1.3. Sosyal Medya Kavramı
1.3.2. Sosyal Medya Araçları
Yeni medya, internetin etkileşimli iletişim gücünü tanımlayan soyut bir kavram olmakla birlikte, bu gücü kullanan araçlar, sosyal medya araçları olarak adlandırılmaktadır84. Bu araçlar kullanıcılarına paylaşım hizmeti sunarak kullanıcıları
arasında etkileşimli iletişim sağlamaktadır.
Sosyal ağlar, bloglar, mikro bloglar, anlık mesajlaşma programları, sohbet siteleri, forumlar gibi kullanıcılara aradıkları ve ilgilendikleri içeriklere ulaşma imkânı sunan araçlardır. Sayıları artırılabilecek olan bu araçlar arasından öne çıkanları aşağıda sıralanmıştır.
Blog: Yazı bazlı güncelleme ile devamlı güncel haber ve içerik barındıran mini web siteleridir85. “Web” ve “log” kelimelerinin birleşmesinden oluşan ve web
günlüğünü ifade eden weblog kavramı zamanla blog olarak adlandırılır hale gelmiştir86.
Kelime anlamı olarak “web günlüğü” kavramının karşılığı olan bloglar, bir veya daha fazla kişi tarafından bir ihtiyaca dönük olarak hazırlanmaktadır. Blog‟ların en önemli özellikleri, güncel, samimi ve değerli içerikler sunabilmesidir. Haber ve duyurulardan yorum yazılarına, beğenilen sitelerin tanıtımından topluluk fikirlerini paylaştıkları bir ortam olma özellikleri ile bloglar esnek bir içerik kullanım imkânı sunmaktadır87.
Blogların ortaya çıkış sebepleri arasında; bilgi ve iletişim teknolojilerindeki ilerlemeler, internet kullanımının yaygınlaşması, müşterilerin bilinçlenmesi ve daha fazla söz sahibi olmak istemeleri gibi unsurlar sayılabilir88. Blog tutmak için bilgi
paylaşım ihtiyacı, ilgi duyulan konuların paylaşım ihtiyacı, çevrimiçi pazarlama ve gelir elde etme isteği gibi nedenler sayılabilir. Farklı kurulum nedenleri kişisel,
84 Mehmet Kartal (2013), “Türkiye‟de Sosyal Medya Raporu”, ĠletiĢim ve Diplomasi, Sayı:1, Yıl:1,
s.160
85 Negiz (2013), a.g.e., s.5 86
Kahraman (2013), a.g.e., s.27
87 Karlı (2010), a.g.e., s.205
88 Erkan Akar (2006), Pazarlamanın Yeni Silahı Bloglama Pazarlama, Tiem Yayınları, İstanbul,
temasal ve kurumsal olmak üzere farklı türlerdeki blogların varlığını da açıklamaktadır.
Dünyada ve ülkemizde oldukça fazla takip edilen ve okurlarının görüşlerini etkileyebilen on binlerce blog yazarı bulunmaktadır. Bloglar vasıtasıyla kişi yazdıkları üzerine yapılan yorumlar ile deneyimini artırabilmekte ya da farklı konularda kendi fikirlerini geliştirme şansı yakalayabilmektedir. Bloglar kullanım alanları açısından alt kategorilere ayrılmaktadır: kişisel bloglar, topluluk blogları, gazetecilik blogları ve kurumsal bloglar bunlardan bazılarıdır89.
Mikro Blog: Anlık ve kısa içerikler ile başkalarıyla içerik paylaşılmasını sağlayan bloglara „mikro blog‟ adı verilmektedir. Her bir blog yazısı 140 karakter ile sınırlı olan Twitter, Mikro blog servislerinden en çok tanınanıdır. İnsanların anlık olarak ne yaptıklarını başkalarıyla paylaşmalarını sağlayan mikro bloglar, özellikle profesyoneller tarafından bilgi ve haber paylaşımı amacıyla kullanılmaktadır.
Mikro Bloglar dünyanın herhangi bir yerinde olan bir gelişmeyi en hızlı duyuran platformlar olarak öne çıkmaktadır. Bir iki cümleyle sınırlı içerik ile güncellenebilmeleri, cep telefonu ve iPhone gibi mobil araçlar ile kolayca kullanılabilmeleri, içeriğin hızlı bir şekilde yayılmasına olanak sağlayarak kullanımlarının yaygınlaşmasına neden olmuştur.
Sosyal Ġmleme Siteleri: İnternet kullanıcılarının beğendikleri internet sitelerini ve internet sayfalarını başkalarıyla paylaşmasına olanak sağlayan sitelerdir. Kullanıcılarına favori sitelerini saklama, organize etme ve paylaşma hizmeti sunan servisler olarak bilinen sosyal imleme siteleri, markaların çevrimiçi etkilerinin ölçümlenmesi için iyi bir kriter olarak da kabul edilmektedir90. İnternet kullanıcıları
bu sitelerde paylaşılan içerikleri oylayarak ve yorumlayarak takip edebilmekte ve bu sayede internette yer alan milyonlarca içerik arasından insanların ilgisini çekebilecek yazılar, resimler ve videoların ön plana çıkmasını sağlamaktadır.
