Dünyamızın suyla kaplı olan alanında topografik yapıyı bilmek, su kaynaklarının araĢtırılması, seyir haritaların yapılması, su üstü platformların kurulması, sualtı boru hatlarının geçirilmesi, v.b. için hidrografi haritalar gerekmektedir. Ülkemizin etrafının 3/4 „ nün sularla çevrili olması ve iç bölgelerdeki göllerin çok oluĢu ülkemizde de hidrografik ölçmelere ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkemizde bulunan göller, barajlar ve kaynak suları ile bölgesinde en iyi konuma sahip ülkedir.
Küresel ısınma sonucu yağıĢların azalması, artan nüfus ve yükselen hayat standardına bağlı olarak içme, kullanma ve sulama suyu tüketiminin artması nedeniyle mevcut su kaynaklarımızın daha etkin ve daha dikkatli kullanımını zorunlu hale getirmiĢtir. Baraj, göl ve göletlerde daha fazla suyun toplanabilmesi, su kirliliğinin önlenmesi, su kaynaklarının korunması ve hizmet ömürlerinin uzatılmasına yönelik tedbirlerin alınması için bu tür tesislerin güncel topografik durumlarının belirlenmesi ve rezervuar depolama kapasitelerindeki değiĢimin bilinmesi, bu tür tesislerin jeolojik yapısını, bitki örtüsünü, su kaynaklarına iliĢkin veriler vb. çevresel unsurları ve suya iliĢkin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin bilinmesi kullanıcılar için oldukça önemlidir. Son yıllarda hızla yaygınlaĢan Coğrafi Bilgi Sistemleri çevrenin tanınması ve korunması adına önemli araçlardan birisi haline gelmiĢtir. Bu verilerin bir bütün olarak bilgi sistemi kapsamında toplanması, değerlendirilmesi ve sorgulanabilir özellikte bilgisayar ortamında depolanması, iĢlenmesi analiz edilmesi ve kullanıcılara sunulması Coğrafi Bilgi Sistemi veri tabanında gerçekleĢtirilecek çalıĢmalar ile mümkün olmaktadır.
Baraj, göl ve gölet gibi su ortamlarını en fazla tehdit eden olaylardan birisi de bu ortamlara su akıĢını sağlayan akarsularla taĢınan birikinti malzeme (rusubat), rüzgar ve kıyı erozyonu nedeniyle su tabanında oluĢan sediment birikimidir. Bu durum, özellikle bazı göl, gölet ve barajların zamanla dolmasına, kirlenmesine, alan-hacım kaybına ve ekonomik ömürlerinin kısalmasına sebep olmaktadır.
ÇalıĢmamız neticesinde DSĠ 4. Bölge Müdürlüğünden temin ettiğimiz 1984 yılı batımetrik verileri ve 2009 yılı verileri ile ArcGIS 9.2 yazılımı ile batımetrik haritalar oluĢturulmuĢtur. Bu verilerden yararlanılarak, 1984 ve 2009 yılları arasında geçen 25 yıllık süreçte Altınapa Baraj rezervuarındaki alan ve hacim değiĢimleri belirlenmiĢtir.
1984 yılının normal su seviyesindeki (1253.40 m) yüzey alanı 3255994.50 m² ve rezervuar hacmi 28939681,96 m³, maksimum su seviyesindeki (1254.80 m) yüzey alanı 3590478.08 m² ve rezervuar hacmi 33724775,69 m³ olarak bulunmuĢtur.
Aynı Ģekilde 2009 yılının normal su seviyesindeki yüzey alanı 2796428.24 m² ve rezervuar hacmi 25472673,95 m³, maksimum su seviyesindeki yüzey alanı 2887412.97 m² ve rezervuar hacmi 29444381,91 m³ olarak bulunmuĢtur.
