Çalışma aralığı
4. SONUÇLAR VE TARTIŞMA
Yardımcı teknolojiler genel olarak “engelli bireylerin performansını artıran herhangi bir teknoloji” olarak tanımlanmaktadır (Haq ve Elwaris, 2013). Yardımcı teknolojiler engelli öğrencilerin işlevsel yeteneklerini artıran, koruyan veya geliştiren cihazlar, öğeler, donanım veya ürün sistemleri olabilir. Yardımcı teknolojiler belirli engellerin etkilerini azaltabilmekte ve öğrencilerin yeteneklerini kendilerine verilen akademik görevleri tamamlamak üzere kullanabilmelerine yardımcı olmaktadır (Parette, Crowley ve Wojcik, 2007). Bu çalışmanın sonuçları özel eğitim okullarında görev yapan öğretmenlerin eğitim-öğretim sürecine yardımcı olabilecek teknolojilere yönelik genel olarak olumlu tutumlarının olduğunu göstermektedir. Öğretmenlerin büyük çoğunluğu yardımcı teknolojilere yönelik kaynakları okuduklarını, bu teknolojilerle ilgili gelişmeleri takip etiklerini, bu teknolojilerden derslerinde yararlandıklarını, hızlı bir şekilde kullanabildiklerini ve yeni teknolojileri öğrenmek için çaba gösterdiklerini belirtmişlerdir. Ayrıca, yardımcı teknolojileri öğrenmekten, onlarla ilgili konuşmaktan, yeni bilgiler öğrenmekten keyif aldıklarını, derste kullanırken rahat hissettiklerini, yardımcı teknolojilerle ilgili etkinliklerin ilgilerini çektiğini ifade etmişlerdir. Yardımcı teknolojiler hem öğretmenlerin hem de öğrencilerin unutulmaz bir öğrenme deneyimi yaratmalarına yardımcı olmaktadır (Ahmed, 2018). Öğretmenler çoğunlukla yardımcı teknolojilerin derslerindeki aktifliklerini olumsuz etkilemediğini, öğrencilerinde bu süreçte gelmediğini düşünmektedirler. Ayrıca yine çoğunlukla öğrencileri motive etmede yardımcı teknolojilerin etkili olduğunu, bu teknolojilerle işlenen derslerin daha kalıcı olduğunu ve bu teknolojiler hakkında bildikleri konuları çevrelerindeki kişilerle paylaştıklarını ifade etmişlerdir. Benzer şekilde Walker (2018) yaptıkları çalışmalarında özel eğitim gereksinimi olan öğrencilerin öğretimlerini ve öğrenmelerini desteklemek için doğru yardımcı teknolojiler kullanıldığında büyük ölçüde fayda sağlayabileceklerine dair kanıtlar olduğunu belirtmişlerdir. Yardımcı teknolojiler öğrencilere güçlü yanlarından yararlanma ya da belirli öğrenme problemlerini telafi etme konusunda destek olma potansiyeline sahiptir.
Öğretmenlerin büyük çoğunluğu özel gereksinimli öğrencileri için yardımcı teknolojileri kullanmayı yararlı bulduklarını belirtmişlerdir. Öğretmenlerin yardımcı teknolojileri kullanma gerekçelerinin başında teknolojinin kalıcı öğrenme sağlaması, öğrenmeyi ve öğretmeyi kolaylaştırması, ilgi ve dikkat çekici olması, öğrenciyi güdülemesi ve eğlenerek öğrenmeyi sağlaması gelmektedir. Bu gerekçeler özel gereksinimli öğrencilerin olmadığı okullardaki öğretmeler için de geçerli gerekçelerdir. Öğretmenlerin engel türüne göre kullandıkları teknolojilere bakıldığında akıllı tahta, tablet bilgisayar ve Ipad’in (görme engelliler dışında) tüm engel gruplarında kullanılabilen teknolojiler olduğu görülmektedir. Öte yandan engel türüne göre farklılık gösteren donanım, yazılım ve uygulamaların da kullanıldığı anlaşılmaktadır. Bouck, Sipila, Avendano ve Bakken (2019) bugünün gelişmekte olan teknolojilerin geleceğin özel gereksinimi olan gençleri için yardımcı teknolojiler olabileceğini vurgulamıştır. Giyilebilir teknolojiler, artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik uygulamaları ya da mobil teknolojiler, tabletler, akıllı telefonlar ve robotlar gibi teknolojilerin gücünün kullanılması engelleri aşma desteğini artıracaktır.
