Bu çalışmanın temel amacı 9. sınıf Coğrafya Öğretim Programında yer alan “Dünya’nın Şekli ve Hareketleri” konusu ile ilgili “5E Modeli ile Zenginleştirilmiş Kavram Karikatürlerinin” yer aldığı ders planları ile kontrol ve deney grubu öğrencilerinin kavram yanılgılarını, başarı düzeylerini, eleştirel düşünme becerilerini ve ders hakkında öğrenci görüşlerini incelemek olup, elde edilen sonuçlar aşağıda sunulmuştur.
1. Coğrafya dersinde öğrencilerin kavram yanılgılarına sahip oldukları tespit edilmiştir. Soyut kavramların öğretiminde kavram karikatürlerinin kullanılmasıyla görselliğin ön plana çıktığı somut bir durum ortaya çıkmaktadır. Bu durum soyut kavramları öğretme sürecinde kavram karikatürlerinin kullanımının önemli olduğunu göstermektedir. Ayrıca kavram karikatürlerinde öğrencilere, doğru kavramın yanında kavram yanılgılarının da verilmesi, öğrencilerin kavram yanılgılarını görmelerini sağlamış, böylece öğrencilerde yeni kavram yanılgılarının oluşmasının önüne geçilmeye çalışılmıştır. Bu verilerin birlikte verilmesini sağlayan kavram karikatürlerinin kullanılmasının öğretim süreci açısından önem taşıdığını göstermektedir.
2. Coğrafya dersinde kavram karikatürlerinin kullanılmasıyla kontrol ve deney grubunun başarı testleri sonucunda anlamlı fark olmadığı görülmüş; fakat ortalamaların deney grubu lehine sonuçlanması, kavram karikatürlerinin öğrencilerin başarı durumunu olumlu yönde etkilediği söylenebilir.
3. Coğrafya dersinde kavram karikatürleri kullanılmasıyla öğrenciler ön bilgilerini kullanarak tartışma ortamına katılmış, bu durum öğrenciler arasında olumlu ilişkiler kurulmasında etkili olmuş, öğrencilerin kişisel gelişimlerini olumlu etkilemiştir. Bu durum öğrencilerin ön bilgilerinin iyi bilinmesinin ve ön bilgilere göre etkili bir öğretim yapılmasının önemli olduğunu göstermektedir. Öğrencilerde Kavram Karikatürleri sayesinde fikirlerini karikatürleri kullanarak söyleyebilmektedirler. Bu durum hem öğrencilerin derse katılımını sağlamış hem de öğrencilerin düşüncelerini rahat bir şekilde ifade etmelerini sağlamıştır. Kontrol ve deney grubu öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeğine göre ön-test ve son-test sonuçlarında manidar fark olduğu görülmüştür. Bu yönüyle kavram karikatürleri eğitim öğretim sürecinde rahat bir ortam oluşturmada ve pasif öğrencilerin tartışmaya katılımlarını sağlamada başarılı bir araç olduğu söylenebilir.
4. Araştırma için hazırlanmış olan Kavram Karikatürleri çalışma yapraklarının görsel bir yapısının olması ve öğrencilere güncel bilgiler sunması öğretimi etkili kılmıştır. Kavram
Karikatürlerin eğlenceli bir yanının olması öğrencilerin öğrenmeye karşı ilgilerini arttırmakta ve daha kolay derse olan motivasyonlarını arttırmaktadır. Kavram karikatürlerindeki konuşmaların sınıf ortamında bulunan öğrencilerin ağzından yapılması, kavramları öğrenmelerini olumlu yönde etkilemiştir.
5. Çalışma sonucunda “Dünya’nın Şekli ve Hareketleri” ile ilgili 4 tane haftalık 5E Modeli ile dizayn edilmiş ders planı, 14 tane Kavram Karikatürü, 4 tane ölçme değerlendirme etkinliği, 2 tane balık kılçığı, 2 tane örümcek haritası ve 4 tane afiş örneği olmak üzere 30 tane materyal eğitim öğretime kazandırılmıştır. Coğrafya Öğretim Programında yer alan 9. Sınıf Dünya’nın Şekli ve Hareketleri konusu ile ilgili “5E Modeli ile Zenginleştirilmiş Kavram Karikatürleri araştırma sonuçları bilim dünyası ile paylaşılarak coğrafya eğitimi konusundaki boşlukların doldurulmasına katkı sağlayacaktır.
