Konya koĢullarında, farklı sulama aralığı ve su düzeyi uygulamalarının yağlık ayçiçeğinin verim ve kalitesine etkisini belirlemek amacıyla yürütülen iki yıllık çalıĢmanın sonuçları birlikte değerlendirildiğinde;
- Deneme konularına uygulanan toplam sulama suyu miktarı 40 ile 690.2 mm arasında değiĢmiĢtir. En fazla sulama suyu, her üç sulama aralığında da, Kcp 1.25 olan konulara uygulanmıĢtır.
- Kök bölgesi altına sızma 5 ve 10 gün sulama aralığında Kcp 1.25 olan konularda, 15 gün sulama aralığında ise Kcp hem 1.25 hem de 1.00 olan konularda gözlenmiĢtir. En yüksek dane verimi 10 günde bir sulanan ve Kcp değeri 1.25 olan S10Kcp1.25
konusunda elde edilmiĢtir ve anılan konuyu sırasıyla S5Kcp1.25, S5Kcp1.00 ve
S10Kcp1.00 konuları izlemiĢtir. Bu konular arasında verimdeki düĢüĢ, en yüksek
verimin elde edildiği S10Kcp1.25 konusuna göre %0.7 ile %8.0 arasında değiĢmiĢtir.
Söz konusu deneme konuları arasında istatistikî olarak bir farklılık bulunmamıĢtır. Ancak, yine 5 ve 10 gün aralıklarla sulanan ve bitki-pan katsayısı 0.75 olan konularda dane verimindeki azalma, S10Kcp1.25 konusuna kıyasla yaklaĢık %25
olarak hesaplanmıĢtır. Sulama aralığı 15 gün olan ve bitki-pan katsayısı 1.00 olan konuda verimdeki azalma, S10Kcp1.25 konusuna göre yaklaĢık %15‟tir. Bu nedenle,
Konya bölgesinde, ayçiçeği tarımında optimum dane verimi elde edilebilmesi için, sulama aralığının 10 günü geçmemesi gerekir.
- Bitki-pan katsayısının 1.00 olarak uygulanması yüksek dane verimi açısından önemlidir. Bu bağlamda, Konya bölgesinde ayçiçeğinin toplam sulama suyu ihtiyacı yaklaĢık 570 mm‟dir.
- Deneme konularında hesaplanan bitki su tüketimleri 243.8 ile 748.7 mm arasında değiĢmiĢtir. En yüksek dane verimi (548.1 kg/da), en fazla bitki su tüketiminin gerçekleĢtiği S10Kcp1.25 konusunda elde edilmiĢtir. Genel olarak, her üç sulama
aralığında, bitki su tüketimindeki azalıĢla birlikte dane veriminde de benzer bir azalıĢ olmuĢtur. Hem sulama suyu-dane verimi, hem de bitki su tüketimi-dane verimi arasındaki iliĢkileri belirleyen regresyon analizlerinde %99 güvenle lineer iliĢkiler elde edilmiĢtir.
- Sulama programlarının değerlendirilmesinde önemli faktörler olan IWUE ve WUE değerleri, sırasıyla 0.70-3.70 kg/m3
ve 0.53-0.75 kg/m3 arasında değiĢmiĢtir. En yüksek IWUE değeri sulama yapılmayan konularda elde edilmiĢtir. Bunun nedeni
ise, sulama yapılmayan konularda yaklaĢık 130-150 kg arasında dane verimi elde edilmesidir. Konulardan elde edilen WUE değerleri 0.53 ile 0.75 kg/m3 arasında değiĢmiĢ, en yüksek WUE 5 günde bir sulanan ve Kcp değeri 1.00 olan S5Kcp1.00
deneme konusunda, en düĢük WUE ise sulama yapılmayan konularda hesaplanmıĢtır. - Ayçiçeğinde mevsimlik su tüketimindeki oransal azalıĢın dane verimindeki oransal azalıĢa etkisini belirlemek amacıyla verim tepki etmeni (ky) değeri hesaplanmıĢtır.
