Sonuçlar

Beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algısı, akademik iyimserlik, psikolojik iyi oluş ve fiziksel saygı ölçeklerden aldıkları puan ortalamaları incelendiğinde, beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algısı, akademik iyimserlik, psikolojik iyi oluş ve fiziksel saygı düzeylerinin iyi olduğu görülmektedir.

Araştırmanın bulguları beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algısı, akademik iyimserlik, psikolojik iyi oluş ve fiziksel saygı düzeylerinin birbiriyle pozitif yönlü ve anlamlı ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. En yüksek düzeyde ilişkinin başarı algısı ile akademik iyimserlik arasında olduğu görülmüştür. Konuyla ilgili araştırmalar incelendiğinde öğretmenlerin başarı algısı ile akademik iyimserlikleri arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki olduğu görülmektedir (Erdoğan, 2013; Sezgin & Erdoğan 2015). Erdoğan (2013) yaptığı çalışmada bu araştırmanın bulgusuna parelel olarak en yüksek düzeyde ilişkinin başarı algısı ile akademik iyimserlik arasında olduğunu belirtmiştir. Buradan hareketle beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algısı ile akademik iyimserlik arasındaki ilişki yönünden araştırma sonuçlarının daha önce yapılmış araştırma sonuçları ile tutarlılık gösterdiği söylenebilir. Bu bulgular beden eğitimi öğretmenlerinin akademik iyimserlik düzeyleri arttıkça başarı algısı düzeylerinin de arttığını göstermektedir.

Araştırmanın bulgularına göre başarı algısı ile psikolojik iyi oluş arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki vardır. Araştırmamızın paralelinde Damasio, Silva, Melo ve Aquino (2010) ve Gil-Monte vd. (2011) tarafından yapılan araştırmalarda öğretmenlerin sosyal ve bireysel başarılarını etkileyen önleyici ve koruyucu stratejiler incelenmiş psikolojik iyi oluş seviyesi düşük olan öğretmenlerde iş veriminin düşebileceği bu durumunda direkt olarak eğitim kalitesini ve öğretmen başarısını etkileyeceğini belirtilmiştir. Bu bulgular beden eğitimi öğretmenlerinin psikolojik iyi oluş düzeyleri arttıkça başarı algısı düzeylerinin de arttığını göstermektedir.

52

Araştırmanın bulgularına göre psikolojik iyi oluş ile fiziksel saygı arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Edwards vd. (2004) spor ve egzersiz yapan bireylerde psikolojik iyi oluş ve fiziksel öz saygı üzerine yapılan çalışmanın bulguları ile çalışmamızın bulguları paralellik göstermektedir. Ayrıca Dotse ve Asumeng (2015) Afrika kökenlilerin fiziksel saygı düzeyleri ile psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişkiyi belirlemek için yaptıkları çalışmada, fiziksel saygı ile psikolojik iyi oluşları arasında çalışmamızı destekler şekilde pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulmuşlardır. Bu bulgular beden eğitimi öğretmenlerinin psikolojik iyi oluş puanı arttıkça fiziksel saygı düzeylerinin de arttığını göstermektedir.

Araştırmanın bulgularına göre fiziksel saygı ile başarı algısı arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki vardır. Fiziksel saygı düzeyi yükseldikçe başarı algısı düzeyi de artmaktadır. Koparan ve diğerleri (2010) beden eğitimi öğretmenleri üzerine yaptığı araştırmada çalışmamızın parelelinde sonuçlara ulaşmışlardır. Bu bulgular beden eğitimi öğretmenlerinin fiziksel saygı düzeyleri arttıkça başarı algısı düzeylerinin de arttığını göstermektedir.

Araştırmanın bulgularına göre beden eğitimi öğretmenlerinin psikolojik iyi oluş düzeyleriyle akademik iyimserlikleri arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki vardır. Çalışmamızın paralelinde Rile vd. (2015) tarafından akademik personelin psikolojik iyi oluş ve akademik iyimserlikleri üzerine yapılan çalışmada, psikolojik iyi oluş ile akademik iyimserlik arasında yüksek düzeyde anlamlı bir ilişkinin olduğunu bulmuşlardır. Bu bulgular dikkate alındığında beden eğitimi öğretmenlerinin psikolojik iyi oluş düzeyi arttıkça akademik iyimserlik düzeylerinin de arttığını göstermektedir.

