Lazer Grubu
4. SONUÇLAR VE TARTIŞMA
ÇalıĢmamızda UV-A ve UV-B‟nin keratokonuslu kornea epiteli ve normal kornea epiteli üzerindeki apoptotik, nekrotik ve sitotoksik etkileri incelenerek karĢılaĢtırılmıĢtır. Bu hücrelerin UV-A ve UV-B ye olan cevapları değerlendirilmiĢtir. Aynı zamanda hücrelerin UV-A ve UV-B ile maruz kalmaları durumunda apoptoz ve nekroz oranlarında olumsuz yönde bir değiĢme olup olmadığı araĢtırılmıĢtır. WST-1 testi ile de hücre canlılık değerleri ölçülmüĢtür.
Öncelikle Merkezi AraĢtırmalar Laboratuarına soğuk zincir ile getirilen kornea dokuları ile hücre kültürü çalıĢmaları yapıldı. Uygun kültür ortamında inkübe edildi.
Keratokonuslu ve normal kornea epitellerinin kültürasyon iĢlemleri boyunca farklı besi ortamlarında çoğaltılması denenerek hücrelerin kültür kaplarına en iyi Ģekilde tutunduğu besiyeri ile çalıĢmalara devam edildi. Yapılan hücre kültürü çalıĢmalarında en baĢarılı sonucun „Keratinocyte-SFM‟ ile alınabileceği belirlenmiĢtir(ġekil 3. 3.ve ġekil 3. 4.). Ayrıca keratokonuslu ve normal kornea epitel hücrelerinin tutunması ve çoğalması çok kolay olmadığı için, pasajlama yapmadan doğrudan ilk hücre yayılımından deneyler yapıldı. (ġekil.3.11.) Keratokonuslu ve normal kornea epitel hücrelerinin kültürleri UV-A ve UV-B ıĢınlarına maruz bırakılmadan önce bu hücrelerin apoptoz, nekroz ve sitotoksisite değerleri belirlendi. Böylece yapılacak diğer çalıĢmalar için dayanak oluĢturuldu.
Sitotoksisiteyi belirlemek için WST1 testleri yapılarak ölçülen % canlılık değerleri belirlendi (Çizelge 3. 1. ,Çizelge 3. 2.)
Ġkili boyama yöntemi ile keratokonuslu kornea epitellerinin apoptoz, nekroz sonuçlarının fotoğrafları çekildi.(ġekil 3. 9. ,ġekil 3.10.) Yapılan ölçüm sonuçlarına göre hücre canlılığı ortalama %77 bulundu. Literatürde UV-A ve UV-B uygulama dozları ile ilgili çeĢitli bilgiler mevcuttur. Ancak, bizim çalıĢmamızda uyguladığımız Ģekilde kültür ortamına tek kat olarak yayılmıĢ epitel hücrelerine yapılmıĢ benzer bir UV uygulaması yoktu. Bu nedenle kültür ortamına tek kat olarak yayılmıĢ kornea epitel hücrelerine uygulanacak olan UV‟nin hücrelerde aĢırı zarar oluĢturacak kadar yüksek veya hiçbir etki oluĢturmayacak kadar düĢük olmaması için UV-A ve UV-B
65
nin optimal dozları bulunmaya çalıĢıldı. Bunun için de UV ıĢınının epitel hücreleri üzerindeki etkisi, apoptoz ve nekroz oranı tayini ile tespit edildi.
UV-B için 50, 100, 150 ve 200 mJ/cm2 dozlarında UV-B uygulanarak apoptoz ve nekroz testleri tekrarlandı. 50 mJ/cm2 ve 100 mJ/cm2 dozundaki UV-B‟ de kayda değer değiĢiklik gözlenmezken 200 mJ/cm2 dozunda ise aĢırı miktarda apoptoz / nekroz görüldü (ġekil 3.14). UV-B için en uygun dozun 150 mJ/cm2 olduğu anlaĢıldı (ġekil 3.13.). UV-A için 500, 1000, 1500 ve 2000 mJ/cm2 dozlarında UV-A uygulanarak apoptoz ve nekroz testleri yapıldı. 500, 1000 ve 1500 mJ/cm2‟dozundaki UV-A‟da hücre canlılığında önemli bir fark olmadı (ġekil 3.15).UV-A için en uygun dozun 2000 mJ/cm2 olduğu anlaĢıldı(ġekil 3.16.).