49
Öğretmenlerin önerilerine bakıldığında yardımcı teknolojiler konusunda bilgi eksikliği bulunduğu ve bu konuda eğitim ihtiyacı olduğu anlaşılmaktadır. Öğretmenlerin yardımcı teknolojiler konusunda eğitim ihtiyacını vurgulamalarının nedenlerinden biri MEB’in özel öğretim kurumlarına atadığı öğretmenlerin daha önce özel eğitim konusunda herhangi bir eğitim almamış olmalarından kaynaklanıyor olabilir. Öğretmenler özel eğitim kurumlarındaki öğretmenlerin öğrencilerine kılavuzluk eden ve yenilikçilik özellikleri olan öğretmenler olmaları gerektiğini vurgulamışlardır. Bu sonuç da diğer örgün eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenler için geçerli olmakla birlikte yardımcı teknolojilere ilişkin yenilikleri takip etme noktasında önem taşımaktadır.
Ledger’in (1999) özel eğitim okulunda görev yapan 120 öğretmenle yaptığı araştırmanın sonuçları bu araştırmanın sonuçları ile benzerlik taşımaktadır. Ledger’in çalışmasında da öğretmenler yardımcı teknolojilerin derslerde kullanılmasının yararına inandıklarını ifade etmişlerdir. Alkahtani’nin (2013) özel eğitim ve diğer branş öğretmenleriyle yaptıkları çalışmada ulaşılan öğretmenlerin yardımcı teknolojilere ilişkin bilgilerinin az olduğu ve sınıflarında bu teknolojileri nasıl kullanacakları konusunda yeterli bilgi ve beceriye sahip olmadıklarına ilişkin bulgular da bu çalışmada öğretmenlerin yardımcı teknolojiler konusunda hizmetiçi eğitime olan gereksinimlerini belirttiklerine ilişkin bulgular ile örtüşmektedir. Her ne kadar öğretmenler bu konuda ilgili ve yüksek tutuma sahip görünseler de uygulama sürecine geçtiklerinde çeşitli sorunlarla karşılaşabilmektedirler.
Nitekim Thomas, Peeples, Kennedy ve Decker (2019) yaptıkları çalışmalarında yaşanan sorunları incelemişlerdir. Yardımcı teknolojilere erişim kısıtlılığı, öğretmenlerin sınırlı hazır oluşu ve sınırlı mesleki bilgi, özel eğitim teknolojilerindeki hızlı değişimler ve öğretmenlerin adapte olamaması, ticari alanda çıkar çatışmaları, özel eğitim gereksinimi olan öğrencilerin gerçekten okullarda aldığı desteklerin aksine yasal gereklilikler ve politika önerileri arasındaki uyumsuzluk bu sorunlar arasındadır. Araştırmacılar yasa ve politika geliştiricilerin özel gereksinimi olanlar dâhil tüm son kullanıcıları dikkate alması, eğitimin kalitesinin artırılması için öğretmenlerin mesleki gelişimlerine destek verilmesi, kanıta dayalı uygulamaların seçilmesi ve sorunların çözümü için verilerin kullanılmasını önermişlerdir. Araştırmacılara göre özel eğitim paydaşları, öğrencilerin bireysel ihtiyaçları, müfredat, görev talepleri, yerel bağlam ve mevcut pedagojiler (teknolojiye dayalı veya değil) arasındaki etkileşimi sağlam bir şekilde anlamalıdır.
Modern toplumlarda, teknoloji yaşamın ve sosyal ilerlemenin önemli bir parçası haline gelmiştir. Özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilere yardımcı teknoloji desteği sağlama ve mevcut en iyi teknolojik yardımın kullanılmasıyla en iyi eğitim koşullarından yararlanmalarına ve yaşam kalitelerini iyileştirmelerine yardımcı olmaları eğitimcilerin rolünün bir parçasıdır (Ahmed, 2018; King ve Allen, 2018). Tüm eğitim alanlarında, tüm engel türlerine göre yardımcı teknolojilere erişim seçeneklerinin artırılması, yardımcı teknolojilerin derslere entegrasyonuna ilişkin öğretmenlere gerekli eğitimler verilmesi, bu teknolojileri kullanmanın özel eğitim gereksinimi olan öğrencilerin becerilerini nasıl arttırdığı hakkında bilgi verilmesi, özel eğitim alanındaki başarılarının artmasına yardımcı olacaktır.
