6.1.1. Örgütsel Kültür Boyutuna İlişkin Sonuçlar
Örgüt kültürünün alt boyutu olan okulun inançları, değerleri ve normlarına ilişkin genel görüşler incelendiğinde, araştırmaya katılanların en yüksek seviyede “Kendimi okulun bir parçası olarak görürüm” görüşüne katılıyorum düzeyinde görüş belirtmişlerdir. Diğer yüksek ifadeyi ise “Aramıza yeni katılan öğretmenler okula kısa sürede alışır” katılıyorum düzeyi oluşturmaktadır.
Okulun inanç, değer ve normlarına ilişkin okulun zayıf yönlerini ise “Görev saatleri dışında da öğretmenleri okulda görmek mümkündür” görüşü “Başarılı öğretmenler maddi ya da manevi olarak ödüllendirilir” görüşü, “Okulumuzda ben yerine biz duygusu hakimdir” görüşü ve “Öğretmenler okulun amaçlarını aynı şekilde anlayıp yorumlamaktadır” görüşü oluşturmaktadır. Bu görüşlere verilen yanıtlar “kısmen katılıyorum” düzeyinde olmuştur.
Okulu açıklayan hikayelere ilişkin verilen yanıtların ortalaması katılıyorum düzeyinde olduğu görülmüştür. Bu alt boyuttaki ifadelere orta düzeyde görüş belirtilmiştir.
Okul kültürüne yönelik törenler, semboller ve adetlere ilişkin görüşler incelendiğinde, “Okulumuzda kabul gören çeşitli gelenekler (çay saati, vb.) bulunmaktadır” maddesinin düşük oranda ve kısmen katılıyorum düzeyinde olduğu, bu alt boyutun yüksek çıkan ifadesi ise “Okulumuzda tören ve kutlamalara aktif katılım vardır” ifadesidir. Bu ifadeye katılıyorum düzeyinde görüş bildirilmiştir.
Okul kültürüne yönelik, okulun lider ve kahramanlara ilişkin görüşler incelendiğinde, “Öğretmenlerin mesleki gelişimi için yönetim her türlü desteği sağlar” ifadesi bu alt boyutun en yüksek düzeyde görüş bildirilen maddesi olmuştur. Bu alt boyutun en düşük ifadesini ise “Okul kültürünün temel değerlerini pekiştiren ünlü kişilerimiz vardır” görüşü oluşturmuştur.
ortalamalarının birbirine yakın olduğu fakat çok yüksek olmadıkları görülmüştür. Yönetici ve öğretmenlerin örgüt kültürünü algılama ve kanaatlerini etkileyen en güçlü alt boyutun “Lider ve kahramanlar” olduğu görülüştür. Yönetici ve öğretmenlerin örgüt kültürünü algılama ve kanaatlerini etkileyen en düşük boyutun ise “Törenler, semboller ve adetler” olduğu görülmüştür.
Örgütsel kültürün alt boyutları arasında orta ve yüksek derecede ilişki olduğu tespit edilmiştir. En yüksek ilişkinin “inançlar, değerler ve normlar” alt boyutuyla “lider ve kahramanlar” alt boyutu arasında olduğu görülmüştür. Bir alt boyuttaki görüşlerde iyileşme yaşandığında, diğer alt boyuta yönelik düşüncelerin de olumlu yönde değişeceği sonucu çıkmaktadır.
Örgütsel kültürün genel boyutuna ilişkin unvan, cinsiyet, medeni durum, yaş, çalışılan pozisyon, mesleki kıdem ve okuldaki hizmet süresi değişken grupları arasındaki görüşlerde anlamlı farklılık bulunmamıştır.
“Okulumuzda her personelin fikrine önem verilir” görüşüne, öğretmenlerin yöneticilerden daha düşük seviyede katıldıkları ve görüşler arasında anlamlı fark olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin çalıştıkları okullarda, fikirlerine önem verilmediği düşünmeleri okul kültürünün zayıf yönlerinden birini oluşturmaktadır.
“Öğretmenler okulla ilgili düşüncelerini çekinmeden açıklayabilir” ifadesine öğretmenlerin görüşleri, yöneticilerden daha düşük oranda olduğu bulunmuştur. Yöneticiler “katılıyorum” düzeyinde görüş bildirirken, öğretmenler “kısmen katıldıklarını” belirtmişlerdir. Görüşler arasında anlamlı fark olduğu görülmüştür.