6. 2. Öneriler
Coğrafya dersinde yapılandırmacı yaklaşıma göre etkili ve eğlenceli bir hale getirmek ve öğrencilerin ilgisini çekmek için “5E modeli ile Zenginleştirilmiş Kavram Karikatürlerinin” kullanılmasının etkili olacağı söylenebilir. Önemli olan öğrenciye başarıyı yaşatmak, coğrafya konularını öğrenebileceklerine inandırmak ve dersi eğlenceli hale getirerek coğrafya dersine karşı olan ilgisini arttırmaktır. Araştırmamızın çıktıları, son yıllarda Milli Eğitim Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen yapılandırmacı yaklaşıma göre eğitim öğretim ortamlarının dizayn edilmesi, öğrenci merkezli eğitime yönelik materyallerin sayısının artmasına da katkı sağlayacaktır. Coğrafya eğitimi ve öğretimi üzerine yapılan çoğu araştırma yeniliklerin habercisidir. Bu araştırma, öğretmenler için Dünya’nın Şekli ve Hareketleri konusunun öğretiminde alternatif bir yöntem sağlamaktadır.
Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar neticesinde aşağıdaki öneriler verilebilir:
1. Coğrafya öğretim materyalleri hazırlanırken öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına göre dizayn edilmiş kavram karikatürlerden faydalanılabilir.
2. Eğitim öğretim ortamında kullanılmak üzere derslere göre hazırlanmış kavram karikatürlerin yer aldığı etkinlik kitapları hazırlanabilir.
3. Öğretim ortamında maksimum düzeyde öğrenci katılımının sağlanabilmesi için özellikle soyut kavramları somutlaştırmada kavram karikatürleri kullanılabilir.
4. Öğretmenlere hizmet içi eğitimler ile öğretmen adaylarına ise üniversitede özel öğretim yöntemleri dersinde, öğrenci merkezli eğitimin daha aktif kullanımının sağlanabilmesi için 5E Modeli ile zenginleştirilmiş Kavram Karikatürleri ders planlarının hazırlanması ve etkin kullanımına dair bilgiler eklenebilir.
5. Hazırlanacak kavram karikatürlerinin, güncel olaylarla bağlantı kurulan bilgi köşeleri ve kavram karikatürleri ile ilgili öğrenci görüşlerinin alındığı yazım alanları ile
desteklenmesi materyalin etkililiğini arttırabilir.
6. Coğrafya dersine yönelik materyal hazırlayan kuruluşlar ve MEB’e bağlı çalışan EBA içerik geliştirme birimleri, öğrenci merkezli eğitime olan kavram karikatürleri ile ilgili ders materyalleri hazırlayarak bu alanda olan eksikliklere katkı sağlayabilirler.
7. “Dünya’nın Şekli ve Hareketleri” konusunda yer alan soyut kavramları görsel içeriklerle desteklenmiş kavram karikatürleri ile somutlaştırılarak öğrencilerin ezbercilik anlayışından kurtararak anlamalı öğrenmelerin sağlanması gerçekleştirilebilir.
8. Günlük hayatla iç içe olan coğrafya dersinin öğrenciler tarafından anlaşılmayan ve sevilmediği düşünülen konuları, kavram karikatürleri sayesinde eğlenceli hale getirilip sevdirmek mümkün olabilir.
9. Sınıf ortamında pasif olan, derse katılmayan öğrencileri derse katmada ve tartışma ortamında fikirlerini paylaşmalarını sağlamada kavram karikatürlerinden faydalanabilir.
10. Kavram karikatürleri sayesinde oluşturulan tartışma ortamı, öğrencilerin birbirlerinin düşüncelerini öğrenme fırsatı sunmaktadır. Bu sayede öğrenciler ön bilgiler ile yeni bilgilerini yapılandırarak anlamlı öğrenmeyi gerçekleştirebilirler.
6. 2. 1. Araştırma Sonuçlarına Dayalı Öneriler
Hazırlanan kavram karikatürlerinin öğrencileri temsil etmesi sınıf ortamında heyecan ve merak uyandırdığı için, diğer konularda hazırlanacak olan etkinliklerdeki kahramanların sınıf ortamından seçilmesi derse olan ilgiyi arttıracaktır.
Bu çalışmanın bulguları 9. sınıfta okuyan öğrencilerin “Dünya’nın Şekli ve Hareketleri” konusunda bazı kavram yanılgılarına sahip olduklarını göstermektedir. Bu kavram yanılgılarının giderilmesinde kavram karikatürlerinin kullanılabilir bir araç olduğu söylenebilir.
6. 2. 2. İleride Yapılabilecek Araştırmalara Yönelik Öneriler
1. Çalışma Dünya’nın şekli ve Hareketleri konusu ve 9. sınıf öğrencilerini kapsamaktadır. Farklı öğrenci grupları ve farklı dersler üzerinde de bu tür çalışmalar yapılabilir.
2. Çalışmada kavram karikatürlerinden öğrenciler fotoğraf veya karikatür şeklinde kullanılmıştır. Yeni yapılacak araştırmalarda bilgisayar yazılımları kullanılarak hareketli ve konuşan karikatürler oluşturularak daha etkili hale getirilebilir.
3. Bu çalışmada kavram karikatürleri araştırmacı tarafından hazırlanmıştır. Kavram karikatürleri öğrenciler tarafından hazırlanabilir.