Sosyal Bilgilere dair planlamalar yapılırken esas olarak Sosyal Bilimler temel olarak alınmaktadır. Dolayısıyla Sosyal Bilimler; Sosyal Bilgilerin hedeflerine ulaşmasında yol göstericidir. Sosyal Bilimlerden alınan kelimeler, kavramlar ve genellemeler aynı zamanda Sosyal Bilgilerin içeriğini oluşturmaktadırlar. ”Sosyal Bilgilerde kullanılan
araştırma ve çalışma becerilerine ilişkin bilgi kaynakları Sosyal Bilimlerden gelmektedir” (Sağlamer, 1980: 24, Akt. Kılıçoğlu 2014: 10).
Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler arasındaki ilişki ve birbirinden ayrılan ana hatlar Duran tarafından da açıkça tespit etmiştir. Duran’a göre; bugün Sosyal Bilimler birçok disiplini içine alan bir kavram olarak kullanılmaktadır. Sosyal Bilimler; Sosyolojinin de içinde yer aldığı disiplinlere verilen genel bir isimdir. Ancak Sosyal Bilgiler herhangi bir disiplinin alt dalı değil bir derstir. Bilim ve bilgi kavramları arasındaki farkın belirlenmesi aynı zamanda Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler ayrımına ışık tutacaktır. “Bilim bir terimdir. Bir paradigmanın bakış açısını çağrıştırır. Entelektüel bir yöntemdir. Sistematik bilgiler bütünüdür. Yapılandırılmış örgütlenmiş bir bilgi kümesidir” (Duran, 2011:180).
Sosyal Bilgilerde ise sistematik bir bütünlükten ziyade dağınıklık söz konusudur. Sosyal Bilgiler, yaşamın her aşamasında insanın bireysel olarak öğrendiği tüm bilgileri içine almaktadır. Mesela bir çocuğun aile ilişkilerinden yola çıkarak kazandığı tüm deneyimleri Sosyal Bilgiler olarak adlandırılabilir. Diğer bir örnekle insanların alışveriş yaptıkları sırada satıcılarla vb. insanlarla kurdukları ilişkilerde Sosyal Bilgiler olarak adlandırılabilir. Kısaca Sosyal Bilgiler kapsamına giren bilgiler gündelik, kendiliğinden oluşmuş ve yaşam üzerine kurulmuş bilgilerdir (Duran, 2011:180).
Netice itibariyle Sosyal Bilimler içinde birçok bilim dalını barındıran sistemli ve düzenli bir bütünü temsil eden bir bilim dalıyken; Sosyal Bilgiler ise bireylerin toplumsal hayatın bütün alanlarından edindikleri tecrübe ve yaşantılarından oluşan, Sosyal Bilimlerden ilhamını alan ve iyi vatandaş yetiştirmeyi amaçlayan bir İlköğretim dersidir. İçeriği tarih, coğrafya, sosyoloji, antropoloji, hukuk vb. bilim dallarının konuları arasından seçilen belli bölümlerin bir araya gelmesiyle oluşan, Sosyal Bilgiler dersinin bu disiplinlerle ilişkisi şöyledir:
2.8.1.Tarih
Sosyal Bilimlerin içinde yer alan ve Sosyal Bilgilerin kuşkusuz en önemli ve vazgeçilmez parçalarından birisi de tarihtir. Neredeyse bütün toplumsal konularda tarih bilimi karşımıza çıkmaktadır. İlköğretim çağından başlayarak öğretilen Tarihin bu tanımı onun önemini kısa bir şekilde özetlemektedir.“Tarih, geçmişte yaşayan insanların her türlü faaliyetlerini askeri, siyasi, ekonomik, dini, kültürel… yer ve zaman bildirerek, sebep sonuç ilişkisi içinde anlatan bilim dalıdır” (Turan ve Ulusoy, 2011: 148).
Sosyal Bilgiler dersinde yer alan Tarih konularından yola çıkarak öğrencilerin; bugünün dünyasında yaşanan gelişmeleri, geçmişte yaşanan olaylardan yola çıkarak daha da iyi anlamlandırmaları gerçekleştirilmiş olur. “Bunu yapabilmek için de tarih, geçmişteki olayları anlatır, günlük olayları tefsir eder ve gelecekteki olaylara ışık tutar” (Karagözoğlu, 1966: 67, Akt. Kılıçoğlu 2014: 12).
