1.5. SOSYAL MEDYA ARAÇLARI
1.5.1. Sosyal Ağlar
Günümüz dünyasında çok sayıda sosyal ağ sitelerinin ortaya çıkmasıyla insanlar arasındaki iletişim şekli, etkileşim, iş birliği ve bilgi edinme süreci yeniden şekillenmiştir. Her yaş grubundan insanlar sosyal sitelere çeşitli amaçlarla katılmakta ve gittikçe katılan kullanıcı sayısı artmaktadır. Sosyal ağların bu büyük gelişimi, özel hayatın başka bireylerle paylaşılması oldukça dikkat çekici olmuştur. Aynı zamanda sosyal ağlar, güncel olayların ve haberlerin paylaşımı yönüyle de önemli bir haber alma kaynağı olmuş durumdadır.
Sosyal ağ, sosyal teknolojiler vasıtasıyla insanlar tarafından kullanılan etkinlikler bütününü kapsamaktadır. Sosyal ağ siteleri, sınırları belirlenmiş bir sistem içerisinde bulunan kullanıcı bilgilerinin diğer kullanıcıların erişimine açık ya da kısmen açık olduğu, ağ içerisinde yer alan diğer kullanıcıların listelendiği ve bütün kullanıcılar arasında paylaşımların yapılabildiği web tabanlı hizmetlerin bütünü
55 Göksu, a.g.e., s.21 56 Bostancıoğlu, a.g.e., s.58
23
şeklinde tanımlanmaktadır. Sosyal ağlarda, yapılan paylaşımlar sosyal içerik olarak adlandırılır. Sosyal içerik türlerine ses dosyası, video, resim, sunu, web siteleri, etkinlik, duyuru ve diğer medya araçları örnek gösterilebilir.57
Sosyal ağ kavramı, ilk kez 1954’de Barnes tarafından, bireyin çevresinde bulunan diğer insanlarla olan karşılıklı ilişkilerini tanımlamak maksadıyla kullanılmıştır. Günümüzde ise internet teknolojisinin hayatımıza girmesiyle birlikte sosyal ağ kavramı, web ortamında interaktif bilgi paylaşımını ve değişimini gruplayan uygulamalar dizisi şeklinde tanımlanmaktadır. Bir diğer tanıma göre sosyal ağlar; insanlar ve topluluklar arasındaki interaktif etkileşimi kolaylaştıran sosyal ilişkiler oluşumunu sağlayan yazılımlardır.58
Günümüzde sosyal ağlar olarak nitelendirilen Facebook, Twitter, Friendfeed, MySpace, YouTube, Bebo, Frendster vb. gibi sitelerin iletişim anlamında ilk başlangıcının ICQ, IRC, Yahoo Messenger ve MSN Messenger’a dayandığını söylebiliriz. Ancak günümüzdeki sosyal paylaşım ağlarından farklı olarak bu ortamların anlık haberleşme işlevinin ve kullanıcı datalarının kayıt altına alınabileceği bir alana sahip olmadığı bilinmektedir.59
Bostancı’ya göre, sosyal medya ile sosyal ağ kavramlar genellikle birbirleriyle karıştırılmaktadır. Sosyal ağlar, sosyal medyanın çatısı altında büyük bir sınıfı temsil ederken aynı zamanda sosyal ağ araçları, diğer sosyal medya araçlarının özelliklerini de kapsayan hizmetler sunmaya çalışmaktadır. Bu nedenle bir sosyal ağ sitesi aynı zamanda bloglama, fotograf, video ve konum belirleme gibi içeriklerin paylaşımını destekleyebilir. Dünya çapında en çok kullanılan sosyal ağ sitesi Facebook olmakla birlikte, Linkedin, Google+ ve Hi5 diğer popüler sosyal ağ sitelerdir.60
Günümüzde farklı kullanıcı gruplarını hedefleyen birçok sosyal ağ sitesi bulunmaktadır. Bunlardan bazılarını aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz; 61
57Yasemin Gülbahar vd., Sosyal Ağların Eğitim Amaçlı Kullanımı. XV. Türkiye'de İnternet Konferansı.
