Sonuçlar

Bu çalışmada, işletmelerin inovasyon süreçlerinin performansını ölçmede kullanılabilecek göstergelerin nitel bir araştırma ile belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, TR42 Doğu Marmara Bölgesi’nde yer alan teknopark ve teknokentlerdeki bilişim işletmelerinden yazılım ürünlerine odaklanmış işletmeler incelenmiştir.

Çalışmada, yazılım ürünleri üreten bilişim işletmelerinin inovasyon süreci sırasıyla “Fikir Üretme Aşaması”, “Deneme Sürüm Aşaması”, “Tam Sürüm Aşaması” ve “Satış Aşaması” olmak üzere dörde bölünmüştür. Her bir aşama için belirlenen sorular katılımcı işletmelere yöneltilmiş ve elde edilen bulgularla hem ilgili soruların bilişim işletmeleri için birer inovasyon performansı göstergesi olarak kullanıp kullanılamayacağı test edilmiş, hem de katılımcı işletmelerin inovasyon süreçlerinin performansı ölçülmüştür.

“Bir Yılda Üretilen Fikir Sayısı” ve “Bir Yılda Hayata Geçirilen Fikir Sayısı” bilişim işletmelerinin inovasyon performanslarını ölçmede kullanılabilecek iki göstergedir. Böyle bir göstergenin kullanılması aynı zamanda işletmelerin fikir üretme süreçlerini sistematik bir biçimde izlemelerine yardımcı olacaktır. Nitekim Prajogo ve Ahmed (2006) ile Jiang ve Li (2009), “yeni ürün sayısı”, “alınan patent sayısı” gibi göstergeleri bu amaçla kullanmışlardır. “Bilgi Birikiminden Faydalanma Düzeyi” de işletmelerin bilgi stokundan faydalanma konusunda genel bir fikir vermesi açısından önemli bir göstergedir ve performans ölçümünde kullanılabilir.

“Fikir Üretme Aşaması Maliyeti” göstergesinin bilişim işletmeleri için bir performans göstergesi olarak kullanılmasının yerinde olacağı düşünülmektedir. Çünkü katılımcıların önemli bir kısmı fikir üretme aşamasını başlı başına bir aşama olarak görmekte ve pazar-ürün analizi için belirli bir bütçe ayırmaktadırlar. Dolayısıyla söz konusu bütçenin verimli kullanıp kullanılmadığının tespit edilmesi, inovasyonun fikir üretme aşamasının performansını ölçmede önem arz etmektedir.

“Deneme Sürümlerin Fikirleri Yansıtma Düzeyi” deneme sürümün tasarım başarısını ortaya koyması açısından önemli bir performans göstergesidir. Aynı zamanda işletmenin ürün fikirlerini ne kadar net bir biçimde ifade edip etmediğini de gösterebilir. Dolayısıyla, bilişim işletmelerinin deneme sürümlerinin performansını gösteren bir boyut olarak inovasyon performansı ölçümünde kullanılabilir.

“Ürünlerin Deneme Sürümünün Müşteri Beklentilerini Karşılama Düzeyi” önemli bir göstergedir ve işletmeler tarafından kullanılmalıdır, çünkü ürünlerin deneme sürümlerinin belli müşterilere gönderildikten sonra onlardan alınacak geribildirimlerle üründe yapılacak değişiklikler, ürünün tam sürüm aşamasının başarısını ve piyasaya çıktığında müşteri tarafından kabulünü de etkileyecektir. Çalışmaya katılan işletme yöneticilerinin her birinin bu gösterge için yüksek hedefler tutturmaya özen göstermeleri, bahsedilen performans boyutunun önemine işaret etmektedir. Aynı şekilde, “Satış Aşaması”nda yer alan “Yeni Ürünlerin Müşteri Memnuniyeti Sağlama Düzeyi” göstergesi de inovasyon performansı ölçümünde kullanılabilir. Nitekim Driva vd. (2000), “müşteri beklentilerini karşılama oranı”nın hem akademisyenler hem de özel sektör temsilcileri tarafından önerilen performans göstergesi olduğuna vurgu yapmaktadır.

“Deneme Sürüm Ürünlerin Kalite Standartlarına Uyumu” ve “Tam Sürüm Ürünlerin Kalite Standartlarına Uyumu” göstergeleri de bu yorumlar ışığında bilişim işletmeleri tarafından kullanılabilecek göstergelerdir, çünkü “yüksek kalite – yüksek müşteri memnuniyeti” eşleştirmesi yapılabilir.

“Tam Sürüm Aşamasına Geçen Ürün Sayısı”, deneme sürümü aşamasının genel performansını ortaya koyması açısından dikkate değer bir performans boyutudur. Tam sürüm ürünler bilişim işletmeleri için nihai ürünlerdir, dolayısıyla

bahsedilen performans göstergesi, işletmenin nihai ürün üretebilme kapasitesine de ışık tutabilir. Bu nedenle bilişim işletmeleri tarafından inovasyon performansı ölçümünde kullanılabilir.

Her ne kadar araştırmaya katılan işletmeler standart cevaplar veremeseler de, “Deneme Sürüm Aşaması Hata Düzeyi” göstergesi, bilişim işletmelerinin deneme sürüm aşamalarının performansını ölçmek için önemli bir göstergedir ve verimliliği sağlamakta kullanılabilir. Aynı şekilde “Tam Sürüm Aşaması Hata Düzeyi” göstergesi de ürünlerin müşteriye sunulmadan önceki son hata durumunu vermesi açısından dikkate değer bir göstergedir.