Araştırmada beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algısı, akademik iyimserlik, psikolojik iyi oluş ve ve fiziksel saygı düzeyleri bazı demografik değişkenler açısından incelenmiştir. Cinsiyete göre araştırma sonuçları incelendiğinde kadın beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algısı ve akademik iyimserlik düzeylerinin erkek beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algısı ve akademik iyimserlik düzeylerinden daha yüksek olduğu görülmüştür. Erdoğan (2013) yaptığı çalışmada öğretmenlerin başarı algısı ile cinsiyetleri arasında bu çalışmaya paralel olarak kadınlar lehine anlamlı fark olduğu sonucuna ulaşmıştır. Ancak literatürdeki bazı çalışmalar araştırmamızın aksine öğretmenlerin cinsiyetleri ile akademik iyimserlik düzeyleri arasında erkekler lehine anlamlı farklılıklar olduğunu ortaya koymuştur (Çoban & Demirtaş, 2011; Kiziroğlu, 2012). Ayrıca literatürdeki bazı

çalışmalar akademik iyimserlik düzeyi ile cinsiyet arasında anlamlı bir fark olmadığını göstermektedir ( Erdoğan, 2013; Çağlar, 2013; Yalçın, 2013). Bu durumun araştırmaya katılan grupların birbirinden farklı özelliklere sahip olmasından kaynaklandığı söylenebilir. Araştırmanın bulgularına göre psikolojik iyi oluş ve fiziksel saygı düzeyleri cinsiyet değişkeni açısından anlamlı farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Timur (2008) boşanma sürecinde olan ve olmayan evli bireylerin psikolojik iyi oluş düzeylerini etkileyen faktörlerin incelenmesi üzerine yaptığı çalışmada cinsiyetin psikolojik iyi oluşu yordamadığı sonucuna ulaşmıştır. Bu yönüyle araştırma bulguları bu çalışmayla paralellik göstermektedir. Bu çalışmanın aksine Altıntaş vd. (2012) ergenler üzerine yaptıkları çalışmada cinsiyetin psikolojik zindelik üzerinde önemli bir yere sahip olduğunu söylemiştir. Dotse ve Asumeng (2015) yaptıkları çalışmada cinsiyet ile fiziksel saygı arasında erkekler lehine anlamlı bir fark bulmuşlardır. Eraslan (2015) ise beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin psikolojik iyi olma düzeylerinin yaş, cinsiyet ve spor yapma durumlarına göre incelenmesi için yaptığı çalışmada kadın katılımcıların psikolojik iyi olma düzeylerinin erkeklerden anlamlı şekilde daha yüksek olduğu sonucunu bulmuştur. Ryff (1989) çoklu psikolojik iyi oluş modelinin teorik yapısını ve ölçümünü açıkladığı çalışmasında, psikolojik iyi oluşun kadınlar lehine anlamlı şekilde farklılaştığını ortaya koymuştur. Çalışmalar arasındaki bu farklı sonuçların çalışma gruplarının farklı özelliklere sahip olmasından kaynaklandığı düşünülebilir.

Yaş değişkenine göre araştırma sonuçları incelendiğinde beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algısı, akademik iyimserlik, psikolojik iyi oluş ve ve fiziksel saygı düzeyleri arasında anlamlı fark bulunamamıştır. Timur (2008), Eraslan (2015) yaptıkları çalışmalarda yaşın psikolojik iyi oluş düzeyinin anlamlı bir yordayıcısı olmadığını belirtmiştir. Bu yönüyle çalışmayı destekler niteliktedir. Konuyla ilgili literatür incelendiğinde bu araştırmanın aksine de sonuçların olduğu görülmüştür. Yapılan bazı çalışmalarda öğretmenlerin akademik iyimserlik düzeyleri ile yaşları arasında anlamlı farklılıklar bulunmaktadır ve öğretmenlerin yaşları arttıkça akademik iyimserlik düzeyleri de artmaktadır (Amy vd., 2004; Erdoğan, 2013; Çağlar, 2013; Yalçın, 2013). Hamurcu (2014) yaptığı çalışmada yaş ile beden algısı arasında anlamlı fark bulmuştur. Erdoğan (2013) yaptığı çalışmada öğretmenlerin başarı algıları ile yaşları arasında anlamlı fark bulmuştur. Çalışmalar arasındaki bu farklı sonuçların çalışma gruplarının farklı özelliklere sahip olmasından kaynaklandığı düşünülebilir.

