• Sonuç bulunamadı

Gelişen teknoloji ve çağa ayak uydurabilmek daha yüksek ve daha gelişmiş tepkileri gerektirmektedir. Sadece bilinen, alışılmış olanın ya da kontrol altında tutulabilir olanların farkında olmak, düşünmeyi sınırlandırmakta ve yeni ufukların ve kapıların açılmasını engellemektedir. Oysa insan beyninin alanaklı olduğunca etkin biçimde kullanılması ve düşünme becerilerinin geliştirilerek, düşünmenin öğretilmesi gerekmektedir (Özdemir, 2006:34).

Yeni çağın özellikleri ile ortaya çıkmakla birlikte toplumlara ve kültürlere göre değişiklik gösteren sosyal sorunlar göz önüne alındığında, öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerinin geliştirilmesi ihtiyacını anlamak kolaylaşmaktadır. Eleştirel düşünme becerilerinin sağlıklı bir biçimde kazandırılması, geliştirilmesi eğitimin uzun dönemli bir amacı olmalıdır. Çünkü eleştirel düşünme becerileri kısa bir dönemde kazandırılabilecek bir beceri değildir. Öğretmenler eğitim programları aracılığıyla eleştirel düşünmeyi öğretmelidirler. Eğitim, uzmanlar tarafından bireyler için dikkatlice tasarlanacak programlar aracılığıyla ilköğretimin ilk yıllarından başlayarak eleştirel düşünme becerilerini gerçekleştirme amacını taşımalıdır. Uzmanlar eğitimin her basamağında, öğrencilere zeka ve yetenekleri doğrultusunda düşünme becerilerinin kazandırılabileceğini belirtmektedir. Önemli olan öğrencinin hangi zekaya sahip olduğunu bilmek ve bu doğrultu da hareket etmektir. Buna bağlı olarak eleştirel düşünme de bireylere eğitim yoluyla kazandırılabilir ve geliştirilebilir. Ancak eleştirel düşünme de dahil hiçbir beceri sözle, tanımlama ya da öğütle öğretilemez.

Yani, birey öğretilmek istenen beceriye ilişkin oluşturulan deneyim ve yaşantıların içine sokulmalıdır.

Diğer bir ifadeyle birey gerçek bir eleştiri etkinliğine katılmalıdır. Bunun için bireysel ya da grup halinde bulunacağı etkinlikler içinde somut sorunlar, gerçek ya da örnek olarak seçilen durumlarla karşı karşıya bırakılmalıdır. Başkalarının ya da kendisinin öne sürdüğü çözüm önerilerini, yargı ve düşünceleri, geçerli olduğunu iddia ettiği kuralları, yöntem ve ölçütleri, irdeleme; kanıtların yeterli olup olmadığını tartma, gereken deneyim ve yaşantıları oluşturan etkinliklerdir. Öğretmenler öğrencilerin zorluk yaşadığı durumlarda direkt müdahale etmek yerine sorunun çözümünde yol gösterici olmalı, çözüm noktasında öğrenciyi serbest bırakmalıdır ( Yağcı, 2006:23).

Birey içinde bulunduğu durumu, birebir yaşadığı bir olayı yıllar geçse dahi anlatılan olaylara nazaran daha net hatırlar. Bu da bireyin sosyal yaşantı içinde etkin olmasının önemini ifade eder.

Eleştirel düşünme becerilerinin kazandırılmasında eğitim ortamlarının düzenleyicisi olan öğretmenlere büyük görev düşmektedir. Munzur (Özdemir,2006) öğretmenlerin, eleştirel düşünme becerilerini kazandırmada bazı basamakları izleyerek, öğrencilere eleştirel düşünebilme konusunda temel becerileri kazandırmanın ilk adımını atmış olacağını belirtmektedir. Bu basamaklar şu şekilde sıralanmaktadır:

 Öğrencilerde yeni düşünceler üretmek için açlık uyandırma,  Öğrencilere düşünce üretebileceklerine inandırma,

 Kısa, orta ve uzun vadeli planlar yapmalarını sağlama,  Yapılan hatalardan ders almalarını öğretme,

 Öğrendikleri bilgilerin gerekliliğini kavratma,

 Onların hayal güçlerini geliştirme yollarına başvurma,  Olumlu tutum geliştirmelerine yardımcı olma,

 Cesaret ve dürüstlük aşılama,

 Yapılan işleri sevmelerini sağlama vb.( Özdemir, 2006:38).