2.8.2.Sosyoloji
Sosyoloji kelimelisini ilk kez kullanan kişi A. Comte’dur. Sosyoloji kelime anlamı olarak Latince den gelen “ socius” ve Yunancadan gelen “logy” kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur.”Socius” kelimesi insanların ortak yaşamlarının ve ilişkilerinin belirlendiği kurallar anlamına gelirken, “logy” kelimesi mantık anlamında kullanılmıştır (Duran, 2011:175).
“Sosyoloji, toplumsal yapıların kuruluşunu, değişimini belirleyen kuralları ve ilkeleri tesbit eder, farklı toplumsal yapıların yapısını belirleyen yasaları biri biri ile karşılaştırır” (Duran, 2011:177).
Sosyoloji kelimesinin kökenini oluşturan “ social” kelimesi aynı zamanda Sosyal Bilgiler dersinin de adını oluşturmaktadır. “Social” kelimesi daha çok toplumsal durumları kapsadığı için dolayısıyla Sosyal Bilgiler dersi sosyoloji ile iç içe geçmiş bir hal almıştır. Yirminci yüzyılın ilk dönemlerinde ABD’nin okul programlarında yerini alan Sosyal Bilgiler dersinin konularını ilk zamanlarda “tarih”, “coğrafya”, “yurttaşlık bilgisi” konuları oluşturmuştur. Zamanla Sosyal Bilgiler
dersinin içeriğindeki konu başlıklarında sosyolojik kavramlar ağırlık kazanmaya başlamış ve yoğun bir şekilde ders içeriğinde yerini almaya başlamıştır.
Türkiye’de 2005 yılında uygulanmaya başlayan yeni Sosyal Bilgiler Programı, ciddi değişimleri de beraberinde getirmiştir. Yeni programda yer alan tarihi ve coğrafi konular, sosyolojik içerik ve yöntemlerle kazandırılmaya başlanmıştır. Bu yenilenmeyle beraber Sosyolojinin, Sosyal Bilgiler dersindeki konumu ve önemi gittikçe artmıştır ( Duran, 2011:174).
2.8.3.Coğrafya
Coğrafya insanlar ile çevre arasındaki ilişkileri; sebep- sonuç, dağılış ve zaman özellikleri çerçevesinde inceleyen ve sorgulayan bir bilim dalıdır.
Dünya ile ilgili gerçeklikler coğrafya aracılığı ile sunulmaktadır. Coğrafyanın temellerinin, içeriğindeki bilgi, beceri ve kavramlarının etkin ve tam olarak verilmesi coğrafya eğitimi açısından oldukça önemlidir. Bu şekilde verilecek coğrafya eğitimi insanların dünyayla ve diğer insanlarla bağlarını daha iyi bir şekilde kavramalarına ve aynı zamanda kendilerini de anlamlandırmalarına yardımcı olacaktır. Bununla beraber coğrafya eğitimi ülke ile ilgili kararlar verilirken eleştirel düşünmeye ve sorunları çözmeye de imkân sağlayacaktır (Meydan 2011: 162).
2.8.4.Antropoloji
Antropoloji; geçmiş ve bugünün toplumlarını, biyolojik ve kültürel açıdan inceleyerek benzerlik ve farklılıklarını belirtmeye çalışan insan bilimi olarak adlandırılan bir bilim dalıdır (Demirel, 2011: 1).
Dolayısıyla; insan ve toplum konusu; Sosyal Bilgilerin belli başlı konularının arasında yer almaktadır. Antropoloji Bilimi de insanı, toplumu ve kültürü incelediği için Sosyal Bilgiler alanının iç içe olduğu bir disiplindir.
2.8.5.Hukuk
Hukuk; “Adalete yönelmiş toplumsal yaşam düzeni” olarak tanımlanmaktadır (Işıktaç, webftp.gazi.edu.tr).
Sosyal Bilgiler dersi bireylerin, yaşadığı topluma uyum sağlamasını amaçlamaktadır. Bu nedenle Sosyal Bilgiler dersinde özellikle insan hakları ve vatandaşlık ile ilgili konular öğretilirken hukukta yer alan kavram ve bilgilerden yararlanılmaktadır (Yazıcıoğlu ve Erdilmen 2011: 274). Bu nedenle hukuk disiplini de tıpkı diğer bilimler gibi Sosyal Bilgiler dersinin öğretiminde önemli bir yer tutmaktadır.