Uygun dozlar belirlendikten sonra çalıĢmalara devam edildi. Keratokonuslu kornea epitelleri ve kontrol grubu olarak normal kornea epitellerine UV Maruzat Cihazı ile 150 mJ/cm2 UV-B uygulandı. UV-B ıĢınına maruz bırakıldıktan sonra 24 saatlik inkübasyona alındı. Daha sonra hücre canlılığının test edilmesi amacı ile sitotoksisite deneyleri yapıldı (WST-1). Keratokonus grubunda ortalama canlılık %73 olarak belirlenirken(ġekil 3.17.), kontrol grubundaki canlılık oranı ise ortalama % 92 olarak gözlendi (ġekil 3.18.). Aynı iĢlemler bu kez 2000 mJ/cm2 dozlarında UV- A uygulanarak gerçekleĢtirildi. UV-A uygulamasından sonra 24 saatlik inkübasyona alındı. Daha sonra hücre canlılığının test edilmesi amacı ile sitotoksisite deneyleri yapıldı (WST-1). Keratokonus grubunda canlılık ortalama %66, kontrol grubunda ise yaklaĢık % 97 olarak belirlendi .(ġekil 3.19 ve 3.20 )
150 mJ/cm2 UV-B uygulanan keratokonuslu ve normal kornea epitel hücrelerine ikili boyama yöntemi uygulandı. Bunun sonucunda keratokonuslu kornea epitel hücrelerinde apoptoz oranı % 17 civarında, nekroz oranı ise %23 civarında olduğu belirlendi (ġekil3.21). UV-B ıĢınına maruz bırakılan kontrol grubu hücrelerinde apoptoz oranının % 3; nekroz oranının ise %2 olduğu belirlendi (ġekil 3.22).
2000 mJ/cm2 dozlarında UV-A uygulanan uygulanan keratokonuslu ve normal kornea epitel hücrelerine ikili boyama yöntemi uygulandı. Bunun sonucunda
66
keratokonuslu kornea epitel hücrelerinde apoptoz oranının % 12 civarında, nekroz oranının ise %3 civarında olduğu belirlendi (ġekil 3.23). UV-A ıĢınına maruz bırakılan kontrol grubu epitel hücrelerinde apoptoz oranının % 2 civarında, nekroz oranının ise %1 civarında olduğu belirlendi (ġekil 3.24).
UV-A ıĢınları görünür ıĢığa en yakın dalgaboyuna sahiptir. Ayrıca dokulara zararı nisbeten daha azdır. UV-A ıĢınının az bir kısmı kornea epitelinde, çoğunluğu stromada, geri kalan az bir oranı da lenste absorbe edilir. UV-B, daha kısa dalgaboyundan oluĢur, daha fazla enerji taĢır ve dokuya daha fazla zarar verir. B‟nin çoğu kornea epiteli tarafından soğurulur. Sağlıklı kornea epiteli hücreleri, UV-B nin zararlı etkilerine karĢı güçlü antioksidan savunma sistemleriyle donatılmıĢtır.
Yaptığımız çalıĢmalar sonucunda, normal kornea epitel hücrelerinin UV-A ve UV-B uygulamasından çok az etkilendiği gözlenmiĢtir. Normal kornea epitel hücrelerinin UV uygulaması sonucu oluĢan oksidatif hasara karĢı çok güçlü antioksidan savunma mekanizmalarına sahip olduğu görülmüĢtür.
UV-A uygulaması ve UV-B uygulamasının, keratokonuslu kornea epiteli hücrelerinde canlılık oranını düĢürdüğünü belirlenmiĢtir. Özellikle de UV-B uygulaması, keratokonuslu kornea epitel hücrelerinde, nekroz oranının çok yüksek olmasına neden olmuĢtur. Yani UV-B çok fazla hasara neden olmuĢtur. UV-B‟nin daha fazla zarar vermesinin nedeni; öncelikle enerjisinin yüksek olmasıdır. Bunun dıĢında kornea epitel hücreleri, UV-B‟nin çoğunu soğurmaktadır. Kornea epitel hücrelerinin UV-B‟yi soğurma oranlarının yüksek olması da, hasarın fazla olmasına neden olduğunu düĢündürmektedir. Böyle bir sonuç, keratokonuslu kornea epitel hücrelerinin, UV uygulaması sonucunda oluĢacak olan oksidatif hasara karĢı, antioksidan savunma mekanizmalarının yetersiz ya da bozuk olduğu düĢündürmektedir.
