Tüylü fiğ hayvan yemi olarak kullanılan önemli bitkilerden birisidir. Yapılan bu çalışmada temel amaç, üretimin arttırılması ve yem bitkisinin kalitesini geliştirmek amacı yapılmıştır. Bitkilerde modern biyoteknolojik araçları kullanmak için önce in
vitro doku kültürü optimizasyonuna ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmada bitki doku
kültürü teknikleriyle sterilizasyon, in vitro şartlarda çoğaltım, köklendirme ve adaptasyon sağlanması yapılmıştır. Farklı eksplantlarla farklı oranlarda hormonlar (BAP+IBA, KİN+IBA, TDZ+IBA) kullanılarak in vitro koşullarda çoğaltım yapılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen sonuçlar ve öneriler aşğıdaki şekilde özetlenmiştir.
V. villosa tohumunun sterilizasyon çalışmasında en iyi sonucu %75 oranında çamaşır suyu kullanılarak 20dk. bekletilerek %90 oranında bir başarı elde edilmiştir. Bu sonuçlar gösteriyor ki çamaşır suyunun oranını arttırarak %100 sterilizasyon sağlanabilmektedir.
V. villosa bitkisinin in vitro koşullarda çoğaltılması için üç farklı hormon (BAP+IBA, KİN+IBA, TDZ+IBA) ve farklı oranlarda kullanılmıştır.
Kullanılan farklı hormonlar olmasına rağmen kallus oluşumu gözlemlenmemiştir.
Besi ortamlarda BAP+IBA veya KİN+IBA uygulamalarında kök oluşumu meydana gelirken, TDZ+IBA kök oluşumu kaydedilmemiştir.
Rejenerasyon yüzdesi (%) baktığımızda en çok başarı elde edilen hormon uygulaması BAP+IBA %88.88 oranında kaydedilmiştir. Genel olarak BAP-IBA’ nın tüm oranlarda diğer hormonlara göre en iyi rejenerasyon yüzdesi kaydedilmiştir.
Eksplant başına sürgün sayısı incelendiğinde hormonların tipi ve oranların etkileri ortaya çıkmıştır. Eksplant başına düşen en fazla sürgün sayısı 0.20 mg/l KİN+0.10 mg/l IBA uygulamasında 3.10 oranında belirtilmiştir. BAP-IBA ortamlarda en fazla 2.93 adet sürgün 0.10 mg/l BAP+0.10 mg/l IBA ortamından
elde edilmiştir. TDZ-IBA ortamlarda en fazla eksplant başına sürgün (2,62 adet) 0,80 mg/l TDZ+ 0.10 mg/l IBA içerdiği ortamında kaydedilmiştir.
Genel olarak besi ortamlarında TDZ-IBA, BAP+IBA ve KİN+IBA hormonlarına göre sürgün uzunluğu daha az olduğu kaydedilmiştir. Sürgün uzunluğu en düşük 0,10 mg/l TDZ + 0,10 mg/l IBA içerdiği ortamda 0,85cm olarak kaydedilmiştir. Buna karşı BAP-IBA veya KİN-IBA kullanıldığında 4,0 ile 7,0 cm arasında uzun sürgünler elde edilmiştir.
Genel olarak bitkilerin in vitro koşullarda yapılan köklendirmede farklı oranlarda NAA veya IAA kullanılmıştır. Yapılan bu çalışmada çoklu sürgün çıkışları ile birlikte kök oluşumu da kaydedilmiştir.
Köklendirilmiş bitkilerin adaptasyon çalışmaları uygun şartlarda gerçekleştirilmesine karşın adaptasyon oranı düşük kaydedilmiştir. Bu konuda daha kapsamlı çalışmalar yapılması gerekmektedir.
Dünyada ve ülkemizde yem bitkilerin verim ve kalite ile ilgili çalışmalar hızla artmaktadır. Hem laboratuvar hem de tarla çalışmalar ile tüylü fiğ gibi bitkilerinin geliştirilmesi için daha yoğun çalışmalar gerekmektedir. Tüylü fiğ bitkisinin ıslah amacıyla yeni ve tekrarlanabilir mikroçoğaltım yöntemlerin geliştirilmesi çok büyük önem arz etmektedirler. Bu nedenle Türkiye’nin gelecekte ıslah edilmiş tüylü fiğ bitkisinden maksimum fayda sağlanabilmesi için mikroçoğaltım yöntemlerine yönelik araştırmaların hızlandırılması ve sürdürülmesi gerekmektedir.