İNETD Derneği ve T.C. İstanbul Teknik Üniversitesi Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, İstanbul, 2010, s.1
58Kadir Bilen, vd., Sosyal Ağların Kullanım Amacı ve Benimsenme Süreci; Kahramanmaraş Sütçü
İmam Üniversitesi Örneği. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 115-123, 2014, s.116
59 Karlı, a.g.e., s. 203 60 Bostancı, a.g.e., s.66
61 Fatih Sönmez, Sosyal Medyanın, Z kuşağı Tüketicilerinin Satın Alma Davranışları Üzerindeki Etkisi.
T.C. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı İşletme Yönetimi ve Pazarlama Programı, Manisa, 2016, s.27, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi)
24
➢ Genel kullanıma açık sosyal ağlar: Facebook, Google+, MySpace ➢ Profesyonel ağlar: LinkedIn, Xing.com, Ryze
➢ Etnik sosyal ağlar: AsianAve(Asya kökenli kişilere yönelik), ➢ Flört ağları: Flirtic.com, Yonja.com, islamievlilik.com
➢ Çalışan kadınlara yönelik ağlar: wibn.co.uk, cdbizwomen.com, viwbn.org ➢ Yerel ağlar: ResidentsHQ.com
➢ Dini inançlara yönelik siteler(MyPraize.com, MuslimSocial.com) ➢ Diğer ağlar gibi siteleri örnek gösterebiliriz.
Dünyada en fazla kullanılan sosyal ağ sitesi Facebook’tur. Facebook, kayıtlı iletilerle kullanıcıların birbirleriyle bağlantı kurmalarını, gruplara katılımlarımı ve diğer kullanıcılarla kaynak paylaşımını sağlayan çevrimiçi bir sosyal ağ yazılımıdır. Kullanıcılar Friendster, MySpace gibi diğer çevrimiçi ağlarda olduğu gibi bir profil oluşturarak arkadaş edinebilir, izin dahilinde profillere ya da sosyal içeriklere yorum yazabilirler.62
Facebook’u eski bir Harvard Üniversitesi öğrencisi olan Marc Zuckerberg, Andrew McCollum ve Eduardo Saver’ın da yardımlarıyla 4 Şubat 2004’te “The Facebook” adıyla kurulmuştur. Kısa bir süre içerisinde Harvard öğrencilerinin yarısından fazlası Facebook’a üye olmuştur. Kullanımı gittiekçe yaygınlaşmaya başlayan Facebook, Boston’daki diğer üniversite öğrencilerini de üye olarak kabul etmeye başlamıştır. 2004’ün Aralık ayında kullanıcı sayısı bir milyona ulaşmıştır. Sitenin ismi 2005 yılında Facebook.com olarak değiştirilmiştir. Site, 2005’in sonunda, ABD, Kanada, Meksika, İngiltere, Avustralya, Yeni Zelanda ve İrlanda’daki 25.000’in üzerinde üniversite sisteme dahil olmuştur. Eylül 2006’da ise 13 yaş üzeri ve e-posta adresine sahip bütün İnternet kullanıcılarını üyeliğe kabul etmeye başlamıştır. Bugün Facebook, dünyada en fazla kullanılan sosyal paylaşım sitesi konumundadır ve dünyada Google’dan sonra gelen en önemli sitedir.63
62 Gülbahar, a.g.e., s.3
25
Resim 1.1. Facebook Giriş Sayfası64
Araştırma şirketi We Are Social ve Hootsuite hazırladığı “Digital in 2017 Global Overview” raporunda, dünya genelinde sosyal medya alanında Facebook %57 kullanıcı oranıyla, %65 orana sahip olan Youtube’dan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Türkiye’de ise, Facebook kullanıcı sayısının 48 milyon olduğu ve bu rakamın %88’in mobil üzerinden Facebook’u kullandığı belirtilmiştir. Dünya istatistiklerine göre, Facebook’u en fazla kullanan ülkeler arasında Türkiye 7. Sırada, dünyadaki şehirler arasında ise, İstanbul 5. sırada yer almıştır.65