67 KAYNAKLAR
[1] Arnale, Peris- Martinez C, Oxidative Stress in Keratoconus, Cornea, 52, 12, 8592-97, 2011.
[2] Or.H, „ Keratokonusun Etiyopatogenezine Güncel Bir BakıĢ ‟ , Özel Muayenehane, Review, DO I: 10. 4274 / tjo. 41. 75047, Ġstanbul, 2011.
[3] Kenney . C, Brown. M. The cascade hypothesis of keratoconus. Cont Lens Anterior Eye; 26:139-46, 2003.
[4] Scroggs. M, Proıa A. „ Histopathological variation in keratoconus. Cornea.;
11:553-9, 1992.
[5] Fernandes B, Logan P, Zajdenweber M, Santos. L, Cheema D, Burnier M. JR. „ Histopathological study of 49 cases of keratoconus ‟ , Pathology ,; 40:6236, 2006.
[6] Udar N., Atilano S.R., Brown D.J., SOD1: a Candidate Gene for Keratoconus, Investigative Ophthalmology & Visual Science , 47, 8, 3345–3351, (2006)
[7] Chwa, Marilyn, et al. " Hypersensitive response to oxidative stress in keratoconus corneal fibroblasts. " Investigative ophthalmology & visual science 49.10 (2008): 4361-4369.
[8] Buddı R., Brian L, Evidence of Oxidative Stress in Human Corneal Diseases, The journal of histochemistry and cytochemistry, 50, 3, 341-51, 2002.
[9] Podskochy. A. Ultraviolet Radiation and Cornea, Karolinska University Press, ISBN 91-7349-118-7, (2002).
[10] Marchitti S.A., Chen Y., Thompson D.C., Vasiliou V., Ultraviolet Radiation:
Cellular Antioxidant Response and the Role of Ocular Aldehyde Dehydrogenase Enzymes, Eye Contact Lens., 37, 4, 206–213, (2011).
68
[11] Gordon‐Shaag, Ariela, et al. "Risk factors for keratoconus in Israel: a case–
control study." Ophthalmic and Physiological Optics 35. (2015): 673- 681.
[12] Robinson, J.C. (1993). Ocular Anatomy and Phsiology Relevant to Ocular Physiological Aspects of Ocular Drug Theraphy. P.Edman (Ed.). Biopharmaceutics of Ocular Drug Delivery (s. 1-25). Boca Raton: CRC Press.
[15] Netland, P. A. (2007). Ocular Pharmacology. P. A. Netland (Ed.) . Glaucom Drug Delivery : Membranes , Methodologies and Applications. Critical Reviews in Therapeutic Drug Carrier Systems, 21(3), 195-256.
[19] Schoenwald, R.D. (1993). Pharmacokinetics in Ocular Drug Delivery. P. Edma (Ed.). Biopharmaceutics of Ocular Drug Delivery (s. 159-189). Boca Raton: CRC Press.
[20] Green, K. (1993). The Effects of Preservatives on Corneal Permeability of Drugs. P. Edman (Ed.). Biopharmaceutics of Ocular Drug Delivery (s. 43-59 Boca Raton: CRC Press.
69
[21] Borderie, V. , Touzeau, O. , Bourcier, T. , Laroche, L. (2005). Physiology of the Cornea. Ophthalmologie, 2, 103-117.
[22] Anonim Keratoconus. (t.y.). EriĢim: 15 Temmuz 2016, http // www.
waleshospital.com/English/Keratoconus
[23] Kanski JJ. Klinik Oftalmoloji; 4. Baskı. _Ġstanbul Nobel Tıp Kitabevi. 2001;
96-137.
[24] Bechara SJ, Waring GO 3rd, Insler M. Keratoconus in two pairs of identical twins. Cornea. 1996; 15: 90-3.
[25] Wang Y, Rabinowitz YS, Rotter JI, Yang H. Genetic epidemiological study of keratoconus: evidence for major gene determination. Am J Med Genet. 2000; 93:
403-409.