KAYNAKLAR
Aasim, M., Khawar, KM. ve Ozcan, S., 2008. In vitro Regeneration of Red Squill Urginea maritima (L.) Baker. using Thidiazuron. Biotechnol. Biotechnol. Eq. 22(4), 925-928.
Aasim, M., Khawar, KM. ve Ozcan, S., 2009. In vitro shoot regeneration of Fenugreek(Trigonela foenumgraecum L.). American Eurasian Journal of
Sustainable Agriculture, 3(2), 135-138.
Aasim, M., Hussain, N., Umer, EM., Zubair, M., Hussain, SB., Saeed, S., Rafique, TS. ve Sancak, C., 2010. In vitro shoot regeneration of fenugreek (Trigonella
foenum-graecum L.) using different cytokinins. African Journal of Biotechnology, 9, 7174-7179.
Aasim, M., Sahin-Demirbag, N., Khawar, M.K., Kendir, H. ve Özcan, S., 2011. Direct axillary shoot regeneration from the mature seed explant of the hairy vetch (Vicia
villosa Roth). Archives of Biological Sciences, 63 (3), 757-762.
Aasim, M., 2012. In vitro shoot regeneration of common vetch (Vicia sativa L.) using ımmature cotyledons. Journal of Applied Biological Sciences, 6, 43-45.
Aasim, M., 2012. Micropropagation of lentil (Lens culinaris Medik.) using pulse treatment of immature plumular apices. Pakistan Journal of Agricultural
Sciences, 49(2), 149-154.
Aasim, M., Özcan S.F., Khawar, K.M. ve Özcan, S., 2012. Comparative studies on the competence of axillary shoot regeneration on unsliced and longitudinally sliced cotyledon nodes of cowpea (Vigna unguiculata (L.) Walp.). Turkish Journal of
Botany, 37(2), 281-287.
Aasim, M., Day, S., Rezaei, F. ve Hajyzadeh, M., 2013. Multiple shoot regeneration of plumular apices of chickpea. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 37, 33-39.
Aasim, M., Kahveci, B., Korkmaz, E., Doğanay, F., Bakırcı, S., Sevinc, C., Akin, F., Kirtiş, A. 2018. TDZ-IBA induced adventitious shoot regeneration of water balm (Melissa. officinalis L.). Journal of Global Innovation on Agriculture and
Social Sciences, 6:35-39.
Açıkgöz, E., 2001. Yem Bitkileri, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, No: 182, Bursa, 410s.
Alizadeh, B., Royandazagh, S.D., Khawar, K.M. ve Özcan, S., 2013. Micropropagation of garlic chives (Allium tuberosum ROTTL. EX SPRANG) using mesocotyl axis. The Journal of Animal & Plant Sciences, 23, 543-549.
Arafeh, R.M., Mahmoud, M.S. ve Shibli, R.A., 2003. In vitro seed propagation of wildsyriana marjoram (Origanum syriacum L.). Advances in Horticultural
Science, 17 (4), 241-244.
Arikat, N. A., Jawad, F. M., Karam, N. S. ve Shibli, R. A., 2004. Micropropagationandacumulation of essential oils in the wild sage (Salvia
fruticosa Mill.). Scientina Horticulturae, 100, 193-202.
Atalay, E. ve Erişen, S., 2014. Kritik endemik Centaurea lycaonıca’nın ex-situ korumakapsamında in vitro hızlı çoğaltımı. TÜBİTAK Proje No: 112 O 492, Konya.
Caballero, R., Alzueta, C., Ortiz, L. T., Rodriguez, M. L., Barro, C. ve Rebole, A., 2001. Carbohydrate and Protein fractions of fresh and dried common vetch at three maturity stages. Agronomy Journal , 93, 1006–1013.