Bu 25 yıllık dönem içersinde Altınapa barajının rezervuar hacminin normal su seviyesine göre 3467008.01 m³ ve maksimum su seviyesine göre de 4280393.78 m³ azaldığı görülmüĢtür. Bu hesaplar sonucunda barajın normal su seviyesinde rezervuar hacminin % 12 ve maksimum su seviyesine göre de % 12.7 azaldığı görülmüĢtür. Gölün kapasitesi bu nedenle ortalama 171215.75 m³/ yıl (veya % 0.39) oranında azalmıĢtır.
Göl tabanındaki sediment birikimi nedeniyle göl tabanında oluĢan değiĢimin belirlenmesi için 5 ayrı kesit alınmıĢtır. Bu kesitlere göre sediment kalınlığının en yüksek 4.23 m ve en düĢük 0.97 m olduğu belirlenmiĢtir. Ortalama sediment kalınlığının 0.82 m olduğu tespit edilmiĢtir.
Baraj ve çevresine ait bitki türleri, jeoloji ve orman amenajman haritaları ArcGIS 9.2 yazılımı sayesinde verileri tek bir altlık altında toplayarak bu verilerin kullanıcıların ihtiyaçlarını karĢılayacak Ģekle getirilmiĢtir. Kullanıcılar için, dağınık vaziyette bulunan verileri belli bir sistem içinde toplayıp düzenleyerek kullanıcıya sunulmuĢtur. Farklı meslek gruplarının istediği bilgiyi rahatça bulabilmesi hedeflenmiĢtir. Bu çalıĢmayla bir jeoloji mühendisi çalıĢma sahasında ne tür formasyonlar olduğunu, oluĢum yıllarını, nerelerde bulunduğunu sorgulayabilmekte, aynı Ģekilde orman mühendisi ne tür ağaçlar olduğunu, orman sınırlarını ve alanlarını, bir biyolog hangi tür floralar olduğunu, bunların bulunduğu yükseklikleri ve mevkii bilgilerini öğrenebilir. Ġlgili kullanıcılara tek bir altlıkla sorgulama yapabilme olanağı sunulmuĢtur.
Göl üzerinde 31 ayrı noktada almıĢ olduğumuz numuneler ve ölçümler ile pH değeri, sıcaklık değeri, suyun bulanıklığını ve çözünmüĢ oksijen miktarı elde edilmiĢtir. Bu veriler sorgulama yapılabilir Ģekilde programa entegre edilmiĢtir. ArcGIS yazılımıyla bu verilerin haritası da üretilmiĢtir.
Bu çalıĢmada, Coğrafi Bilgi Sistemi yardımıyla, Altınapa baraj gölü ve çevresinde yapılacak ölçmelerden elde edilen verilerin toplanması, depolanması, iĢlenmesi ve analizi ile konumsal sorgulamalar ve analizlerden oluĢan bir Altınapa baraj bilgi sisteminin oluĢturulmaya çalıĢılmıĢtır
KAYNAKLAR
Acar, B. A., 1996, Sediment Hareketi ve Rezervuarların Sedimentasyonu, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
Alkan, R. M., Kalkan, Y., Ġpbüker, C., Yanalak, M., 2003, Ġnternet Ortamında Coğrafi Bilgi Sistemi Uygulaması: Web-tabanlı Haliç Bilgi Sistemi (WHBS), TUJK 2003 Yılı Bilimsel Coğrafi Bilgi Sistemi ve Jeodezik Ağlar Çalıştayı, Konya, 146- 154.
Aydınoğlu, A. Ç., 2003, Ġnternet Tabanlı Coğrafi Bilgi Sistemi Uygulaması: Trabzon Ġli Örneği, HKMO 9.Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultay, Ankara.
Ceylan, A., Yiğit, C.Ö., Ekizoğlu, Ġ., Özdendinler, A., Bilgin, A. Hisoğlu, ġ., Toprakkale, A., 2009, Barajlardaki Batimetrik Ölçmeler: Sille Barajı Örneği, 4. Ulusal Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu,14-16 Ekim,Trabzon, 272-280.