54

Kıdem değişkeni açısından araştırma sonuçlarına bakıldığında beden eğitimi öğretmenlerinin kıdemleri ile başarı algıları, akademik iyimserlik, psikolojik iyi oluş ve fiziksel saygı arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Bazı araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin akademik iyimserlik düzeyleri kıdemlerine göre anlamlı biçimde farklılaşmamaktadır (Çoban & Demirtaş, 2011; Yalçın, 2013). Bu yönüyle çalışmayı destekler niteliktedir. Ancak bazı araştırma sonuçlarına göre çalışmanın aksine öğretmenlerin kıdemleri ile akademik iyimserlik düzeyleri arasında kıdemi fazla olan öğretmenler lehine anlamlı farklılıklar bulunmaktadır (Erdoğan 2013; Çağlar, 2013). Erdoğan (2013) yaptığı çalışmada öğretmenlerin kıdemi ile başarı algıları arasında kıdemi fazla olanlar lehine anlamlı farklılık bulmuştur. Çalışmalar arasındaki bu farklı sonuçların çalışma gruplarının farklı özelliklere sahip olmasından kaynaklandığı düşünülebilir.

Çalışılan kurum değişkenine göre araştırma sonuçları incelendiğinde beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algısı, akademik iyimserlik ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Ancak fiziksel saygı düzeyleri arasında ortaokulda çalışan öğretmenler lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu durumun çalışılan kurumun kendine özgü özellikleri ve bu kurumlarda okuyan öğrencilerin yaşlarının getirdiği ruhsal durum ve fiziksel yapıları itibarıyla birbirinden farklı olmasıyla ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Ortaokul öğrencilerinin oyun çağındaki çocuklar olması, öğretmenlerini daha çok model olarak görmesi ve derse ilgilerinin lise öğrencilerine göre daha fazla olması öğretmenlerin fiziksel saygısını etkilediği düşünülmektedir. Ayrıntılı literatür taraması yapılmasına rağmen konuyla ilgili çalışmaya rastlanamamıştır. Bu yönüyle çalışmanın literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Beden eğitimi öğretmenlerinin spor yapma değişkenine göre başarı algısı, akademik iyimserlik ve psikolojik iyi oluş düzeyleri anlamlı farklılık göstermezken, fiziksel saygı düzeyleri spor yapma sıklığı yüksek olanlar lehine anlamlı farklılık göstermektedir. Bu araştırmaya paralel olarak Pehlivan (2010) beden eğitimi öğretmen adaylarının fiziksel benlik algıları ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını analiz etmek için yaptığı çalışmada fiziksel benlik algısının aktif olarak spor yapan beden eğitimi öğretmen adayları lehine anlamlı farklılık gösterdiğini tespit etmiştir. Zekioğlu (2003) yaptığı çalışmada araştırmamızın sonucunu destekler şekilde spor yapan bireylerin beden algılarında spor yapmayanlara göre daha olumlu benlik algısına sahip olduklarını bulmuştur. Yine çalışmanın paralelinde spora katılım ve katılım düzeyine yönelik yapılan çalışmalarda da sportif aktiviteye katılanların ve katılım düzeyi yüksek olanların sportif aktiviteye

