Sorun Çıkmadan Önce

Küçükahmet e (2004,76) göre Önleyici (engelleyici) yöntemler, öğretmenlerin istenmeyen veya sınıf düzenini bozucu davranışlar meydana gelmeden önce aldıkları önlemlerdir. Öğrencilerin sınıf etkinlikleriyle uğraşlarını sağlamak için öğretmenlerin yaptığı her hareket istenmeyen davranışı önleyici tedbir olarak kabul edilebilir.”Öğretmenler öncelikle problemin oluşmasını ya da yayılmasını önleyen stratejiler kullanmalıdır.”

Sınıf yöneticisi, işleyeceği konuya hâkim olmalı ve öğretim ilke ve tekniklerine uymalıdır. Sınıfın aşırı katı veya çok dağınık bir yapıda olması öğrencilerin olumsuz davranışlara yönlemesine yol açabilir. Bu yüzden sınıf ne çok düzensiz ne de aşırı düzenli olmalıdır. Başarısı düşük öğrenciler olumsuz davranışlara daha çabuk yönelirler. Bu yüzden öğretmen bu öğrencilerin de başarıyı tatmalarını sağlamalı ve onları güdülemelidir.

Öğretmen, kendisi ve davranışlarıyla ilgili olarak öğrencilerin düşüncelerini daha ilk günden itibaren öğrenmelidir. Bunu belli aralıklarla da tekrar etmelidir. Đstenmeyen olası davranışlar

bu şekilde önlenebilir. Öğrencilere saygı duyulmalıdır. Öğrencilerin, öğretmenin kendilerine değer verdiğini görmeleri olumlu davranışa yönelmelerini sağlar. Öğretmen ile öğrenciler arasındaki ortak yaşantı alanı genişletilmelidir. Olumsuz davranışların gerçekleşmesi, ortak yaşantı alanının genişlemesi oranında zorlaşır. Sınıfta belirli bir davranış standardı oluşturulmalı, standartlar geliştirilirken öğrencilerin de düşüncesi alınmalıdır. Oluşturulan davranış standartlarının öğrenciler tarafından nasıl algılandığı bilinmelidir. Davranış standartları ulaşılamaz veya sıradan şeyler olmamalıdır. Herkesin ortalamasına yakın olmalı ve belirli zamanlarda gözden geçirilmelidir. Öğrencilerin gösterdikleri olumlu davranışlar sözlü ve sözsüz olarak değişik yollarla ödüllendirilmelidir. Ödüllendirilen davranışların tekrarlanma ihtimali yüksektir. Eleştirilen davranışında tekrar etmesi olasılığı yüksektir. Öğrenciler, ilgi ve yeteneklerine yönelik olarak anlamlı etkinliklere düzenli olarak yönlendirilmelidir. Öğrencilerin üzerinde bütünüyle bir kontrol kurma yerine, öğrencilerin kendi kendilerini kontrol etme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olunmalıdır (Celep, 2000)

Öğrencinin dikkatini başka bir şeye yönlendirme (yön değiştirme). Bu yöntem, bir öğrencinin veya sınıfın belli anlarda belli konularda gösterdikleri istenmeyen davranışı önlemek için kullanılabilir. Yöntem, öğrencinin uygun olmayan davranışı sergilemesinden önce dikkatinin başka bir nesne veya etkinliğe çekilerek uygulanır.178

Yoğun uyarıları bastırmada kullanılan enerji tüketimi arttıkça, insanlar yalnız kalmak ister. Öğretmen de öğrenciler de bu duyguyu yaşar. Đşte bu yalnız kalma zamanını “bireysel zaman” olarak adlandırıyoruz. Öğrenciler bu bireysel zamanı kullanamazlarsa duygusal ve sinirli olurlar; bazen de bu zamanı elde etmek için hayal kurmak, afacanlık yapmak gibi uygunsuz yollar ararlar. Sonuçta ya sınıftan atılır ya da idareye gönderirler. Oysa öğretmen ve öğrencilerin bir iki dakikalık bile olsa, yalnız kalabilecekleri, düşünebilecekleri, kendilerinden başka bir kişiye sorumlu olmayacakları ve enerji depolayabilecekleri bir bireysel zamanı yakalayabilmeleri, yoğun uyaranlara baş edebilmelerinde mucizeler yaratır. Böylece dikkat kısa sürede dağılmaz. 179