Öğretmen eleştirel düşünmeyi konu içinde rahatlıkla sınıf ortamına katabilir. Güncel konular başta olmak üzere çoğu konu içerisinde çeşitli sorular sorulması yoluyla oluşturulan grup tartışmaları yoluyla öğrencilerin eleştirel düşünmesi ve bu becerinin onlara kazandırılması sağlanabilir. Konuların öğrenciye anlatılmasından

ziyade anahtar kelimeler verilerek öğrencilerin konu hakkında fikir yürütmeleri istenebilir.(Yağcı, 2006:25).

Sosyal Bilgiler dersi hayatın birebir yaşanabileceği bir ders olma avantajını taşımaktadır. Bu avantajı öğretmenler öğrencileri hayatın odağına taşıyarak kullanabilir.

Eleştirel düşünme becerilerini temele alan sosyal bilgiler yaklaşımında bir takım değişiklikler söz konusudur. Bunlar; sosyal bilgiler dersindeki bilgilerin bir bireyden diğerine doğrudan aktarılması yerine, zihinsel süreçlerin kullanılarak öğretilmesini amaçlayan bir yaklaşımdır. Diğer bir ifadeyle öğretmenden öğrenciye bilginin direkt aktarılmasından yani ezbercilikten çok öğrencinin bir takım zihinsel işlemler yardımıyla bilgiyi elde etmesi sağlanır. Sosyal bilgiler dersinde tarih konu alanının içeriği çocuklara öğretilirken konu içeriklerinin doğrudan verilmesi, öğrencilerin verilen bilgiyi sorgulamadan edinmeleridir. Ancak tarihi belge ve malzemelerde eleştirilebilir. Bu nedenle tarih konu alanında eleştirel düşünme becerileri kullanılarak içerik öğretilebilir.

Sosyal bilgiler dersinde eleştirel düşünme becerilerinin öğretiminin gerekliliğine inanılmaktadır. Bu gerekliliğin sebebi çocukların mutlaka topluma karışmalardır. Toplumda huzurlu, mutlu ve bireyler arasında ki uyumun sağlanması için eleştirel düşünme becerisini ve diğer becerileri öğrenmelilerdir. Gelişen dünya da demokrasi yaşamın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Çocuklar demokrasi eğitimini sosyal bilgiler dersinde kazanırlar. Kültür yozlaşmasının önüne geçme sosyal bilgiler öğretiminin görevlerinden biridir. Öğrencilere kendi değer sistemlerini oluşturmalarına yardımcı olması ve diğer insanların değer sistemlerini göz önüne almalarını sağlamalıdır. Çocuklara kendi haklarını korumaları ve savunmalarının öğretilmesinin yanı sıra bir başkasının hakkını da gözetmeyi, korumayı ve gasp etmemeyi öğretmek gerekir.

Bireyin çağın gereklerine uygun bir yaşam sürdürebilmesi için, bilgiyi sadece öğretmen kanalıyla değil birden fazla kaynaktan alması, kaynak arama sırasında izleyeceği yolu iyi bilmesi ve kaynaklarını bulabilmesi, farklı bilgiler üretmesi gibi özelliklere sahip olması bilgiyi ezberlemesiyle değil, düşünme becerilerini kazanmasıyla ilgilidir. Dünyadaki ve haliyle ülkemizdeki karışıklığın ve karmaşanın giderilebilmesi için düşünme becerilerinin öğrenilmesi ve öğretilmesi gerekmektedir. Bütün bunlar göz önüne alındığında eğitim programlarının hedefini düşünme eğitimine ve onun bir boyutu olan eleştirel düşünmeye yöneltmiş olması bizleri

şaşırtmamaktadır. Çünkü eleştirel düşünmenin; farklı bilgi kaynaklarından bilgi toplama, amaca göre gerekli bilgiyi gereksiz bilgiden ayıklama, karar verme, başkalarının görüşüne saygılı olma, okunan ya da duyulan bilgileri sorgulama gibi önemli yaşamsal becerileri içermektedir. Gelişen dünya da eleştirel düşünmenin önemi anlaşılmış ve eleştirel düşünmenin rast gele öğretilmeyecek veya öğrenilemeyecek kadar yaşamda önemli bir yer tuttuğu ve uzun bir sürece bağlı olduğu anlaşılmaktadır ( Yağcı, 2006:60-61).