Ceylan, A., Kırtıloğlu, O. S., Sarı, F., Ekizoğlu, Ġ, 2010, An Analysis of Bathymetric Changes in Sille Dam Reservoir Between 1984 and 2008, 10. International Multidisciplinary Scientific GeoConference SGEM 2010, Bulgaria, 387-394. Ceylan, A., Karabörk, H., Ekizoğlu, Ġ., 2011, An Analysis of Bathymetric Changes in
Altınapa Reservoir, Carpathian Journal of Earth and Environmental Sciences Volume 6, Number 2, Romania,15-24.
Creech, J., Dasler, J., Peery, G., 2005, Fusing GIS and Hydrography for Search and Recovery Operations: Two Case Studies, U. S. Hydro 2005, San Diego, California, USA.
Ekizoğlu, Ġ., 2010, Türkiye‟deki Hidrografik Ölçmeler ve Uygulanan Standartlar, Yüksek Lisans Semineri, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya. Ekizoğlu, Ġ., Toprakkale, A., Bilgin, A., Hisoğlu, ġ., 2008, Hidrografik Ölçmeler, Sille
Himmet Ölçmen Barajı Örneği, Selçuk Üniversitesi Harita Mühendisliği Bölümü Lisans Tezi, Konya.
El-Sersawy, H., 2005, Coğrafi Bilgi Sistemleri (GIS) Kullanarak Rezervuarlarda Sediment Birikmesi Haritasının Çıkarılması, Uluslararası Sempozyum: Dünyada Kalkınma için Su, Ġstanbul, Türkiye, 324-334.
Erdi, A., Durduran, S. S., Uslu, R., 2007, Coğrafi Bilgi Sistemi Yardımıyla Hidrografik Haritaların OluĢturulması: Bayramiç Barajı (Çanakkale) Örneği, 3. Mühendislik Ölçme Sempozyumu, 24-26 Ekim 2007, Konya,103-114.
Erkaya, H., HoĢbaĢ, R. G., 1998, Hidrografik Ölçmeler Ders Notları, Yıldız Teknik Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Ġstanbul.
ESRI Inc., 2004, ArcGIS 9 Uygulama Dökümanı, ĠĢlem Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Eğitim Ltd. ġti., 1. Baskı, Ankara,23-71.
Fakıoğlu, M., 2005, Seyhan Barajı Hidrografik Harita Alımı Değerlendirmesi ve Sonuçları, 2. Ulusal Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu, Ġstanbul, 225-236. Gökalp, E., Güngör, O., 1999, GPS‟in Kent Bilgi Sistemi Uygulamalarındaki Yeri ve
Önemi, Yerel Yönetimlerde Kent Bilgi Sistemi Uygulamaları Sempozyumu, Trabzon, 307-315.
Günok, E., Pınar, A, 2009, Coğrafi Bilgi Sistemi Metodolojisinin Sorgun Çayı Havzası Fiziki Coğrafyasına Uygulanması, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 22, Konya.
Güvel, ġ. P., 2007, Karar Destek Sistemi ile Seyhan Barajı Haznesi Katı Madde Birikiminin Ġncelenmesi, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Hofmann, B., Wellenhof, vd, 1997, Theory and Pratice, Springer Verlag, New York. Ġnan, A., Ġzgi, E., 1999, GIS (Coğrafi Bilgi Sistemi), Yıldız Teknik Üniversitesi Elektrik
Mühendisliği Bölümü, Elektrik Dergisi, Sayı 124, 142-157.
Kalkan, Y., 2009, Barajlarımızdaki Hidrografik Ölçmeler ve Sediment Hareketleri, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara.
Kalkan. Y., Alkan, R. M., 2005, Sularla Kaplı Alanlarımız ve Hidrografik Ölçmeler, HKMO 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara, 529–541.
Kurucu ve ark., 2001, Tahtalı Barajı Havzası Yönetiminde Coğrafi Bilgi Sistemi Kullanımı, 3. Ulusal Hidroloji Kongresi Bildiri Kitabı, Ġzmir, 641-644.