[26] Yue BY, Sugar J, Benveniste K. Heterogeneity in keratoconus: possible biochemical basis. Proc Soc Exp Biol Med. 1984;175:336-41.
[27] Praus P, Goldman GN. Glycosaminoglyeans in human corneal buttons removed at keratoplasty. Ophthalmic. Res. 1971;2: 223-230.
[28] Kenney MC, Nesburn AB, Burgeson RE, Butkowski RJ, Ljubimov AV Abnormalities of the extracellular matrix in keratoconus corneas. Cornea. 1997;
16:345-51.
[29] Zhou L, Yue BY, Twining SS, Sugar J, Feder RS. Expression of wound healing and stres related proteins in keratoconus corneas. Curr Eye Res. 1996; 15:
1124- 1131.
[30] Hunter KW, Cheng EL, Ueda J, Sugar J. Keratocan expression is Increased in the stroma of keratoconus corneas. Molecular Medicine. 2001;7: 470–477.
70
[31] Meek KM, Tuft SJ, Huang Y, Gil PSl, Hayes S, Newton RH, Bron AJ.
Changes in collagen orientation and distribution in keratoconus corneas. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2005; 46: 1948–1956.
[32] Kao WW, Vergnes JP, Ebert J. Increased collagenase and gelatinase activities in keratoconus. Biochem Biophys Res Commun. 1982;107:929–936.
[33] Sawaguchi S. ,Yue BY. , Sugar J. ,Gilboy JE. Lysosomal enzyme abnormalities in keratoconus. Arch Ophthalmol 1989; 107(10):1507-10
[34] Zhou L., Sawaguchi S. ,Twining SS. ,Sugar J. ,Feder RS. ,Yue BY. Expression of degradative enzymes and protease inhibitors in corneas with keratoconus. Invest Ophthalmol Vis Sci 1998; 39(7)1117-24
[35] Kenney MC. , Chwa M., Lin B. , Huang GH. , Ljubimov AV., Brown DJ.
Identification of cell types in human diseased corneas. Cornea. 2001; 20 (3): 309-16 [36] Parkin BT., Smith VA., Easty DL. The control of matrix metalloproteinase-2 expression normal and keratoconic corneal keratocyte cultures. Eur J Ophthalmol.
2000;10(4):276-85.
[37] Kenney Mc, Donald J. Brown: The Cascade Hypothesis of Keratokonus Contact Lens &Anterior Eye 2003;26: 139-146
[38] Brown D., Chwa MM., Opbroek A., Kenney MC. Keratoconus corneas:
increased gelatinolytic activity appears after modification of inhibitors. Curr Eye Res. 1993;12(6):571-81.
[39] Thompson CB. Apoptosis in the pathogenesis and treatment of disease.
Science. 1995; 267(5203): 1456-62.
[40] Kim WJ., Shah S., Wilson SE. Differences in keratocyte apoptosis following transepithelial and laser - scrape photorefractive keratectomy in rabbits. J Refract Surg. 1998;14(5):526-33
71
[41] Wilson SE. Role of apoptosis in wound healing in the cornea. Cornea 2000 (3 Suppl);19: 7-12.
[42] Hall PA, Watt FM; Stem Cells: The generation and maintenance of celluler diversity. Development 1989;106;619
[43] Kenney MC., Brown DJ., Rajeev B. Everett Kinsey lecture. The elusive causes of keratoconus: a working hypothesis. Clao J 2000; 26(1): 10-35
[44] Whitelock R B., Li Y., Zhou LL. , Sugar J., Yue BY. Expression of transcription factors in keratoconus, a cornea thinning disease. Biochem Biophys Res Commun. 1997;235(1):253-8.
[45] Streuli M. Protein tyrosine phosphatases in signaling. Curr Opin Cell Biol.
1996;8(2): 182-8
[46] Gondhowiardjo TO., van Haeringen NJ. Corneal aldehyde dehydrogenase, glutathione reductase, and lutathione S- transferase in pathologic corneas. Cornea 1993;12(4):310-4
[47] Behndig A., Svensson B., Marklund SL., Karlsson K. Superoxıde dismutase isoenzymes in the human eye. Invest Ophthalmol Vis Sci 1998;39(3):471-5
[48] Behndig A., Karlsson K., Johansson BO., Brannstrom T., Marklund SL.