“Zaman” ve “Maliyet” boyutları, incelenen her ne olursa olsun, mutlaka dikkate alınması gereken performans boyutlarıdır. Çünkü işletmelerin karşılaştıkları rekabet baskısının önemli unsurlarından biri zamandır ve buna ek olarak işletmeler kaynaklarını verimli bir biçimde kullanmak zorundadır. Bu nedenler göz önüne alındığında, “Deneme Sürüm Ürün Oluşturma Süresi”, “Deneme Sürüm Aşaması Bütçesine Uyum Düzeyi”, “Tam Sürüm Ürün Oluşturma Süresi” ve “Tam Sürüm Aşaması Bütçesine Uyum Düzeyi” göstergelerinin, iki aşamanın da performans ölçümünde kullanılması önem arz etmektedir. Nitekim Driva vd. (2000) ile Mallick ve Schroeder (2005), inovasyon performansının ölçümünde zaman ve maliyet göstergeleri kullanmışlardır.

“Satış Aşaması” için “Yeni Ürünlerin Toplam Satış Miktarı Üzerindeki Etkisi”, “Yeni Ürünlerin Toplam Ciro İçerisindeki Etkisi” ve “Yeni Ürünlerin Toplam Kâr İçerisindeki Etkisi” göstergeleri inovasyon performansı ölçümünde kullanılabilir. Bu sayede inovasyon neticesinde ortaya konan ürünün işletmeye rekabet avantajı kazandırıp kazandırmadığı ölçülebilir. Aynı zamanda, gerçekleştirilen inovasyonun finansal sonuçları da tespit edilerek işletmenin rekabet stratejilerine etkisi değerlendirilebilir. Örneğin Hoonsopon ve Ruenrom (2012) ve Guan ve Yam (2015) da söz konusu boyutları inovasyon performansı ölçümünde kullanmışlardır.

Aşağıda yer alan göstergeler için incelenen bilişim işletmesi yöneticileri standart ve net cevaplar verememişlerdir. O nedenle, bu göstergelerin birer

inovasyon performans boyutu haline dönüştürülüp bilişim sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin inovasyon süreçlerinin performansının ölçümünde kullanılması sağlıklı ve isabetli sonuçlar vermeyecektir:

 Fikir Aşamasında Çevredeki Unsurlarla Yaptıkları İşbirlikleri

 Deneme Sürüm Ürün Aşamasında Çevredeki Unsurlarla Yapılan İşbirlikleri  Tam Sürüm Ürün Aşamasında Çevredeki Unsurlarla Yapılan İşbirlikleri

Sonuç olarak, aşağıdaki göstergeler bilişim sektöründeki işletmelerin inovasyon süreçlerinin performansını ölçmek amacıyla kullanılabilecek boyutlar olarak sıralanabilir:

Tablo 63: Bilişim İşletmelerinde İnovasyon Süreci Performans Boyutları Fikir Üretme Aşaması Performans Boyutları

 Bir Yılda Üretilen Fikir Sayısı

 Bir Yılda Hayata Geçirilen Fikir Sayısı  Fikir Üretme Aşaması Maliyeti

 Bilgi Birikiminden Faydalanma Düzeyi

Deneme Sürüm Ürün Üretme Aşaması Performans Boyutları  Deneme Sürümlerin Fikirleri Yansıtma Düzeyi

 Deneme Sürüm Ürün Oluşturma Süresi

 Deneme Sürüm Aşaması Bütçesine Uyum Düzeyi

 Deneme Sürüm Ürünün Müşteri Beklentilerini Karşılama Düzeyi  Deneme Sürüm Ürünün Kalite Standartlarına Uyumu

 Deneme Sürüm Aşaması Hata Düzeyi

Tam Sürüm Ürün Üretme Aşaması Performans Boyutları  Tam Sürüm Aşamasına Geçen Ürün Sayısı

 Tam Sürüm Ürün Oluşturma Süresi  Tam Sürüm Aşaması Hata Düzeyi

 Tam Sürüm Aşaması Bütçesine Uyum Düzeyi  Tam Sürüm Ürünün Kalite Standartlarına Uyumu

Satış Aşaması Performans Boyutları  Yeni Ürünlerin Müşteri Memnuniyeti Sağlama Düzeyi  Yeni Ürünlerin Toplam Satış Miktarı Üzerindeki Etkisi  Yeni Ürünlerin Toplam Ciro İçerisindeki Etkisi

Araştırmaya dâhil edilen bilişim işletmelerinin inovasyon süreçlerinin performansı genel olarak değerlendirildiğinde, aşağıdaki sonuçlara ulaşılabilir:

 İncelenen bilişim işletmelerinin yeni ürünlerle ilgili fikir üretme aşamasına gereken önemi vermedikleri görülmüştür. Üretilen ve hayata geçen fikir sayısı takip edilse de, sürecin bütünü işletmeler tarafından planlı ve sistematik olarak yürütülmemektedir.

 İşletmelerin ürünlerinin deneme sürümleri zaman, kalite ve müşteri beklentilerini sağlama açısından başarılıdır ve üretilen fikirleri büyük ölçüde yansıtmaktadır. Ancak bu aşamada işletmeler müşteriler dışındaki unsurlarla işbirliği yapmaya sıcak bakmamaktadır. İşletmeler ürün fikirlerini ne kadar net ortaya koyar ve müşteri ihtiyaç analizlerini ne kadar doğru yaparlarsa, deneme sürüm aşamasında hatalarla karşılaşma oranı o kadar düşük olmaktadır.

 İşletmeler, ürünlerinin tam sürümünü geliştirme aşamasında zaman ve kalite yönünden başarılı performanslar ortaya koymaktadırlar. Ayrıca, başarılı geçen deneme sürüm aşamalarından sonra tam sürüm aşamasında hata ile karşılaşma oranı da düşmektedir.