Küçüktığlı, M. S., 2002, Altınapa Baraj Suyunun Su Karakterinin Tespiti, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta. Maguire, D. J., 1992, Geopraphical Inforrmation Systems Principles and Applications,
Vol 1, Longman, London.
Millett, G. N., Evans, S., 2009, Hydrographic Data Management Using GIS Technologies, Environmental Systems Research Institute, New York, USA. Morova, N., 2006, Kent Bilgi Sistemi ve Uygulaması: Atabey Örneği, Yüksek Lisans
Tezi, Muğla Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
Özgen, M. G., Algül E., 1977, Hidrografik Ölçmeler Ders Notları, Ġstanbul Teknik Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Ġstanbul.
Özkan, A. M., Söğüt, A. R., 1999, Dilekçi (Konya batısı) Çevresindeki Neojen Çökellerinin Stratigrafisi, Pamukkale Üniversitesi Müh.Bil.Derg., 5/2-3, Denizli, 1131-1138.
Samsunlu, A., 1999, Çevre Mühendisliği Kimyası, Bizim Büro Basımevi, Ankara, 121- 2009.
Sebree, S. K., 2003, Bathymetry, GPS and GIS: Tecniques for Mapping Nebraska Reservoir Volumes, U. S. Geological Survey, Hawaii.
Sesören, A., 1999, Uzaktan Algılamada Temel Kavramlar, Mart Matbaacılık Sanatları Ltd. Şti., Ġstanbul, 126.
ġapcılar, E., Fakıoğlu, M., 2003, Devlet Su ĠĢleri Genel Müdürlüğü'nde Hidrografik Harita ÇalıĢmaları, Yıldız Teknik Üniversitesi, I.Ulusal Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu, Ġstanbul, 336-355.
ġeker, D. Z., Tanık, A., Öztürk, Ġ., 2009, CBS‟nin Havza Yönetimi ÇalıĢmalarında Uygulanması, TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi 2009, Ġzmir.
Tugay, O., Ertuğrul, K., Yıldıztugay, E., 2005, BaĢarakavak (Konya) Kasabası Etnobotanik Alan AraĢtırması 2004, TÜBA Kültür Envanteri Dergisi, Sayı 4, Ankara, 245-256.
Turoğlu, H., 2000, Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Temel Esasları, Acar Matbaacılık ve Yayıncılık Hiz. A. Ş., Ġstanbul, 246s.
Wong, M. F., 2001, Sedimentation History of Waimaluhia Reservoir during Highway Construction, U. S. Geological Survey, Water Resources Investigations Report 01- 4001, Honolulu, Hawaii, 1983-1998.
Yıldıztugay, E., Bağcı, Y., Tugay, O., 2006, BaĢarakavak, Tatköy ve Altınapa Barajı (Konya) Arasında Kalan Bölgenin Florası, Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi, Sayı 28, Konya, 92-116.
Yomralıoğlu, T., 2005, Coğrafi Bilgi Sistemleri: Temel Kavramlar ve Uygulamalar, İBER Ofset, Trabzon,32-148.
URL 1, 2011, http://www.ekinharita.com/aplikasyon.asp, [Ziyaret Tarihi: 12 Ocak 2011].
URL 2, 2011, http://www.nizamoglu.com.tr/hizmetler.asp, [Ziyaret Tarihi: 12 Ocak 2011].
URL 3, 2011, http://geomatik.hacettepe.edu.tr/fotogrametri.html, [Ziyaret Tarihi: 12 Ocak 2011].
URL 4, 2011, http://www.morfikirler.com/yazi/jeodezi-ve-fotogrametri-muhendisi, [Ziyaret Tarihi: 12 Ocak 2011].
URL 5, 2011, http://www.shodb.gov.tr/hidrografi/Resimler/resim.htm, [Ziyaret Tarihi: 13 Ocak 2011].