Superoxide dismutase isoenzymes in the normal and diseased human cornea. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2001;42: 2293-6
[49] Kılıç B. B. „Korneal Çapraz Bağlama Tedavisinin Deneysel Bakteriyel Keratit Modelindeki Etkisinin AraĢtırılması Ve Topikal Antibiyotik Tedavisi Ve Kombine Tedavi Ġle KarĢılaĢtırılması‟, BaĢkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı, Uzmanlık Tezi, Ankara, 2014
[50] Çavdar C, Sifil A, Çamsarı T. Reaktif oksijen partikülleri ve Antioksidan savunma, Türk Nefroloji ve Transplantasyon Dergisi 1997. 3- 4, 92-95.
72
[51] Temür N. Çam, kavak, sögüt ve armut ağaçları üzerinde yetisen ökse otu (Viscum album l.) bitkilerinin antioksidan aktivitelerinin incelenmesi. GOP Üni.
2006. 109
[52] Çakatay U, Kayalı R. Serbest Radikal Biyokimyasının Tarihsel Süreçteki Gelisimi, Cerrahpasa Tıp Dergisi, 2006. 37, 162-167.
[53] Floyd R. Role of oxygen free radicals in carcinogenesis and brain ischemia.
Faseb J 1990; 4: 2 587-2
[54] Mccord J. Oxygen derived free radicals in postischemic tissue injury. N Eng J Med, 1985; 312: 159-163)
[55] Anonim http://www.genetikbilimi.com/gen/serbest_radikaller. htm. EriĢim tarihi: 19.07. 2016
[56] Ak T. Curcumunin Antioksidan ve Antiradikal Özelliklerinin Ġncelenmesi.
2006, Y.L. Tezi. Atatürk Üniversitesi
[57] Anonim http://slideplayer.biz.tr/slide/3007382/ html EriĢim tarihi: 19.07. 2016 [58] Gençaslan, G. Türkiyede tıbbi amaçla kullanılan bazı bitkilerin antioksidan özelliklerinin taranması „ Yüksek Lisans Tezi‟(Ankara Üniversitesi). 2007.
[59] Mercan, U. “ Toksikolojide Serbest Radikallerin Önemi ‟ Yüzüncü yıl Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi. 2004. 15 (1-2) Sayfa: 91-96
[60] Carol MP. Pathophysiology. Lippincott. Philadelphia NY 1994: 39 – 40 [61] Uysal M. Serbest radikaller, lipit peroksitleri ve organizmada prooksidan-antioksidan dengeyi etkileyen koĢullar. Klinik Gelişim. 1998. 11: 336-341.
[62] Halliwell B, Gutteridge, WMC. Free Radicals in Biology and Medicine, Oxford Medicine Press, 1999, 246-351.
73
[63] Jensen PA, Soriano J, Ahuja S, Morell FB, Tello MS Romero FJ, Abrahamson M, Veen T. Low Glutathione Peroxidase in Rd1 Mouse Retina Increases Oxidative Stress And Proteases. Lippincott Williams & Wilkins. Vol. 18, No. 8, 28 May 2007.
[64] Wolf R, Wolf D, Ruocco V. Vitamin E: The Radical Protector, J. of Eur.
Academy of Derm. 1998. 10, 103-117.
[65] Betteridge D.J. What is Oxidative Stress? Metabolizm. 2000. 49, 3-8.
[66] Kılınç K. Oksijen Radikalleri, Üretilmeleri, Fonksiyonları, Toksik Etkileri, Biyokimya Dergisi, 1985,10: 60-89.
[67] Diplock AT. Antioxdant Nutrients and Disease Prevention: An Overview, Am.
J. Chim Nutr. 1991. 53: 1895-1935.
[68] Halliwell B, Gutteridge, WMC., Free Radicals in Biology and Medicine, Oxford Medicine Press, 1999. 246-351.
[69] AkkuĢ, Ġ. 1995. Serbest Radikaller ve Fizyopatolojik Etkileri. Mimoza Yayınları, 38,Kuzucular Ofset, Konya.
[70] Kılınç , A., Kılınç, K. 2003. Nitrik Oksit Biyolojik Fonksiyonları ve Toksik Etkileri. Palme Yayıncılık, 245, Ankara.