Öğretmen, hangi davranışın nerede ve nasıl yapıldığında uygun nerede ve nasıl yapıldığında uygun olmadığı konusunda öğrencileri bilgilendirmeli, bu konuda onlara işaretler, ipuçları vermelidir. Eğer öğrenci öğretmenin hiçbir tepkide bulunmayacağını biliyorsa kitap-defter getirmeme veya arkadaşlarını rahatsız etme gibi istenmeyen davranışları sürdürebilecektir.180

178 _{Đrfan Erdoğan, Sınıf Yönetimi, Ders, Konferans, s:107} 179 _{Gordon, s:122.}

180

Öğretmen yapacağı çalışmaları planlı yaparsa sınıf içinde oluşacak karmaşıklıklar önlenebilir ve öğretmen sınıftaki zamanını daha etkili kullanabilir. Planlı çalışmada, ihtiyaç duyulan materyaller zamanında sağlanır, öğretme-öğrenme sürecinde öğrencilerin neyi, nasıl, ne zaman, ne kadar yapacakları belli olur. Öğretmenler Planlamayı geniş bir çerçevede düşünülmelidir. Öğretmenin akademik çalışmalar için yaptığı yıllık, ünite ve günlük planlar yanı sıra öğretmenin çalışma alanına giren her şey planlamanın bir parçasıdır. Planları yaparken Etkinliklere yer verilmesi öğrencilerin sıkılmasını önleyecek dolayısıyla öğrencilerin olumsuz davranışlarını önleyecektir. Öğretmenin kesintisiz bir etkinlik akışı sağlayabilmesi için pek çok yol vardır. Örneğin; öğretim sırasında canlılığı korumak, fazla hızlı adımlarla gitmemek ya da sunumu yavaşlatmamak, direktif ve bilgileri açık bir şekilde sunmak, projeler üzerinde çalışırken neler yapılacağını söylemek ya da tahtaya yazmak. Neler yapacağını bilen öğrencinin dersi bölme ihtimali da azdır. Bu etkinlikler sırasında Öğrencilerin kontrolünü elden bırakmamak gerekir. Sınıfta neler olduğunun farkında olmak, önlemek için oldukça önemlidir. Dikkatli bir öğretmen, yardıma ihtiyacı olan öğrencileri fark edip onlara yardım eder ve öğrenci davranışların yapıcı şeylere yönlendirip istenmeyen durumların ortaya çıkmasını engeller. Öğretmen kontrol yaparken aynı zamanda öğrencilerin ne derece ilerlediklerini de öğrenir. Đyi bir kontrolün pek çok bileşeni vardır. Bunlar sık sık sınıf içinde dolaşmayı ve görsel taramayı içerir. En önemli kontrol baştan Kuralları Belirlemektir. Öğrenciler kurallara ihtiyaç duyarlar ve bunu isterler. Ayrıca kendilerinden neyin ve neden beklendiğini bilmek isterler. Kuralın belirlenmesiyle birlikte, bir kuralın ihlali durumunda ne yapılacağı iyice düşünülmeli ve ihlal başlar başlamaz yapılması gereken uygulanmalıdır. Đhlalden sonra ne yapılacağını düşünmek çok geç olacaktır.

Sınıf kurallarına karar verilmesi ve ihlalinde neler yapılacağının belirlenmesi iyi idare edilmiş bir sınıfa sahip olmayı sağlar. Öğretmen istenilen davranışlar için öğrencilerine model olmalıdır. Öğrencilere ne istediğini söylemekle yetinmeyip, davranışı göstermelidir. Yapılması gerekeni yapmalıdır.

Bafra Kızılırmak Lisesi, kurdurduğu kamera sistemi ile okulda disiplin ve düzeni sağlıyor. Üç katlı okulda her koridora birer kamera yerleştirilmiş. Müdür odasına konan monitörden okul müdürü Ergin Kurt, teneffüslerde okuldaki tüm öğrenci hareketlerini izliyor ve kurallara uymayan öğrenci ya da öğrencileri mikrofondan seslenerek anında uyarıyor.

Bu anlayışın hâkim olduğu bir toplumda toplumsal asayişte sokaklara kurulan kameralarla sağlanabilir demiyoruz çünkü artık Đstanbul da birçok noktaya kamera konarak insanlar her an izlenmeye ve istenmeyen davranışlardan bulunmaları engellenmeye

çalışılıyor.”Disiplin problemlerine mani olmak onları düzeltmekten daha kolaydır, unutamayınız.181