URL 6, 2011, http://dalisayasak.wordpress.com/yasaklar/liman-yasak-alanlari/, [Ziyaret Tarihi: 13 Ocak 2011].
URL 7, 2011, http://www.ikiyabanci.com/tarih/15773-jeolojik-zamanlar-jeolojik-
ÖZGEÇMĠġ KĠġĠSEL BĠLGĠLER
Adı Soyadı : Ġlke EKĠZOĞLU
Uyruğu : T.C.
Doğum Yeri ve Tarihi : Giresun 1983
Telefon : 0535 445 65 64
Faks :
e-mail : Ilk_er28@hotmail.com
EĞĠTĠM
Derece Adı, Ġlçe, Ġl Bitirme Yılı
Lise : Giresun Atatürk Lisesi (Yabancı Dil Ağırlıklı) 2002 Üniversite : Selçuk Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Müh. 2008 Yüksek Lisans :
Doktora :
Ġġ DENEYĠMLERĠ
Yıl Kurum Görevi
2008 - 2009 SMO Harita Mühendislik Mimarlık
ĠnĢ. Taah. Tic. Ltd. (Konya) Mühendis
2009 - 2010 Nokta Harita Ltd. ġti. (Konya) Mühendis 2011- Sarıyer Harita, Ġmar ĠnĢaat, Taahhüt, Turizm ve Tic. Ltd. ġti. (Konya) Mühendis
UZMANLIK ALANI
Hidrografik Ölçmeler
YABANCI DĠLLER
Ġngilizce (Orta Seviye)
BELĠRTMEK ĠSTEĞĠNĠZ DĠĞER ÖZELLĠKLER
Microsoft Office programları, Harita Çizim programları,
Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu 3 * Dalgıç Brövesi Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu Bronz Cankurtaran
Konya Sivil Savunma Müdürlüğü Gönüllü Sualtı Arama Kurtarma Dalgıçlığı
PROJE
2006 – 2007: Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü ġanlıurfa Birecik Barajı Halfeti Camii Sualtı Haritalama ve Plan ÇalıĢmaları
2007 – 2008: Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Kayra (Muğla) Bölgesi Limanları Sualtı AraĢtırma Projesi
2007 – 2008: Selçuk Üniversitesi Harita Mühendisliği Bölümü Hidrografik Harita OluĢturulması, Sille Barajı Örneği
2008 – 2009: Selçuk Üniversitesi Harita Mühendisliği Bölümü Hidrografik Harita OluĢturulması, Altınapa Barajı Örneği
2008 - 2009: Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Likya (Antalya) Bölgesi Limanları Sualtı AraĢtırma Projesi
2009 – 2010: Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Giresun Adası ve Giresun Ġlinin Çevresinin yüzey AraĢtırması
2009 – 2010: Selçuk Üniversitesi Harita Mühendisliği Bölümü Hidrografik Harita OluĢturulması, Acıgöl Örneği
2009 – 2010: Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Myra – Andriake Kazısı Sualtı AraĢtırma Projesi
YAYINLAR
Ceylan, A., Yiğit, C.Ö., Ekizoğlu, Ġ., Özdendinler, A., Bilgin, A. Hisoğlu, ġ., Toprakkale, A., 2009, Barajlardaki Batimetrik Ölçmeler: Sille Barajı Örneği, 4. Ulusal Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu,14-16 Ekim,Trabzon, 272-280. Ceylan, A., Kırtıloğlu, O. S., Sarı, F., Ekizoğlu, Ġ., 2010, An Analyssı of Batımetrıc
Changes ın Sille Dam Reservoır Between 1984 and 2008, 10. International Multidisciplinary Scientific GeoConference SGEM 2010, Bulgaria, 387-394. Ceylan, A., Karabörk, H., Ekizoğlu, Ġ., 2011, An Analysis of Batımetric Changes ın
Altınapa Reservoır, Carpathian Journal of Earth and Environmental Sciences Volume 6, Number 2, Romania,15-24. (Yüksek Lisans tezinden yapılmıĢtır)