katılmayan ve katılım düzeyi düşük olanlardan daha fazla fiziksel saygıya sahip olduğu görülmüştür (Altıntaş vd. 2012; Aşçı, 2004; Er, 2015; Daley 2002; Gilson vd, 2005; Moreno & Cervello, 2005; Van Worst vd, 2002; Welk & Eklund, 2005). Çalışmanın aksine Edwards vd. (2004), Altıntaş vd. (2012) yaptıkları çalışmalarda spora aktif katılım düzeyi yüksek olan bireylerin psikolojik iyi oluş düzeyleri arasında anlamlı bir fark bulmuşlardır. Yapılan ayrıntılı literatür taraması sonucunda spor yapma düzeyi ile akademik iyimserlik ve başarı algısı arasındaki ilişkiyi inceleyen bir çalışmaya rastlanamamıştır. Bu bağlamda yapılan araştırmanın literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algıları ve akademik iyimserlik düzeyleriyle BKİ arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Ancak beden eğitimi öğretmenlerinin psikolojik iyi oluş ve fiziksel saygı düzeyleri ile BKİ arasında anlamlı bir fark olduğu görülmüştür. Bu farklılık psikolojik iyi oluş düzeyinde normal kilolular, fiziksel saygı düzeyinde ise zayıf olan beden eğitimi öğretmenleri lehinedir. Araştırmaya paralel olarak Hamurcu (2014) yaptığı çalışmada BKİ kategorisine göre obezite derecesi arttıkça fiziksel saygı düştüğünü söylemiştir. Ayrıca algılanan beden ağırlığı arttıkça da fiziksel saygı düşmektedir. Altıntaş vd. (2012) yaptığı araştırmada BKİ’nin psikolojik iyi oluş üzerinde önemli bir yere sahip olduğunu belirtmişlerdir. Konuyla ilgili literatür taraması sonucunda BKİ ile başarı algısı ve akademik iyimserlik arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmaya rastlanamamıştır. Araştırmanın bu yönüyle literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Araştırma sonuçlarına göre başarı algısının yordanmasına ilişkin çoklu doğrusal regresyon analizi sonuçları incelendiğinde akademik iyimserlik ve fiziksel saygı başarı algısının pozitif yönlü ve anlamlı birer yordayıcıları olduğu görülmektedir. Standardize edilmiş regresyon katsayılarına göre ise yordayıcı değişkenlerin başarı algısı üzerindeki önem sırası akademik iyimserlik ve fiziksel saygı şeklinde gerçekleşmiştir. Bunun yanında başarı algısının yordanmasına ilişkin çoklu doğrusal regresyon analizi sonuçları incelendiğinde psikolojik iyi oluşun başarı algısıyla anlamlı bir ilişki vermediği görülmüştür. Buna göre psikolojik iyi oluşun başarı algısı üzerinde anlamlı bir yordayıcı olmadığı söylenbilir. Ayrıca beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algısı düzeylerini, akademik iyimserlik, psikolojik iyi oluş ve fiziksel saygının hangi düzeyde ve yönde etkilediğini tespit etmek amacıyla Path analizi yapılmıştır. Path analizi kullanılarak yordayıcı değişkenlerin yordanan değişkenler üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkileri gözlenmiştir. Araştırma sonuçları akademik iyimserlik ve fiziksel saygının başarı algısı üzerinde doğrudan ve pozitif yönlü yordadığını göstermektedir. Bunun yanında Psikolojik iyi oluşun ise