Bu değer iki deneme yılının ortalaması alındığında 1.14 olarak bulunmuĢtur. Verim tepki etmeni 1‟den büyük olduğu için, Konya koĢullarında yetiĢtirilen ayçiçeği bitkisinin su kısıtına duyarlı olduğu anlaĢılmaktadır.
- Bu denemede, Konya koĢullarında, sulama mevsimi boyunca kullanılabilecek kap katsayısı (kp) değerleri elde edilmiĢtir. Kap katsayısı, 2013 deneme yılı için ortalama
0.83, 2014 yılı için 0.81 olarak elde edilmiĢtir. Her iki deneme yılı için elde edilen kp
değeri birbirine çok yakındır ve iki yılın ortalaması olarak kp değeri 0.82
hesaplanmıĢtır. ġimdiye kadar, Konya koĢullarında kp değeri elde edilmemiĢ
olmasından dolayı, bulunan kp değerleri bundan sonraki pan çalıĢmaları için Konya
Ovası gibi kurak ve yarı kurak iklim özelliği gösteren alanlarda örnek teĢkil edecektir.
- ÇalıĢmada, ayçiçeğinin sulama sezonu boyunca 5‟er günlük ara ile bitki katsayısı (kc)
değerleri hesaplanmıĢtır. Her iki deneme yılında birbirine yakın bitki katsayıları elde edilmiĢ olup, maksimum koĢullarda, 2013‟te ortalama 1.02, 2014‟te ise 1.05 olarak hesaplanmıĢtır.
- Ayçiçeği tarımında, 5 ve 10 gün sulama aralıklarında, dane verimi, bin dane ağırlığı, sap kalınlığı, yağ oranı, yağ verimi ve kuru madde oranı arasında %1 ve %5 önem seviyesinde bir farklılık bulunmamıĢtır. Sulama aralığı 15 gün olan deneme konuları, yağ oranı, kuru madde oranı ve sap kalınlığı dıĢında 5 gün sulama aralığına sahip deneme konularından, %1 önem seviyesine göre ayrılmıĢtır. Bu nedenle, Konya koĢullarında verim ve kalite unsurları açısından ayçiçeği sulamasında 15 gün sulama aralığı uygun bulunmamıĢtır.
- Bitki-pan katsayıları dikkate alındığında, 1.25 ve 1.00 Kcp değerine sahip deneme konuları arasında, dane verimi, bin dane ağırlığı, tabla çapı, bitki boyu, sap kalınlığı, yağ oranı, yağ verimi ve kuru madde oranı arasında istatistikî olarak %1 ve %5 önem düzeyinde bir farklılık bulunmamıĢtır. Kcp değeri 1.00 olan deneme konularında, Kcp değeri 1.25 olan deneme konularına kıyasla yaklaĢık %17 sulama suyu tasarrufu sağlanmıĢtır. Bu nedenle, damla sulama ile sulanan ayçiçeğinde, toprak-iklim
koĢulları ve sulama iĢletmeciliği hususları da dikkate alınarak, sulama aralığının en fazla 10 gün olması, sulama suyu hesaplanırken Kcp değerinin 1.00 alınması tavsiye edilmektedir.
- Yapılan araĢtırma sonuçlarından anlaĢılacağı üzere, iklim, su kaynağı ve toprak özellikleri gibi Ģartlar uygun olduğu durumlarda 10 gün sulama aralığı önerilmektedir. Bu durum sulamada kullanılan doğrudan enerji giderlerini (dizel veya elektrik) fazla değiĢtirmemektedir. Çünkü her ne kadar sulama sayısı azalsa da toplamda verilen sulama suyu miktarı aynı olacağı için kullanılan enerji miktarı aynıdır. Ancak sulama iĢletmeciliği yönünden değerlendirildiğinde oldukça önemlidir. Özellikle sulama birlikleri ve sulama kooperatiflerinde 5 günde bir çiftçilerin su alması çok zordur. Bu nedenle 10 günde bir sulama aralığı, damla sulama yönteminin temel prensiplerinden olan “sık aralıklarla sulama yapılması” kriterine uymuyorsa da, sulama iĢletmeciliği ve iĢ gücü açısından önemlidir.