[71] Yücel, D., ġeneĢ, M., Topkaya, Ç, B., Zengi, O. 2006. Oxidative / Nitrosative Stress in Chronic Heart Failure: A Critical Review. Turkish Journal Biochemistry., 31(2); 86-95.
[72] Gül Ü: GüneĢ ve deri. T.C. Ankara Valiliği Ġl Sağlık Müdürlüğü Eğitim Ģubesi Yayınları No:005 Ankara 2001 . S:1-16.
[73] Hankinson SE: The epidemiology of age – related cataract. In: Albert DM, Jacobiec AF: Principles and Practice of Ophthalmology Basic Sciences. W. B.
Saunders Co. Philadelphia, 1994, P: 1255-1274.
74
[74] Howard H: Effects of ultraviolet radiation. Medical clinics of North America 1990, March 74(2): 509-514.
[75] Anonim Ultraviyole Teknolojisi (t.y.). EriĢim: 15 Temmuz 2016, https://www.tekstilvekonfeksiyon.com/pdf/
[76] Arpansa UV-A and UV-B Australian Radiation Protection. (t.y.). EriĢim: 15 Temmuz 2016 http://www.arpansa.gov.au/ RadiationProtection/ solaria/
Offline/02/04.html
[77] Perincek, S., “Ozon, UV, Ultrason Teknolojileri ve Kombinasyonlarının Ön Terbiye ĠĢlemlerinde Uygulanabilirliğinin AraĢtırılması”,Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, 2006
[78] Anonim, Gam UV Protection films and filters (t.y.). EriĢim: 15 Temmuz 2016, http://www.gamonline.com/catalog/uvfilter/UV-protection.php
[79] Gerstner, R. (1971). Tissue cultures of pulpal elements. Oral Surg. Oral Med.
Oral Pathol, 32: 473-486
[80] Ehrhardt C, Kneuer C, Fiegel J. Influence of apical fluid volume on the development offunctional intercellular j unctions in the human epithelial cell line 16HBE14o-: implicationsfor the use of this cell line as an in vitro model for bronchial drug absorption studies. Cell Tissue Res 2002; 308: 391-400.
[81] Paul J. Cell and tissue Culture. 4 th Ed. Edinburgh and London: Livinstone;
1970.
[82] Harrison MA, Rae IF. General techniques of cell culture. Cambridge:
Cambridge University Press;1997.
[83] Pizzoferrato A, Ciapetti G, Stea S, Cenni E, Arciola CR, Granchi D. Cell culture methods for testing biocompatibility. Clin Mater 1994; 15(3): 173-90.
[84] Van Wyk CW, Oliver A, Maritz JS. Cultured pulp fibroblasts: are they suitable for in vitro cytotoxicity testing? J Oral Pathol Med 2001; 30 (3): 168-77.
75
[85] Caughman WF, Caughman GB, Dominy WT, Schuster GS. Glass ionomer and composite resin cements: effects on oral cells. J Prosthet Dent 1990; 63 (5): 513-21.
[86] Hanks CT, Wataha JC, Sun Z. In vitro models of biocompatibility: a review.
Dent Mater 1996; 12(3): 186-93.
[87] Geurtsen W. Biocompatibility of dental casting alloys: A Review. Crit Rev Oral Biol Med. 2002;13(1): 71- 84.
[88] Browne, R.M. (1988). The in vitro assesment of cytotoxicity dental materials- does it have a role. Int. Endod. J., 21: 50-58
[89] ISO 7405, 1984. International Standard 7405.„ Technical Report. ‟ International Organization for Standardization. Geneva; 1984.
[90] Freshney, R. I., (1994) Culture of Animal Cells: A Manual of Basic Technique.
John Wiley and Sons, New York.
[91] Paul J. Cell and tissue Culture. 4 th Ed. Edinburgh and London: Livinstone;
1970.
[92] Baserga R, Wiebel F. The cell cycle of mammalian cells. Int Rev Exp Pathol, 1969; 7: 1-30.
[93] Thomas DB. Regulation of the mammalian cell cycle in vitro? Biochem Soc Trans, 1977; 5(6):1801-1808.
[94] Barker K., (1998) At the Bench: A Laboratory Navigator. Cold Spring Harbor Press, New York.).
[95] Helmrich A, Barnes D. Animal cell culture equipment and techniques.
Methods Cell Biol, 1998; 57:3-17.