KAYNAKÇA
Ahmed, A. (2018). Perceptions of using assistive technology for students with disabilities in the classroom. International Journal of Special Education, 33(1), 129-139.
Alkahtani, K. D. F. (2013). Teachers’ Knowledge and Use of Assistive Technology for Students with Special Educational Needs. Journal of Studies in Education, 3(2).
Alodail, A. K. (2014). Instructing Educators in the Use of Assistive Technology Listening Devices in the Classroom. International Education Studies, 7(5). doi:10.5539/ies.v7n5p55.
Baig, I. F. (2013). Examining the Impact Information Communication Technology (ICT) Has on Adolescents with Disabilities. International Journal of Information and Education Technology,
50
Bergman, E. & Johnson, E. (1995). Towards Accessible Human−Computer Interaction. Jakob Nielson (Ed.), Advances in Human-Computer Interaction. (5). New Jersey.
Borg, J., Larsson, S., & Östergren, P. O. (2011). The right to assistive technology: For whom, for what, and by whom?. Disability & Society, 26(2), 151-167.
Bouck, E. C., Sipila, E., Avendano, S. B., & Bakken, J. P. (2019). Using technology to educate young children with and without disabilities. Educating Young Children With and Without
Exceptionalities: New Perspectives, 119.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in
psychology, 3(2), 77-101.
Gastaldi, L., A., Ghezzi, A., Mangiaracina, R., Rangome, A., Cortimiglia, M. N. Zanatta, M. & Amaral, F. G. (2014). Mapping ICT Acces and Disability in The Workplace: An Empirical Study in Italy. Work 5;51(2):293-300. doi: 10.3233/WOR-141868.
Haq, F., & Elwaris, H. (2013). Using assistive technology to enhance the learning of basic literacy skills for students with learning disabilities. International Journal of Social Sciences & Education,
3(4), 880-885.
Harris, J. (2000). Is there a coherent social conception of disability? Journal of Medical Ethics, 26, 95– 100.
Hersh, M. (2014). Evaluation framework for ICT-based learning technologies for disabled people. Computers & Education, 78, 30-47.
Hersh, M. (2015). ICT Learning Technologies for Disabled People: Recommendations for Good Practice. Studies in Health Technology and Informatics, 217, 19-26.
Kavcic, A. (2005). Software Accessibility: Recommendations and Guidelines. Eurocon 2, 1024–1027. King, L. H., & Allen, A. E. (2018). Beyond Preservice Special Educators: Embedding Assistive
Technology Content Throughout a Teacher Education Program of Study. Rural Special
Education Quarterly, 37(4), 228-234.
Ledger, T. (1999). "Teacher Knowledge and Attitudes Towards the Utilization of Assistive Technology in Educational Settings". Theses, Dissertations & Honors Papers. 182. http://digitalcommons.longwood.edu/etd/182.
Leonardi, M., Bickenbach, J., Ustun, T. B., Kostanjsek, N., & Chatterji, S. (2006). The definition of disability: what is in a name?. The Lancet, 368(9543), 1219-1221.
Mulloy, A. M., Gevarter, C., Hopkins, M., Sutherland, K. & Ramdos, S. (2014). Assistive Technology for Students with Visual Impairments and Blindness. Lancioni, G. E. & Singh, N. N. (Ed.),
Assistive Technologies for People with DiverseAbilities, Autism and Child Psychopathology 5.
Springer Science+Business Media New York. DOI: 10.1007/978-1-4899-8029-8_5.
Parette, H., Crowley, E., & Wojcik, B. (2007). Reducing overload in students with learning and behavioral disorders: The role of assistive technology. TEACHING Exceptional Children Plus,
4(1), 2-12.
Reindal, S. M. (2000). Disability, gene therapy and eugenics – a challenge to John Harris. Journal of Medical Ethics, 26, 89–94.
51
Thomas, C. N., Peeples, K. N., Kennedy, M. J., & Decker, M. (2019). Riding the special education technology wave: Policy, obstacles, recommendations, actionable ideas, and resources. Intervention in School and Clinic, 54(5), 295-303.
Walker, B. (2018). Assistive Technologies to Support Students with Language-Based Learning Differences. In E. Langran & J. Borup (Eds.), Proceedings of Society for Information
Technology & Teacher Education International Conference (pp. 2006-2011). Washington,
D.C., United States: Association for the Advancement of Computing in Education (AACE). WHO (2012). World Health Organization, International classification of functioning, disability and
52