- Türkiye‟de gerek hızlı nüfus artıĢı ve gerekse kiĢi baĢına artan tüketim sonucu bitkisel yağ tüketiminde sürekli bir artıĢ gözlenmektedir. Yağlı tohumların ekim alanlarının artıĢ gösterdiği yıllarda bile, tüketimi karĢılayacak yeterli üretimin olmaması nedeniyle, bitkisel yağ üretiminde giderek artan önemli miktardaki açık ithalat yoluyla karĢılanmaktadır. Özellikle, yağ bitkileri üretimiyle ilgili istikrarlı bir planlamanın yapılmayıĢı, mevcut üretim potansiyelinden yeterince yararlanmayı olumsuz etkilemekte ve bitkisel yağ açığının artmasına ve sanayinin dıĢarıya bağımlılığının fazlalaĢmasına neden olmaktadır. Bu açığın kapatılması, yağlık ayçiçeği ekim alanlarının artırılması ve ayçiçeği yetiĢtiriciliğinde maksimum verim için gerekli uygulamaların çiftçilere aktarılması ile mümkün olabilecektir.
- Ayçiçeği, Konya Bölgesi‟nin bitki paterninde önemli yer kaplayan Ģeker pancarı, mısır ve havuç gibi bitkilerden daha az su tüketmektedir. Bölgede su tüketimi yüksek olan bitkiler yerine, ayçiçeği ekim alanları artırılarak, mevcut su ile daha fazla alan sulanabileceği düĢünülmektedir. Ayçiçeği, bölgenin genelinde tarımı yapılan buğday bitkisiyle münavebe için uygun bir bitkidir. Tüm bunlar göz önüne alınarak, ayçiçeği yetiĢtiriciliği teĢvik edilmeli hatta devlet tarafından desteklenmelidir.
- Son yıllarda Konya Ovası‟nda, ayçiçeğinde damla sulama yönteminin kullanılması hızla artmaktadır. Bu çalıĢmanın sonuçlarından da görüleceği üzere, ayçiçeğinin damla sulama yöntemi ile sulanması sonucunda, bölge ortalamasına göre yüksek dane verimi elde edilmiĢtir. Ancak damla sulama yönteminin uygulandığı alanlarda yapılan gözlemler, uygulanan damla sulama sistemlerinin uygun bir Ģekilde planlanıp
iĢletilmediğini göstermektedir. Özellikle de, uygulamada lateral boru kullanımını azaltmak için, iki hatta üç bitki sırasına bir lateral hat çekilmektedir. Bu durumda hem bitki kök bölgesindeki su dağılımı homojen olmamakta hem de kök bölgesi altına sızma gerçekleĢmekte ve su uygulama randımanı düĢmektedir. Bu nedenle, damla sulama sistemlerinin planlanmasında, toprak ve bitki özelliklerine göre sistem tasarlanmalı ve iĢletilmelidir. Bunlar göz önüne alındığı takdirde, su uygulama randımanı hayli yüksek olan damla sulama yönteminin Konya Ovası gibi su kaynakları kısıtlı olan alanlarda kullanımının yaygınlaĢtırılması gerekmektedir. Damla sulama yöntemi ile yapılan sulamalarda, sulama suyu, bu çalıĢmada olduğu gibi, ıslatılan alan yüzdesi hesaplanarak verilmelidir.
ÇalıĢmadan elde edilen verilerin; baĢta Konya‟da ayçiçeği tarımı yapan çiftçiler olmak üzere, Konya koĢullarına benzer iklim özellikleri gösteren alanlarda ayçiçeği tarımı yapan çiftçilere, sulama organizasyonlarına ve ileride konu ile ilgili çalıĢacak araĢtırmacılara faydalı olacağı düĢünülmektedir.