[96] Stulberg CS, Coriell LL, Kniazeff AJ, Shannon JE. The animal cell culture collection. In Vitro, 1970; 5: 1 -16.
76
[97] Petricciani J, Sheets R. An overview of animal cell substrates for biological products. Biologicals, 2008; 36(6):359-362.
[98] Jacoby, W., Pastan , I. H. (1979). Methods In Enzymology. New York:
Academic Press., s.: 132–146
[99] Spier, R.E., Griffiths, J.B. (1985). Animal Cell Biotechnology. Volume 1:
Cell Biology experimental aspects. St. Luis: Mosby co. p.: 61- 100; 225-227
[100] Davis, J.M. (1996). Basic Cell Culture. New York: Oxford University Press, Chapter 12,13.
[101] Clézardin P. Biphosphonates‟ antitumor activity: an unravelled side of a multifaceted drug class. Bone 2011;48: 71-9.
[102] Yurdakul , T. , Güven, S., 2006 . Benign prostat hiperplazisi (BPH) ve apopitozis. Ankara Tıp Fakültesi mecmuası, 59, 132-136.
[103] Cohen, J. J., 1993. Programmed cell death and apoptosis in lymphocyte development and function. American College of Physicians, CHEST, 103, 99-101.
[104] Gavrieli, Y., Sherman, Y., Shumel, A., Sason, B., 1992. Identification of programmed cell death in situ via spesific labeling of nuclear DNA fragmentation.
The Journal of Cell Biology, 119(3), 493-501.
[105] Güvenç, T., 2002. Infeksiyöz bursal hastalığın immünoperoksidaz tekniği ile tanısı ve B lenfositlerde apoptozisin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Bilimsel AraĢtırma Projeleri, Ankara.
[106] Giannetti, L., Consolo, U., Magnoni, C., Muzio, L.L., 2004. Apoptosis;
escaping trategies in human skin cancer. Oncology Reports, II, 401-405.
[107] Nishihara, H., Kondoh, S.K., Insel, P.A., Eckmann, L., 2003. Inhibition of apoptosis in normal and transformed intestinal epithelial cells by cAMP through
77
induction of inhibitör of apoptosis protein (IAP)-2. Proceedings of the National Academy of Sciences, 100, 8921-8926.
[108] Mcphie, D.L., Coopersmith, R., Peralta, A.H., Chen, Y., Ivıns, K.J., Manly, S.P., Kozlowski, M.R., Neve, K.A., Neve, R.L., 2003. DNA synthesis and neuronal apoptosis caused by familial Alzheimer disease mutants of the amyloid precursor protein are mediated by the p21 activated kinase PAK3. The Journal of Neuroscience, 23, 6914-6927.
[109] Piret, J.P, Arnould, T., Fuks, B., Chatelain, P., Remacle, J., Michiels, C., 2004. Caspase activation PTP opening in TNF-a-induced apoptosis in L929 cells.
Mitochondrion, 3, 261-278.
[110] Gale,P.R.,1997.Apoptosis in liver disease. Journal of Hepatology,27-405-412 [111] Öktem, S., Özhan, M.H., Özol,D., 2001. Apoptozisin önemi.Toraks Dergisi, 2, 91-95.
[112] Zhang, J., Xu, M., 2002. Apoptotic DNA fragmentation and tissue homeostasis . Trends in Cell Biology, 12, 84-89.
[113] Squier, M.K., Miller, A.C., Malkinson, A.M., Cohen, J.J., 1994. Calpain activation in apoptosis. Journal of Cellular Physiology, 159, 229-237.
[114] Bortner, C.D., Oldenburg, N.B., Cidlowski, J.A., 1995. The role of DNA fragmentation in apoptosis. Trends in Cell Biology, 5, 21-6.
[115] Carson, D.A., Rbiero, J.M.,1993. Apoptosis and disease. The Lancet, 341, 1251-1254
[116] Ulukaya, E., 2003. Apoptozis Ders Notları. Uludağ Üniversitesi Biyokimya Anabilimdalı, Bursa.
[117] Barrett, K.L., Jonathan M.W., Garvin, A.C., Mark, C.W., 2001. Advances in Cytochemical Methods for Detection of Apoptosis, 49, 821-832.
78 EK-1: Etik Kurul Raporu