Wiki‟ler: Sayfalarının kullanıcıların kendileri tarafından oluşturulduğu ve bir kullanıcının diğer kullanıcılar tarafından oluşturulan sayfaları istediği şekilde
89 Özel (2011), a.g.e., s.16
değiştirebildiği web sitesidir91. Hawai dilinde “çabuk” anlamına gelen Wiki kelimesi,
İngilizce “What I know is-Bildiğim kadarıyla” olarak Türkçe‟ye çevrilmekte ve Wiki‟ler kişilerin o konu hakkında bildiklerini internet üzerinde yazmasına, herkesin üzerinde istediği gibi düzenlemeler yapmasına ve hızlı grup oluşumlarına izin vermektedir92.
Kısacası Wiki, herhangi bir kişi tarafından doğrudan yazılabilen bilgi sayfaları topluluğudur. En bilinen örneğini bir anlamda ansiklopedi hizmeti sunan Wikipedia oluşturmaktadır. Wikipedia 262 dil ve 12 milyonun üzerinde başlığa sahip bir bilgi kaynağıdır93.
Podcast'ler: Düzenli bir frekansla yayımlanan ve üyelik sistemine dayanan ses temelli programlardır. Özellikle video özelliğini destekleyen iPod gibi cihazların çoğalması, görüntülü podcasting'in de gelişmesini sağlamaktadır.
Podcasting, çoğunlukla dizi halindeki dijital medya ürünlerinin (radyo programları, videolar vs.) internet üzerinden -genellikle feed (besleme) yoluyla- bilgisayar ve taşınabilir cihazlara (cep telefonu, tablet vs.) indirilebilecek şekilde yayınlanmasıdır. Bu şekilde indirilmiş dosyalara „podcast‟ denir. Podcast sözcüğü 2000'li yıllarda "iPod" sözcüğündeki pod (küçük kapsül) ve "broadcast" (yayın) sözcüklerinden oluşturulmuştur. Podcastlar ilk defa iPod için geliştirilmiş olmakla birlikte podcast tabiri günümüzde sadece iPod için kullanılmamaktadır94.
Podcastların eğlence amaçlı kullanımı dışında eğitim amaçlı ve iş amaçlı kullanımı da yaygınlaşmaktadır. Örneğin öğrencilerin çeşitli dersleri podcast olarak takip etmesi ya da iş dünyasında çeşitli verilerin podcastlar sayesinde takibi mümkündür.
Ġçerik PaylaĢım Siteleri (Sosyal Ağlar): Web 2.0 teknolojisinin ortaya çıkmasıyla birlikte Web 1.0 teknolojisinin arkadaşlık siteleri, IRC sohbet odaları ve forumları yeni paylaşım anlayışı çerçevesinde yerini yeni ağlara bırakmıştır. 2004 yılında açılan Flickr, akıllı telefonlarla da hizmet sunan İnstagram, ayrıca MySpace,
91
Kahraman (2013), a.g.e., s.21-22
92 Gönenli ve Hürmeniç (2012), a.g.e., s.218 93 Vural ve Bat (2010), a.g.e., s.3354
Facebook ve Linkedin gibi web siteleri kullanıcılarının bir profil sayfası oluşturarak bu sayfalarda kendilerinin belirleyeceği kişilerle, istedikleri gibi iletişime geçmelerine izin vermektedir.
İnternet kullanıcılarının birbirleriyle tanışması, irtibata geçmesi, içerik paylaşımında bulunması, tartışma ortamı oluşturması ve ortak ilgi alanlarındaki kişilerin bir araya gelebileceği gruplar kurması amacıyla oluşturulan internet siteleri sosyal ağlar olarak tanımlanabilir95.
Türkiye İnternet Konferansı Sosyal Ağlar Konuşmasında Ercüment Büyükşener, sosyal ağları kurulmuş olan sosyal ağdaki üyelik şekli, üyelerine verdiği hizmetler, eklentiler ve markanın duruşu gibi kriterlere göre beş ayrı kategoride sıralamıştır96
.
ġekil 4. Sosyal Ağ Kategorileri
95
Kahraman (2013), a.g.e., s.22
96 Ercüment Büyükşener (2009), “Türkiye‟de Sosyal Ağların Yeri ve Sosyal Medyaya Bakış”, inet-
tr‟09 - XIV. Türkiye‟de İnternet Konferansı Bildirileri, 12-13 Aralık 2009 Bilgi Üniversitesi, İstanbul, s.20, http://inet-tr.org.tr/inetconf14/kitap/buyuksener_inet09.pdf, (14.01.2014)
Şekil 4‟te de görüleceği üzere sosyal ağlar kullanım amaçlarına göre çeşitlilik göstermektedir. Myspace, Skyrock, Facebook gibi siteler sosyal çevre odaklı siteler iken, Linkedin, Xıng gibi siteler kariyer ve iş geliştirme amacına hizmet etmektedir.