KAYNAKLAR
Abdoo, S.M.M., Abd El-Latif, K.M., Farrag, R.M.F. and Yousef, K.M.R., 2011, Response of sunflower yield and water relations to sowing dates and irrigation scheduling under middle Egypt condition, Advances in Applied Science Research, 2011, 2 (3):141-150 ISSN: 0976-8610 Coden (USA): AASRFC.
Akyıldız, R., 1968, Yemler Bilgisi Kullanım Klavuzu, Ankara Üniversitesi Ziraat
Fakültesi Yayınları, No:358, S.214, Ankara.
Al-Ghamdi, A.S., Hussain, G., and Al-Noaim, A.A. 1991, Effect of irrigation intervals on yield and water use efficiency of sunflower (Helianthus annuus L.) in Al-Ahsa, Saudi Arabia, Arid Soil Research and Rehabilitation 5: 4, 289-296.
Aldemir, D., 1993, Damla Yöntemiyle Sulanan Biber Bitkisinde A Sınıfı BuharlaĢma Kaplarından Yararlanarak Sulama Zamanlarının Planlanması, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Ali, A., Malik, M.A., Tanvir, A. and Ubaid-Ur, R. 1998, Growth and yield response of autumn-planted sunflower hybrids to different irrigation regimes, Pakistan J. of
Agric. Sci. 35:1-4, 49-51.
Allen, R.G., Pereira, L.S., Raes, D., Smith, M., 1998, Crop evapotranspiration: Guidelines for computing crop water requirements, Irrigation and Drainage, Paper No.56, FAO, Rome, Italy, 300 pp.
Andani, G., Kumar, M.Y.A., Babu, V.S., Sreeramulu, K.R. and Gowda, A. 1998, Influence of moisture regimes and phosphorus sources on yield consumptive use of water and water use efficiency in sunflower, Current Research, University of
Agricultural Sciences, Bangalore, 27:11-12, 203-204.
Anonim, 2010, Karaman-Konya-TR52 Sulu/Kuru Tarım Arazileri Verileri, Konya ve Karaman Tarım Ġl Müdürlükleri 2010, „Türkiye Sulama Durumu Verileri‟ DSĠ Anonim, 2014a, 2014 Yılı Ayçiçeği Raporu Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü. Anonim, 2014b, http://www.cografya.gen.tr/tr/konya/iklim.html
Anonim, 2014c, KOP Eylem Planı 2014-2018. www.kop.gov.tr
Anonim, 2015a, http://www.tuik.gov.tr/bitkiselapp/ Anonim, 2015b, DSĠ. IV. Bölge Müdürlüğü Verileri
Anwar, M., Rahman, S., Khan, S. and Quarish, Z. 1995, Response of sunflower varieties to different irrigation regimes during kharif season in Peshawar Valley,
Sarhad Journal of Agriculture, 11: 3, 273-278.
Arıoğlu, H. 2005, “Ayçiçeği YetiĢtiriciliği”, Çukurova Üniv., (www.ziraatci.com), Nisan 2006.
Arıtürk, M.E. ve Erdem, Y., 2011, Ġkinci ürün silajlık mısırın (Zea Mays) sulama zamanının planlanması ve su-verim-kalite iliĢkilerinin belirlenmesi, ADÜ Ziraat
Fakültesi Dergisi 2011; 8(1) : 73 – 82.
Ashoub, M.A., Abdel-Aziz, I.M.A., Shahin, M.M. and Gohar, M.N. 2003, Impact of irrigation and magnesium fertilization on yield, yield components and chemical contents of sunflower, Arab Univ. J. of Agric Sci. 11:1, 191-204.
AtakiĢi, Ġ., 1991, Yağ bitkileri yetiĢtirme ve ıslahı. Trakya Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Yayınları, No:148. s.181, Tekirdağ.
Aujla, M.S., Thind, H.S. and Buttar, G.S., 2007, Fruit yield and water use efficiency of eggplant (Solanum melongema L.) as influenced by different quantities of nitrogen and water applied through drip and furrow irrigation, Scientia
Horticulturae 112, 142–148.
Ayla, Ç. 1984, Orta Anadolu koĢullarında ayçiçeğinin azot-su iliĢkileri ve su tüketimi,
Merkez Topraksu Araştırma Enst. Yayınları, Genel Yayın No:99, Ankara, 69 s.
Aysu, A., 2010, Türkiye‟de ayçiçeği tarımı, http://www.karasaban.net/aycicegi-bitkisel- yag/
Ayyıldız, M., 1990, Sulama suyu kalitesi ve tuzluluk problemleri. Ankara Üniv. Ziraat
Fak. Yayınları, No: 1196, Ankara.
Bahar, E. 2008, Organik tarım koĢullarında damla sulama yöntemi ile sulanan domates bitkisinin A sınıfı buharlaĢma kaplarından yararlanarak sulama programının oluĢturulması, Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü.
BaĢalma, D. 1991, Kolza (B. napus ssp. oleifera L.) ve yağĢalgamı (B. rapa ssp. oleifera
L.)'nda farklı ekim zamanlarının verim ve verim öğeleriyle protein yağ ve yağ
asitleri değiĢimine etkileri, BasılmamıĢ Doktora Tezi, A.Ü. Fen Bilimleri
Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Ankara, 127 s.
Bayrak, F. 1978, Bafra Ovası koĢullarında ayçiçeği su tüketimi, Samsun Bölge
Topraksu Araştırma Enstitüsü Yayınları, Genel yayın No: 7, Rapor Seri No: 5,
Samsun.
BektaĢ, Ġ., Güler, C. ve Kalaycıoğlu, H., 2002, Ayçiçeği (Helianthus annuus L.) saplarından üre-formaldehit tutkalı ile yongalevha üretimi, KSÜ Fen ve
Mühendislik Dergisi 5(2) 2002, Trabzon.
Beyazgül, M. 1993, Söke ovasında ikinci ürün ayçiçeği su tüketimi, Köy Hizmetleri
Genel Müdürlüğü Atatürk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, No:190,
Menemen, 60 s.
Bharambe, P.R., J.B. Bhalerao and S.R. Oza. 1997, Effect of nitrogen and soil water regimes on soil-plant-water relationship, yield and water use efficiency of summer sunflower, J. of the Ind. Soc. of Soil Sci. 45: 4, 701-705.
Bouyoucous, G.J., 1951, A Recalibration of the hydrometer method for the making mechanical analysis of soils, Agronomy Journal, 43, 434 – 438.
Charanjit S., R.K. Mahey and C. Singh 1998, Response of hybrid sunflower to planting dates, methods of sowing and timing of last irrigation, Journal of Research,
Punjab Agricultural University, 35: 1-2, 8-11.
Çağlar, K.Ö., 1958, Toprak Ġlmi, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:10, Ankara.
Çakmak, B. ve Gökalp, Z., 2011, Ġklim DeğiĢikliği ve Etkin Su Kullanımı, Tarım
Bilimleri Araştırma Dergisi, 4 (1): 87-95.
Çetin, Ö., Yıldırım, O., Uygan, D. and Boyacı, H., 2002, Irrigation Scheduling of Drip- Irrigated Tomatoes Using Class A Pan Evaporation, Turk J Agric For 26 (2002) 171-178.
Çetin, Ö., Uygan, D. ve Boyacı, H. 2006, Damla sulama yönteminde farklı lateral aralıkları ve ıslatma alanı yüzdelerinin domateste verim ve su kullanım randımanına etkisi, EskiĢehir, TAGEM.
Çevik, B., Oğuzer, V., Kanber, R., Önder, S., Sinan, S., Köksal, H., Gencoğlan C., Yardımcıoğlu, T. 1992, Harran Ovası koĢullarında ayçiçeği sulama aralığı ve su tüketiminin belirlenmesinde açık su yüzeyi buharlaĢmasından yararlanma olanaklarının saptanması, T.C. BaĢbakanlık GAP Bölge Kalkınma Ġdaresi BaĢkanlığı, Ç.Ü. Ziraat Fak., GAP Yayınları No:56, Adana, 55s.
Çiftçi, N. ve Kutlar Yaylalı, Ġ., 2007, Su potansiyeli ve Konya Ovası su kaynakları,
Konya Ticaret Borsası Dergisi, Konya, s:24.
Çiftçi, N., Acar, B., Topak, R., Çelebi, M., 2010, The sustainable problems of irrigation in Turkey, Second International Symposium on Sustainable Development, June 8- 9 2010, pp:191-197, Sarajevu.
Dağdelen, N. 2010, Determination of regulated deficit irrigation scheduling application possibilities for drip irrigated corn in the Aydın region, Journal of Adnan
Menderes University Agricultural Faculty, Aydın.
Demir, A., Göksoy, A., Büyükcangaz, H., Turan, Z., Köksal, E., 2006, Deficit irrigationof sunflower (Helianthus annuus L.) in a sub-humid climate, Irrig. Sci. 24 (4), 279.
Demirören, T. 1978, Tokat‟ta ayçiçeği su tüketiminin saptanması, Tokat B.T.A.E
yayınları, No:15, Tokat, 27 s.
Doorenbos J. and W.O. Pruitt, 1977, Guidelines for predicting crop water requirements, FAO-ONU, Rome, Irrigation and Drainage Paper no. 24 (rev.), 144 pp.
Doorenbos, J. and Kassam, A.H., 1979, Yield response to water, FAO Irrigation and
Dorsan, F., Sezgin, F. ve Ul, M.A., 1994, II. ürün ayçiçeğinde su-verim fonksiyonlarının irdelenmesi, Ege Üniv. Zir. Fak. Der. 31(2-3):25-32.
El-Din, N.A.N., Abd-El-Halim, A.A., Ibrahim, K.I.M. and Ouda, S.A.H., 1994, Performance of sunflower under some eco-agricultural factors, Annals of Agric.
Sci. 39: 2, 633-647.
El-Hafez, S.A.A., El-Sabbagh, A.A., El-Bably, A.Z. and Abou-EI, A., 2002, Evaluation of sprinkler irrigated sunflower in North Delta, Egypt, Alexandria J. of Agric. Res. 47:1, 147-152.
El-Naggar, H.M.M., 1991, Response of sunflower (Helianthus annuus L.) to irrigation and nitrogen fertilizer, Annals of Agric. Sci., 29:1, 80-82.
English, M.J., Raja, S.N., 1996, Perspective of Deficit Irrigation, Agric. Water
Management, 32: 1-14.
Erdem, T., 2000, Tekirdağ koĢullarında ayçiçeğinin (Helianthus annuus L.) su-verim iliĢkileri, Doktora tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
Erdem, T., Arın, L., Erdem, Y., Polat, S., Deveci, M., Okursoy, H. and Gultas, H.T., 2010, Yield and quality response of drip irrigated broccoli (Brassica oleracea L.) under different irrigation regimes, nitrogen aplications and cultivation periods,
Agricultural Water Management, 97: 681–688.
Ertek, A. and Kanber, R., 2003, Effects of different drip irrigation programs on the boll number and shedding percentage and yield of cotton, Agric. Water Manage. 60, 1–11.
Ertek, A., Ensoy, S., Küçükyumak, C. and Gedik, I., 2004, Irrigation frequency and amount affect yield components of summer squash (Cucurbita pepo L.), Agric.
Water Manage. 67, 63–76.
Esendal, E., 1981, Aspir (Carthamus tinctorius L.)‟de DeğiĢik sıra aralıkları ile farklı seviyelerde azot ve fosfor uygulamalarının verim ve verimle ilgili bazı özellikler üzerine etkileri, BasılmamıĢ Doçentlik Tezi, Atatürk Üniversitesi.
Fan, Y., Wang, C. and Nan, Z., 2014, Comparative evaluation of crop water use efficiency, economic analysis and net household profit simulation in arid Northwest China, Agricultural Water Management, 146, 335-345.
Flagella, Z., Rotunno, T., Tarantino, E., Caterina, R., Caro, A., Di Caterina, R., Di Caterina, A. and De-Caro, A., 2002, Changes in seed yield and oil fatty acid composition of high oleic sunflower (Helianthus annuus L.) hybrids in relation to the sowing date and the water regime, European J. of Argon. 17:3, 221-230. Ghaffarzadeh, M., 2005, “Ayçiçegi Yetistirilmesi ve Üretimi” (www.pervasiz.com),
Ghani, A., Hussain, M. and Qureshi, M.S., 2000, Effect of different irrigation regimes on the growth and yield of sunflower, International Journal of
agriculturebiology, 1560-8530/2000/02-4-334-335.
Göksoy, A.T., Demir; A.O., Turan, Z.M. and Dağüstü, N., 2004, Response of sunflower (Helianthus annuus L.) to full and limited irrigation at different growth stages,
Agric. Water Management, 87: 167- 178.
Güngör, Y. ve Yıldırım, O., 1989, Tarla Sulama Sistemleri, Ankara Üniv. Zir Fak.
Yayınları, No: 1155, 369s, Ankara.
Howell, T.A., Cuence, R.H. and Solomon, K.H., 1990, Crop yield response, In: Hoffman, G.J., et al. (Eds.), Management of Farm Irrigation Systems, ASAE, St. Joseph, MI, p. 312.
Howell, T.A., Evett, S.R., Tolk, J.A., Copeland, K.S. and Marek, T.H., 2015, Evapotranspiration, water productivity and crop coefficients forirrigated sunflower in the U.S. Southern High Plains,Agricultural Water Management, 162
(2015) 33–46.
ĠlbaĢ, A.Ġ., Yıldırım, B., Arslan, B. ve Günel, E., 1996, Sulama sayısının bazı ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeĢitlerinde verim ve önemli bazı tarımsal özellikler üzerine etkisi, Y.Y.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(4):9-22.
Jackson, M. L., 1962, Soil chemical analysis, Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, N.S.
James, L.G., 1988, Principles of farm irrigation systems design, John Wiley and Sons.
Inc., New York, s 543.
Jana, P.K., Misra, B. and Kar, P.K., 1982, Effect of irrigation at different physiological stages of growth on yield attributes. Yield, comsumptive use, and water use efficiency on sunflower, Dep. of Agron., B.C. Krishi Viswa Vidyalaya, Kalyani, India, Indian Agriculturist, INDIA, 26 (1): 39-42.
Kadayıfçı. A. ve Yıldırım, O., 2000, Ayçiçeği su-verim iliĢkileri, Turk. J. Agric. For. 24:137-145.
Kakar, A.A. and Soomro, A.G., 2001, Effect of water stress on the growth, yield and oil content of sunflower, Pakistan J. of Agric. Sci., 38:1-2, 73-74.
Kanber, R., 1984, Çukurova koĢullarında açık su yüzeyi buharlaĢmasından yararlanarak birinci ve ikinci ürün yerfıstığının sulanması, Bölge Topraksu Araştırma Enst.
Yayınları, 114(64), Tarsus.
Kandil, A.A., 1984, Sunflower head development as affected by irrigation intervals,
Annals of Agr. Sciences, 22:1,3-13, Mostohor.
Kara, C., Gündüz, M., Sipahi, N. ve Çetin, Ö., 1996, GAP Bölgesi Harran Ovası koĢullarında patlıcanın su tüketimi. GAP 1. Sebze Sempozyumu, ġanlıurfa. s. 206. Karaata, H., 1991, Kırklareli koĢullarında ayçiçeği bitkisinin su-üretim fonksiyonları,
Doktora tezi, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Atatürk Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü Yayınları, No: 28, Kırklareli, 92 s.
Karaata, H. ve Aran, A., 1998, Ankara-Kesikköprü koĢullarında ayçiçeğinin su verim iliĢkileri, T.C. BaĢbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü APK Dairesi BaĢkanlığı, Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Yıllığı, Yayın No: 108, Ankara, 92 s.
Karam, F., Lahoud, R., Massaad, R., Kabalan, R., Breidi, J., Chalita, C. and Rouphael, Y., 2007, Evapotranspiration, seed yield and water use efficiency of drip irrigated sunflower under full and deficit irrigation conditions, Agric. Water. Manag. 90, 213–223.
Kazi, B.R., Oad, F.C., Jamro, G.H., Jamali, L.A. and Oad, N.L., 2002, Effect of water stress on the growth, yield and oil content of sunflower, Pakistan J. of Applied
Sci. 2: 5, 550-552.
Keller, Ġ. and Bliesner, R.D., 1990, Sprinkle and trickle irrigation, Chapman and Hall,
115 Fifth Avenue, New York, NY 10003.
Kızıloğlu F., ġahin Ü., KuĢlu Y., Tunç T., 2009, Determining water-yield relationship, water use efficiency, crop and pan coefficients for silage maize in a semiarid region, Irrigation Science, 129-137.
Kolsarıcı, Ö., 2004, Farklı geliĢme dönemlerinde uygulanan sulamaların ayçiçeği (Helianthus annuus L.)‟nde verim ve verim ögeleri ile yağ ve protein oranına etkileri, Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri, Ankara.
Korukçu, A., Yazgan, S. ve Büyükcangaz, H., 2007, Tarımda suyun etkin kullanımı: Türkiye‟ye bir bakıĢ, I. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi – TĠKDEK 2007, 11- 13 Nisan 2007, ĠTÜ, Ġstanbul.
Kumar, B.V. and Rao,V.P., 2001, Sunflower growth and yield as influenced by timing of evapotranspiration deficits, Crop Research Hisar, 22:2, 167-174.
Kumar, S., Dixit, R.S. and Tripathi, H.P., 1991, Effect of nitrogen on nutrient uptake and oil content of sunflower (Helianthus annuus L.) under different moisture regimes, Indian Journal of Agricultural Sciences, 61(10): 766-768.
Lamm, F.R., Aiken, R.M. and Aboukheira, A.A., 2011, Irrigation research with sunflowers in Kansas, In: Proc. 23rd Annual Central Plains Irrig. Conf., Burlington, Colo., 22–23 February 2011, CPIA, Colby, Kan, pp. 169–180.
López-Urrea, R., Montoro, A. and Trout, T.J., 2014, Consumptive water use and crop coefficients of irrigated sunflower, Irrig. Sci. 32, 99–109, http://dx.doi.org/10.1007/s00271-013-0418-9.
Mahal, S.S., Uppal, H.S. and Mankotia, B.S., 1998, Performance of spring sunflower (Helianthus annuus L.) under different levels of soil moisture regime and nitrogen, Environment and Ecology, 16:3, 599-602.
Mahender, S., Singh, S., Tej, S., Jhorar, R.K., Singh, B.P., Singh, M., Singh, H. and Singh, T., 2000, Seed yield, water use and water-use efficiency of sunflower (Helianthus annuus) genotypes under irrigation and nitrogen variables, Indian J.
of Argon. 45:1, 188-192.
Mass, E.V., 1990, Crops salt tolerance, Agriculture Salinity Assessment and Managment, American Society Civil Engineers, In: K.K. Tanji, New York, 262-