56

akademik iyimserlik üzerinden başarı algısını dolaylı ve pozitif yönde yordadığını göstermektedir. Yapılan bazı çalışmalarda araştırmayı destekler nitelikte akademik iyimserliğin başarı algısını pozitif yönde ve doğrudan etkilediği sonucuna ulaşılmıştır (Erdoğan 2013; Hoy vd., 2006; McGuigan & Hoy, 2007; Sezgin & Erdoğan 2015; Smith & Hoy, 2007). Psikolojik iyi oluşun başarı algısını doğrudan yordamaması ve akademik iyimserlik üzerinden yordaması, fiziksel saygının ise akademik iyimserlik üzerinden değilde doğrudan başarı algısını yordaması beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algılarının daha çok fiziksel saygılarından etkilendiği şeklinde yorumlanabilir. Ancak detaylı literatür taraması yapılmasına rağmen beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algılarının yordayıcılarıyla ilgili bütüncül bir çalışmaya rastlanamamıştır. Araştırma bu özelliğiyle alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Öğretmenlerin iş performansında, başarısında ve eğitimin nihai hedefi olan öğrenci başarısında öğretmenlerin başarı algısı son derece önemlidir (Bandura, 1977, 1993; Judge & Bono, 2001; Mills vd., 2007; Zeldin vd., 2008). Buradan hareketle araştırmanın bulguları incelendiğinde beden eğitimi öğretmenlerinin akademik iyimserlik, psikolojik iyi oluş ve fiziksel saygı düzeylerini artıracak okul temelli uygulamaların yapılması öğrenci başarısı ve eğitimde kalitenin artırılması bağlamında önemsenmesi gerektiği söylenebilir.

Bu araştırma sonucunda;

 Beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algı düzeyi yüksek, akademik iyimserlik, psikolojik iyi oluş ve fiziksel saygı düzeylerinin iyi olduğu bulunmuştur.

 Beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algısı, akademik iyimserlik, psikolojik iyi oluş ve fiziksel saygı düzeylerinin pozitif yönlü ve anlamlı ilişkili olduğu tespit edilmiştir.

 Akademik iyimserlik ve fiziksel saygı başarı algısının anlamlı yordayıcısı, psikolojik iyi oluş ise anlamlı bir yordayıcısı olmadığını tespit edilmiştir.

 Akademik iyimserlik ve fiziksel saygının beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algılarını pozitif yönlü olarak yordadığı tespit edilmiştir. Ayrıca psikolojik iyi oluş akademik iyimserlik üzerinden başarı algısını dolaylı olarak yordamaktadır.

 Beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algısı ve akademik iyimserlik düzeyleri cinsiyete göre kadın beden eğitimi öğretmenleri lehine anlamlı farklılık göstermektedir. Psikolojik iyi oluş ve fiziksel saygı düzeyleri ise cinsiyete göre anlamlı fark göstermemektedir.

 Beden eğitimi öğretmenlerinin çalışılan kurum türüne göre fiziksel saygı düzeyleri ortaokullarda çalışan beden eğitimi öğretmenleri lehine anlamlı bir farklılık göstermektedir. Ancak başarı algısı, akademik iyimserlik ve psikolojik iyi oluş düzeyleri, anlamlı bir fark göstermemektedir.

 Beden eğitimi öğretmenlerinin spor yapma değişkenine göre fiziksel saygı düzeyleri spor yapma sıklığı yüksek olanlar lehine anlamlı farklılık gösterirken, başarı algısı, akademik iyimserlik ve psikolojik iyi oluş düzeyleri anlamlı fark göstermemektedir.

 Beden eğitimi öğretmenlerinin psikolojik iyi oluş ve fiziksel saygı düzeyleri ile BKİ arasında anlamlı bir fark vardır. Bu farklılık psikolojik iyi oluş düzeyinde normal kilolular, fiziksel saygı düzeyinde ise zayıf olan beden eğitimi öğretmenleri lehinedir. Başarı algıları ve akademik iyimserlik düzeyleriyle BKİ arasında anlamlı bir fark yoktur.

 Beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algısı, akademik iyimserlik, psikolojik iyi oluş ve fiziksel saygı düzeyleri ile yaş ve kıdemleri arasında anlamlı bir fark yoktur.

Beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algıları yüksek, akademik iyimserlik, psikolojik iyi oluş ve fiziksel saygı düzeylerinin iyi ve aralarında pozitif yönlü bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Akademik iyimserlik ve fiziksel saygı, başarı algısını doğrudan ve pozitif yölü yönlü yordamakta, psikolojik iyi oluş ise akademik iyimserlik üzerinden dolaylı yordamaktadır. Ayrıca başarı algısı ve akademik iyimserlik düzeyinin kadın beden eğitimi öğretmenlerinde daha yüksek olduğu, fiziksel saygının zayıf kilolularda ve ortaokul öğretmenlerinde daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.