ve arkadaşlarının çalışmasında öz bakım gücü yüksek olan bireylerin sağlıklı yaşam davranışı benimseme potansiyeli ve sağlıklı yaşam davranışlarına yönelik farkındalıklarının yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Tanimura et al 2019). Çalışmamızda öz bakımını kendi gerçekleştiren bireylerin, öz bakım gücü puanlarının yüksek oluşu literatürle uyumlu bir sonuçtur.

Çalışmaya katılan hastaların daha önce öz bakım ihtiyaçlarını karşılamada yardım alma durumu ile Öz-Bakım Gücü puan ortalamaları karşılaştırılmıştır. Buna göre öz bakım ihtiyaçlarını karşılamada daha önce yardım almayıp kendi karşılayanların, yardım alanlara göre Öz-Bakım Gücü puan ortalaması anlamlı derecede yüksek bulunmuştur (p<0,05). Roldán -Merino ve arkadaşlarının çalışmasında şizofreni hastalarının normal popülasyona göre günlük yaşam aktivitelerini ve öz bakım ihtiyaçlarını karşılamada 2-12 kat daha fazla zorluk çektiği görülmüştür (Roldán- Merino et al 2014). Şizofreni hastaları yeti kayıpları nedeniyle öz bakım ihtiyaçlarını karşılamada zorluk çekebilmektedir. Çalışmamızda hastaların öz bakım ihtiyaçlarını yardım almadan gerçekleştirmiş olmaları günlük yaşam aktivitelerinin ve öz bakım ihtiyaçlarını karşılayacak motivasyon ve destek sistemlerinin olmaması ile ilişkili olabilir.

100

Literatürde öz bakım ile ilgili yapılmış birçok çalışma mevcuttur. Fakat mevcut çalışmalar fiziksel hastalıklar üzerine yoğunlaşmıştır. Psikiyatrik hastalığı olan bireylerin öz- bakım gücünü değerlendiren az sayıda çalışmaya ulaşılmıştır (Çörçem ve

Partlak Günüşen 2010, Çiftçi ve ark 2015, Taş ve Buldukoğlu 2018). Bu konuda daha

kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır.