yılı yasanın 71. maddesi. Yasamız hem ceza anlamında hem hukuk anla-mında bu maddede hakların ihlalindeki ceza yaptırımlarını düzenlemiş.
Ancak ne yazık ki özellikle ülkemizde internet sitelerinin tamamına yakını değişken IP’ler ile yayın yapıyorlar. Peşine düştüğümüz zaman bu IP sahi-bini, bu yayını yapan kişiyi bulmak için uğraştığımızda inanın bazen haf-talar, aylar, yıllar boyunca ulaşamıyoruz. Peki bunu engellemek için ne yapıyoruz? Yasa koyucu 5846 sayısının ek dördüncü maddesini ortaya çı-karmış. Orada da eser ve eser sahibi ile ilgili bu kişinin haklarının halel-dar olması halinde ne gibi işler yapılabileceğini belirtmiş. Artık biz bu noktada bu kişilere ulaşılmadığını bildiğimiz için yasa koyucu şöyle bir hüküm getirmiş; hakları haleldar olan kişiler ya da bunların temsilcileri dijital ortamda haklarını ihlal eden kişilere bir uyarı göndermeli, 3 gün içinde bu ihlale son verilmemesi halinde Cumhuriyet Başsavcılığına müra-caat etmeli, Cumhuriyet Başsavcısının vereceği kararla siteye erişim engel-lenmesinin sağlanması olabilir diye belirtilmiş piyasada. Ancak 5846 sayılı yasanın ek 4. maddesi malum yeni Ceza Mahkemesi Kanunu’ndan önce çıkan bir yasa. Yeni Ceza Kanunu’muzda tüm tedbir kararları hâkim kara-rına muhtaç. Bir Cumhuriyet Savcısı olarak karar verdiğiniz zaman bunu tebliğ ettiğinizi düşünün; ertesi gün hakim onayına sunduğunuzda bu karar eğer onaylanmazsa yaptığınız her işlem boşa gidecektir. Ülkemizde 200’ü aşkın servis sağlayıcının olduğu düşünüldüğü zaman ertesi günü tekrar yapılacak bir masraf gerek bizler için, gerekse hakları haleldar olan kişiler için çok büyük bir yıkım getirecektir. Bizler bunu engellemek için şu taktiği uyguluyoruz: Özellikle hakları haleldar olan kişiler hak sahipliği olduğunu belirttikleri tüm eserleri, buna ilişkin belgeleri hak sahiplikleri belgelerini ve eğer varsa ki olması gerekiyor; dijital ortamdaki hakları da temsil ettiklerine ilişkin belgelerle birlikte bize başvurmalarını istiyoruz.
Gelen yazılarda bugüne kadar birçoğunda şunu gördük: Yasadışı yani hak sahiplerinden izin almaksızın internette yayın yapan gerek film izlen-mesine, gerek müzik dinlenmesine gerekse dizi film izlenmesine imkan sağlayan sitelerin hiçbirinin IP adresi gerçek değil. Hepsi değişken IP kul-lanılıyorlar ve bir saat içerisinde çok değişken şekilde IP’leri değişiyor ve bunun yanı sıra, gönderdiğiniz uyarıların bu sitelere ulaşmadığını görü-yorsunuz, kesinlikle ulaşmıyorlar. 2003 yılından beri bu işi yapıyoruz, şunu söyleyebilirim size; belki elimizden 3000’e 4000’e yakın dosya geç-miştir bu konuda, geri dönen kişi sayısı bir elin parmaklarını geçmez.
Sebebi de şu; insanların nasıl olsa bize ulaşmazlar ve bize ulaşmayacakla-rı için de bir şekilde uyaulaşmayacakla-rıyı almadık der kurtuluruz mantığıyla hareket
ediyorlar. Bu ihlalin gönderildiğinin tebligat adresi olmadığı için mutlaka artık yapacak tek çaresi sitenin kendisinin verdiği bir erişim adresine hak-ları haleldar olan kişiler kimler ise onhak-ların uyarı gönderip göndermediği-ne bakıyoruz. Aradan geçen 3 gün - 4 gün sonraki kontrolde bu sitenin açık olup olmadığını ihlale konu olan eserlerin hala mevcut olup olmadı-ğını bize bildirilmesini istiyoruz. Gerektiği zaman kendimiz de kontrol edebiliyoruz bunları ve çoğu zaman da bu sitelerin adreslerinin gerçekten olmadığını görüyoruz. İşte bu noktada adli mercilerin yapacağı bir tek işlem kalıyor: Ek 4 maddesi gereğince siteleri erişime engellemek. Erişime engellediğimiz zaman birçok kişiden şu şikayeti alıyoruz. Sadece bu eser-leri engelleyerek erişime kapatamaz mısınız? O artık gerek bugün olsun gerekse daha önce Gökhan Bey’de vardı, Kartepe de buna ilişkin bir sem-pozyumda yaptık. Bu konuda büyük internet servis sağlayıcılarının çok büyük bir yatırım yapması gerekiyor. Eserlerin belli olması ve belli esere göre bu erişimin sağlanması gibi bir imkanın şu an mevcut olmadığını söylüyorlar. O daha ziyade yazılımcıların bir sorunu ama bizler için en önemli olan bu hakların ihlalinin gerçekleştiği site sahiplerinin gerçekte hiçbir zaman ortaya çıkmaması. Peki bu işi neden yapıyorlar, bu işin arka-sında dönen çok büyük reklam gelirleri var. Bir noktada hakları helaldar olan kitleler var, öyle ilginç şeyler oluyor ki bazen görebiliyorsunuz hak-ları helaldar olan kişilerin reklamhak-ları bile orada bazen yayınlanabiliyor.
Kuruluşların reklamlarını da görebiliyorsunuz ama buralara ulaşamıyorsu-nuz. Hakim kararı ile siteleri kapatıyoruz demiştim ve bizim uygulama-mızda şunu yapıyoruz genellikle; ikinci bir karar olmasın diye yeniden uğraşılıp yeniden bir hakim kararı istenmesin vakitten kazanılsın amacıyla biz tüm kararlarımızda - bu bir başvuru sonrasında verilmiş bir örnek- son paragrafta göreceğiniz üzere dizilerin, -bunlar diziler olabilir filmler olabi-lir, kitaplar olabilir- içeriklerinin çıkartılıncaya kadar bu siteye erişimin engellenmesini talep ediyoruz. Eğer site sahibi ben bu içeriği tamamı ile çıkarttım der, bize başvurur ve bunu belgelerse biz 2. bir hakim kararı ol-maksızın zaten siteleri açıyoruz. Uyar-kaldırın en güzel uygulamalardan bir tanesi burada site sahipleri izleyenler açısından demiyorum ama site sahiplerinin hiçbirisi benim haklarım haleldar oldu demek, ben zarar gör-mek lüksüne sahip değil, çünkü bu işi yaparken kendisi gerçekte ne adre-sini bildiriyor, ne bulunduğu yeri bildiriyor, kendisine ulaşmamız bile mümkün olmuyor. Ulaşabildiklerimizde de çok ilginç şeylerle karşılaşıyor-sunuz, kişilerin gerçekte bilişim dünyasıyla hiçbir ilgisi yok, değişik yol-lardan bu işe bulaşmış ya da bu işe alışmış bir ilave reklam geliri olsun
diye bu işi yapan insanlar olduğunu görüyorsunuz. Gerçek hayatta başka işler yapıyorlar ama bakıyorsunuz kimisi otobüs şoförü kimisi ilkokul or-taokul öğrencisi. Bu işe kadar bu işi yapabileceğini düşünen ama daha sonra yakalanıp, IP’leri belirlenip ifadeleri alındığında bu işleri söyleyen kişiler var. Bu amaçladır ki; sektördeki birçok kuruluşun, özellikle televiz-yon kuruluşlarının, artık günümüzde kendi internet sitelerini oluşturduk-larını görmeye başladık, çünkü televizyonların ve yayıncıların ana gelirleri olan reklam pastasını kendileri dışındaki başka kişilerle paylaşılması onla-rın gelirlerini de düşürüyor. Onlaonla-rın gelirlerini düşürdüğü zaman meyda-na gelecek eserlerin de kalitesi düşüyor. Her şey birbirine zincirleme bir şekilde devam edip gidiyor. Hepsinin dışında düşündüğünüz zaman bu işi yasadışı olarak yapan insanların hiçbirisi bir kuruş vergi vermiyor. Çok büyük paralar kazanıyorlar. İşin bir boyutu da bu duruma gelmiş oluyor.
Yapılan tüm işlemde de bahsettiğim gibi bugüne kadar bir kişi, Erişim en-gellenmesinin kaldırılmasını bu filmlerin çıkartılmasını istedi. Sebebi de şu başvurmamalarının: Haklarında 71. maddeye göre kamu davası açılma-sını engellenmek için başvurmuyorlar, çünkü Ek 4. maddesini kapattığı-mız zaman site sahibi genelde bize yeniden başvurmadığı için site kapa-tılmış olarak kalıyor ya da yeni bir IP adresi ya da yeni bir isimle yeni hayatına devam ediyor. Artık bir kör dövüşü gibi gidiyor. Bir bilek güreşi gibi, o açıyor biz kapatıyoruz, o açıyor biz kapatıyoruz; o bir noktadan sonra artık IP adresi de belirlenince kişiler hakkında dava açma yoluna gidiyoruz. Hak ihlalleri olduğu sürece 71. maddeyle bizim çabamız devam edip gidecek. Bunun dışında herkesin kafasını karıştıran erişim engellenmesini sağlayanlardan bir tanesi de 5651 sayılı Yasa kapsamında-dır. Onlar kişilerin kendilerine bağlı haklar ama nedense herkes 5651 sa-yılı yasanın 8. maddesini okuyup 9. maddeyi okumadan geldiği için ve doğrudan Sulh Ceza Mahkemesi yerine cezalarda alışıldığı üzere doğru-dan savcılığa başvuru da bulundukları için onlar da bize geliyorlar, artık alıştık onlara da anlatıyoruz. Burada mutlaka erişim engelleme için 5651 sayısının 9. maddesi kapsamında işlem yapmak için 9. maddedeki şartları çok iyi incelemek lazım. Aslında maddenin sırası yanlış kanunu metni farklı gibi görünse bile şunu söylemek isterim: Basın Kanunundaki tekzip ile aynıdır. Sistem aynı şekilde yürümekte ama nedense okumuyoruz.
Google’da bahsediyoruz ya, ismimizin altına bakıyoruz bizle ilgili ne var-dır deyip geçiyoruz ama gerisine bakmıyoruz. Peki hak ihlallerinde 5846 sayılı yasanın 71. maddesine göre görevler Cumhuriyet Savcılarının ama 5651 sayılı yasanın katalog suçlar dışında kalan bölümü mutlaka hukukçu
arkadaşlarımızın ve maddenin metninde yazıldığı şekilde önce ları yer Sulh Ceza Mahkemesi’ne oradan önce uyarı arkasında bulunduk-ları yerin Ceza Mahkemesi’ne akabindeki değişik kişilere kadar devam edip gidiyor. Tabi burada yapılan tebligatlar çok uzun zaman alıyor. Fikret Bey ile de konuştuk toplantı öncesinde öğlende, -bizim için bir duayen kendisi- 200’ü aşkın servis sağlayıcının olduğu bir yerde insanların hakla-rını korumakda çok zor. Bir tebligatın on lira olduğunu düşünürseniz 200’ü aşkın servis sağlayıcıya tebligat yaptığında masrafı ve bir de bunun açılmasındaki verecekleri masrafı düşünürseniz ne kadar büyük olduğu göz önüne geliyor. 5846’daki yasal değişiklik sonrasında bu erişim engel-leme ve tekrar siteleri erişime açmanın tek bir tebligat aracılığı ile yapıl-masını istiyoruz ki bu şekilde hem çok büyük masraflardan kurtulsun hem hakları haleldar olan kişilerin haklarını aramaları çok daha rahat bir yola girsin. İnternetle baktığınız zaman film izleyemediğinizde, bazı site-lerde dizi izleyemediğinizde sebebi bunlardan kaynaklanıyor. Günümüzde yavaş yavaş şunu da görmeye başlıyoruz; yazarlarımızın birçoğunun yayı-nevleriyle dijital yayın sözleşmesi yok, ancak belli başlı yayın evlerinin çoğu şimdi dijital yayın sözleşmesine de başladılar. Onların da kitaplarıyla ilgili erişim engelleme talepleri gelmeye başladı. Onlarda da önce uyarıyı gönderiyoruz arkasından bu belirttiğim şekilde artık isimler değişiyor, site isimleri değişiyor, bu şekilde erişim engelleme talep ediyoruz, çünkü dü-şünün çok büyük emekler sarf edilerek yaratılan eserleri, hiçbirimizin bugün bir Ayşe Kulin’in yazdığı bir kitabı tek başımıza yeniden yazmamız mümkün değil. Ne George Orwell’ın 1984 filmini yeniden ortaya getirme-miz, ne senaryosunu yapmamız mümkün değil. Bir Tarkan’ın şarkısını yazmamız mümkün değil. Bu insanlar bu işleri yaparken çok büyük emek sarf ediyorlar. Eğer siteler kapatılıyorsa şunları biliniz ki hak ihlali olduğu için emekleri çalındığı içindir. Teşekkür ederim.
SOSYAL MEDYADA TELİF HAKLARI VE REKLAMCILIK