Chowdhurry, D., Tate, M.E., McDonald, G.K. ve Hughes, R., 2001. Progress towards reducing seed toxin levels in common vetch (V. sativa L.). Proceedings of the Australian Agronomy Conference, Australian Society of Agronomy. The regional institute Ltd. Online community publishing. Australia.
Cremonini, R., Funari, S. ve Mazzuca, S., 1992. Cytology of Vicia species. I. Nuclear structure, karyological analysis and DNA content, Chromatin, 1, 135-146. Dadaşoğlu, E. ve Tosun, M., 2017. Bazı Bitki Hormonlarının Korungada (Onobrychis
sativa L.) İn Vitro Özellikler Üzerine Etkisi. Iğdır Ünivertsitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü Dergisi, 7(3), 267-278.
Dağüstü, N., 2018. Bitki Doku Kültürü Uygulamalarının Islah Çalışmalarında Kullanılması. Türktob Dergisi, 25, 23-26.
Dinçer, D., 2010. Peyzaj Mimarlığında Önemli Doğal Alıç Taksonlarımızdan Crataegus
pontica C. Koch Verh. ve Crataegus meyeri Pojark.’ın Bazı Doku Kültürü
Teknikleri ile Üretimi Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, KTÜ, Trabzon. Erdoğan, Y., Çöçü, S., Parmaksız, İ., Sancak, C. ve Arslan,O., 2003. Bazı Burçak
Hatlarında (Vicia ervilia (L.) Wild.) Kotiledon Boğum Eksplantından Adventif Sürgün Rejenerasyonu. Tarım Bilimleri Dergisi, 27(2), 206-210.
Han, Y., 2010. Diyarbakır koşullarında yetiştirilen farklı baklagil kaba yem kaynaklarının besin değerlerinin ve in vitro kuru madde sindirilebilirliğinin belirlenmesi. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Yeni Teklif Projesi. 2010 Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvancılık Proje Değerlendirme Toplantısı, Kemer-Antalya. Karakurt, M. A. K. M. E. ve Karaçam, M., 2002. Macar fiği (Vicia pannonica L. cv.
Tarmbeyazı-98) ile tüylü fiğ (Vicia villosa L. cv. Munzur-98) çeşitlerinin tohumluk üretiminde değişik ekim sıklıklarının etkinliğinin araştırılması. Tarla
Kendir, H., Sahin-Demirbag, N., Aasim, M. ve Khawar, KM., 2009. In vitro plant regeneration from Turkish Narbon Vetch (Vicia narbonensis L. VAR.
narbonensis L.). African Journal of Biotechnology, 8 (4), 614-618.
Kendir, H., Sahin-Demirbag, N., Khawar, KM. ve Aasim, M., 2008. In vitro plant regeneration from Narbon Vetch (Vicia narbonensis L.) using cotyledonary node explants. African Journal of Biotechnology, 7 (14), 2491-2494.
Kuchuk, N., 2001. Carbohydrates in Grain Legume Seeds, C.L. Hedly, ed. (Wallingford, UK: CABI Publishing). Biotechnology, 145-207.
Kutlu, H., 2008. Yem Değerlendirme ve Analiz Yöntemleri. Çukurova Üniversitesi
Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü Ders Notları, Adana. 65s.
Maxted, N., 1993. A phenetic investigation of Vicia L. subgenus Vicia (Leguminosae,
Vicieae). Botanical Journal of the Linnean Society, 111(2), 155-182.
Maxted, N., Callimassia, M. A. ve Bennett, M. D., 1991. Cytotaxonomic studies of eastern Mediterranean Vicia species (Leguminosae). Plant Systematics and
Evolution, 177, 221-234
Misic, D., Grubisic, D. ve Konjevic, R., 2006. Micropropagation of Salvia brahyodon through nodal explants. Biologia Plantarum, 50 (3), 473-476.
Murashige, T. ve Skoog, F., 1962. A revised medium for rapid growth and bioassays with tobacco tissue cultures. Physiologia Plantarum, 15 (3), 473-497.
Ochatt, S.J. 2017. The role of stress on unravelling of somatic embryogenesis competence. Acta Hortic, 1(14),1155.