“Okulumuz öğretmenleri birbirlerine güvenir” ifadesine kadınların görüşü erkeklerden düşük olduğu ve görüşler arasında anlamlı fark olduğu bulunmuştur. Bayanların bu güvensizliği, okul kültürü hakkındaki genel görüşü olumsuz etkilemektedir.
6.1.2. İş Doyumu Boyutuna İlişkin Sonuçlar
Genel liselerde görev yapan yönetici ve öğretmenler iş doyumu maddelerinden “Yaptığım iş karşılığında aldığım ücret bakımından” ifadesi ile “İş içinde terfi olanağımın olması bakımından” ifadesine işimle ilgili kararsızım düzeyinde, diğer tüm ifadelere ise işimden hoşnudum düzeyinde görüş bildirdikleri tespit edilmiştir. İş içerisinde terfi olanağının olmayışı ya da terfi etmenin çok güç oluşu genel liselerdeki iş doyum düzeyini düşürmektedir.
Yönetici ve öğretmenlerin iş doyumuna katkı yapan en önemli unsurun, başkaları için bir şeyler yapma şansına sahip olmaları olduğu tespit edilmiştir. İnsanlara faydalı olma, onlar için iyi bir şeyler yapma isteği tüm yönetici ve öğretmenlerin ortak duygusunu oluşturduğu söylenebilir.
Genel İş Doyumuna İlişkin araştırmaya katılanların unvan, cinsiyet, medeni durum, yaş, pozisyon, mesleki kıdem, okuldaki kıdem ve mezuniyet düzeyi değişkenleri arasında anlamlı farklılık tespit edilmemiştir. İş doyumu hakkındaki ifadeler, bütün gruplar için aynı şeyi ifade ettiği sonucu çıkarılabilir.
“Beni her zaman meşgul etmesi bakımından” ifadesine yöneticiler öğretmenlerden daha fazla katılmışlar ve istatistik analiz sonucunda gruplar arasında anlamlı farklılık olduğu görülmüştür. Bu ifadeyle yöneticilerin iş yükünün daha yoğun olduğu, bu durumun ise kendilerinin üretkenlik hissini artırıp işlerinden daha fazla doyum sağlamalarına vesile olduğu sonucu elde edilir. Aynı zamanda cinsiyet değişkenine göre bu ifadeye erkeklerin kadınlara oranla daha fazla katıldıkları tespit edilmiştir.
“Çalışma arkadaşlarımın birbirleri ile anlaşmaları bakımından” erkek yönetici ve öğretmenlerin kadınlara oranla işlerinden daha fazla hoşnut oldukları tespit edilmiştir.
“Kişilere ne yapacaklarını söyleme şansına sahip olmam bakımından” genel liselerde görev yapan yönetici ve öğretmenlerden evli olanların bekarlara oranla daha fazla doyum sağladıkları tespit edilmiştir.
Ölçekte ifade edilen durumlardan; “Toplumda “saygın bir kişi” şansını bana vermesi bakımından”, “Amirimin emrindeki kişileri idare tarzı bakımından”, “Kendi yeteneklerimle bir şeyler yapabilme şansımın olması bakımından”, Kendi yeteneklerimi kullanabilme şansını bana sağlaması bakımından” ve “Kendi kararlarımı bana uygulama serbestliği vermesi bakımından” ücretli olarak çalışanlar, kadrolu çalışanlardan daha fazla işlerinden hoşnut olduklarını tespit edilmiştir.
6.1.3. Örgütsel Kültürün İş Doyumuna Etkisine Yönelik Sonuçlar
Genel liselerdeki örgütsel kültürün iş doyumuna etkisini tespit etmek için yapılan testler sonucunda, örgütsel kültür boyutunun iş doyumuna ait varyansı yaklaşık % 31 oranında açıkladığı, diğer bir ifade ile genel liselerde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin iş doyumunun %31’i, çalıştıkları okulun kültüründen kaynaklandığı tespit
edilmiştir.
Yapılan analizler sonucunda örgütsel kültür ile iş doyumu arasında orta düzeyde (Pearson Moment (r) = ,554) ilişki tespit edilmiştir. Yönetici ve öğretmenlerin okullarındaki kültüre ilişkin düşünceleri ne kadar olumlu olursa iş doyumlarına yönelik düşüncelerinin de o derecede yüksek olacağı sonucuna varılmıştır.