Özpınar, H., 2014. Tüylü fiğ (Vicia villosa Roth.) populasyonlarının agronomik özelliklerinin değerlendirilmesi. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Dergisi, 24(2), 1-9.
Sahin-Demirbag, N., Kendir H., Khawar K.M. ve Aasim M. 2008. In vitro regeneration of Turkish endemic Trifolium pannonicum JACQ. Subsp. Elongatum (WILLD). Biotechnology Biotechnological Equipment, 22(4), 921-924.
Sahin-Demirbag, N., Kendir H., Khawar KM. ve Aasim M. 2008. In vitro plant regeneration from Hungarian vetch (Vicia pannonica) using cotyledonary node explants. Biotechnology Biotechnological Equipment, 22 (4), 929-932.
Sahin-Demirbag, N., Kendir, H. ve Aasim, M., 2008c. Yaygın mürdümük (lathyrus
sativus L.)’te adventif sürgün rejenerasyonu (adventitious shoot regeneration in
grasspea (lathyrus sativus L.). Tarım Bilimleri Dergisi, 14 (3), 297-302.
Sahin-Demirbag, N., Kendir, H., Khawar, K. M. ve Aasim, M. 2008. In vitro plant regeneration from Hungarian vetch (Vicia pannonica Crantz) using cotyledonary
Siddique, I., Anis, M., 2007. Rapid micropropagation of Ocimum basilicum using shoot tip explants pre-cultured in thidiazuron supplemented liquid medium. Biologia
Plantarum 51, 787-790.
Smith, M. S., Frye, W. W. ve Varco, J. J., 1987. Legume winter cover crops. In Advances in soil science (pp. 95-139). Springer, New York, NY.
Snedecor, G.W. ve Cochran, W.G., 1967. Statistical Methods. The Iowa State University Press, Iowa, USA.
Uyanık, M., 2017. Türkiye’de Tehlike Altındaki Bazı Endemik Türlerinin İn Vitro Çoğaltımı ve Tarla Şartlarına Adaptasyonu. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Üçler, A.Ö., 1994. Titrek Kavak (Populus tremula L.) ve Kafkas Ihlamumuru (Tilia
rubra DC.)’ nun Doku Kültürü Teknikleri ile Üretilmesi Doktora Tezi,
K.T.Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Varhallen, A., Hayes, A. ve Taylor, T., 2003. Cover crops: Hairy vetch. (http://www.omafra.gov.on.ca/english/crops/facts/cover_crops01/hairyvetch. htm).
Verhallen, A., A, Hayes. ve T. Taylor., 2003. Cover Crops: Hairy vetch [Online] www.omafra.gov.on.ca/english/crops/facts/cover_crops01/hairyvetch.htm (acc May 2010).
Verma, S. ,K., Yücesan, B.B., Gürel, S. ve Gürel, E., 2011. Direct shoot regenerationfrom leaf explants of Digitalis lamarckii an endemic medicinal species. Turk J. Bot 35, 689-695.
Yağcı, C., Toker, C. ve Toker2, G., 2008. Bitki Doku Kültürü Yoluyla Üretilen Flavonoitler. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 1 (1), 47-58.
Yorgancılar, M., Atalay, E. ve Erişen, S., 2017. Endemik Astrogaslus trojanus Stev’in Nogal Kültür ile Mikroçoğaltımı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri
Dergisi, 27(2), 268-275.
Younis, M. E. B., Hasaneen, M. N. A. G. ve Abdel-Aziz, H. M. M. 2010. An enhancing effect of visible light and UV radiation on phenolic compounds and various antioxidants in broad bean seedlings. Plant signaling & behavior, 5(10), 1197-1203.
ÖZGEÇMİŞ
Kimlik Bilgileri:
Adı Soyadı: Nuray Karadağ
E-posta: angelnurayy@hotmail.com
Adresi: Şeyhşamil Mahallesi Yakut Kent Sitesi A/2 Blok No:36 Karaman /Merkez Eğitim:
Lise: Safranbolu İmam Hatip Lisesi
Lisans: Selçuk Üniversitesi Biyoloji Bölümü