SONUÇ VE TARTIŞMA

Araştırma sonuçlarına göre,biyoloji öğretmenlerinin Down sendromunu kısmen tanımladıkları gözlenmiştir. Çok az sayıda öğretmen Down sendromu için ‘hastalık’demiş ve yanlış olarak tanımlamıştır. Çünkü “Down sendromu, vücut hücresinde fazladan bir (+1) kromozom bulunması sebebiyle olan genetik bir durumdur. Down sendromu bir hastalık değildir ve kalıtsal değildir. Hamilelikte tesadüfen meydana gelir.”(Ulusal Down Sendromu Derneği, 2018).Çalışmada, Down sendromuna neden olan faktörlerin öğretmenler tarafından genel olarak bilindiği tespit edilmiştir. Öğretmenler, 10. sınıf biyoloji ders kitabında Down sendromunun yerinin iyi olduğunu fakat içeriğinin çok eksik olduğunu belirtmişlerdir. Öğretmenler, bu nedenle sınıfa görsel içerikli ek materyal getirdiklerini belirtmişlerdir. Öğretmenler, toplumun Down sendromlu bireylere karşı duyarlı olduklarını düşünmektedirler.

Günümüzde Down sendromu sayıca artan bir genetik farklılık olduğu için önem arz etmektedir. Bu nedenle, biyolojinin de konusu olan Down sendromu görsel içeriklerle ders kitabında içerik olarak zenginleştirilmelidir. Ayrıca, ders kitaplarında genetik farklılık ve hastalıklardan detaylı bahsedilip, genetik taramanın önemi vurgulanmalıdır.

Ayrıca, bu çalışma daha büyük çalışma grupları ile tekrarlanabilir. İleriki çalışmalarda Down sendromu ile ilgili farkındalığın arttırılması için deneysel çalışmalar da yapılabilir.

KAYNAKÇA

Batu, E. S. (2011). 0-6 yaş arası down sendromlu çocuklar ve gelişimleri. Ankara: Kök Yayıncılık.

Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. (21. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.

Down sendromunedir?Down Sendromu Derneği. (2018, Ekim 12). Erişim adresi: http://ulusaldown.com/

Down sendromunedir?Down Sendromu Derneği.(2018, Ekim 12). Erişim adresi:https://www.downturkiye.org/down-sendromu-nedir. Down sendromunedir?Ulusal Down Sendromu Derneği. (2018, Ekim

12).Erişim adresi: http://ulusaldown.com/bilgi-bankasi/down- sendromu/

Kaytes, N.,Durualp, E., &Kadan, G. (2015). Engelli çocuğu olan ailelerin gereksinimlerinin ve stres düzeylerinin incelenmesi. Eğitim ve

Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 197-214.

Yıldırım A.,& Şimşek H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma

İlkokul Öğrencilerinin Okuldaki Çevre Kirliliği ve Geri Dönüşüm ile İlgili Algıları

Yasemin SAYAN*& Gülcan ÇETİN**

*MEB Sınıf Öğretmeni, Balıkesir

**Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi, Biyoloji Eğitimi, Balıkesir

Özet: Bu araştırma, ilkokul öğrencilerinin okuldaki çevre kirliliği

ve geri dönüşüm ile ilgili düşüncelerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yaklaşımı kullanılmıştır. Çalışma grubu, Balıkesir’deki bir ilkokulda öğrenim gören 50 dördüncü sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Veriler, açık uçlu sorulardan oluşan Çevre Kirliliği ve Geri Dönüşüm Anketi ile toplanmıştır. Daha sonra, 10 öğrenci ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Veri analizinde betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, öğrenciler okul çevresini orta derce kirli veya kirli bulmuşlardır. Öğrencilerin okul çevresini kirli olarak algılamalarının nedenleri arasında; yiyecek poşetlerinin sınıfa ve okul bahçesine atılması, çevre temizliğine dikkat edilmemesi, çöp kovalarının kullanılmaması gibi bazı nedenler bulunmaktadır. Öğrenciler geri dönüşüm konusunda okulda herhangi bir çalışma yapılmadığını belirtmişlerdir. Öğrenciler çevre kirliliğinin önlemesi için sınıfnöbetçi öğrencilerinin bu konuda daha dikkatli davranması,okul bahçesine çöp atanların uyarılması ve kullanılan kitapların geri dönüşüm için toplanması gibi bazı önerilerde bulunmuşlardır.

Anahtar Sözcükler:Çevre, çevre kirliliği, geri dönüşüm, çevre

eğitimi, ilköğretim.

Elementary SchoolStudents’ Perceptions ofEnvironmental Pollution and Recycling toward School Environment

Abstract:The aim of the study was to determine elementary

school students’ perceptions of environmental pollution and recycling toward school environment. Qualitative research approach was used in the study. The study group consisted of 50 fourth grade students enrolled in a primary school in Balıkesir. Data were collected through environmental pollution and recycling questionnaire with open-ended questions. Then, a semi-structured interview was held with 10 students. Content analysis and descriptive analysis techniques were used in data

analysis. According to the study results, the students found the school environment moderately dirty or dirty. Thereweresomereasonssuch as the disposal of food bags into the classroom and school garden, the lack of environmental cleanliness, and the failure to use garbage cans among the reasons the students perceived the school environment as dirty.They pointed out that no work had been done in school about recycling.The students had made some suggestions to prevent environmental pollution, such as the fact that class guards were more attentive in this regard,warning to garbage to school gardens, and collecting used books for recycling.

Keywords: Environment, environmental pollution, recycling,

environmental education, elementary education.

GİRİŞ

Teknolojik gelişim, artan nüfus, refah seviyesinin yükselmesi ve bununla birlikte tüketim alışkanlıklarının artışı ile birlikte yaşanan çevre sorunlarında bir artış gözlenmesi kaçınılmazdır. Çevre; insanların ve diğer canlıların hayatları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ve karşılıklı etkileşim içinde bulundukları fiziki, biyolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel ortamlardır (Çevre Kanunu, 1983). Bu etkileşim doğrudan ya da dolaylı olarak tüm varlıkları etkilemektedir. Hiç şüphesizdir ki bu etkileşim sürecinde en büyük pay insanlarındır.

Çevre kirliliği içinde bulunduğumuz yüzyıl içinde dünyanın karşı karşıya kaldığı en önemli problemlerden biridir. Bu problem canlı ve cansızbütün varlıkları etkilemektedir. Etkisi bu kadar büyük olan bu problemin kaynağına baktığımızda yine insan faktörünü görmekteyiz.

Çevre sorunlarının önlenmesine yönelik çalışmalar günümüz için çok önem kazanmıştır. Dünya’nın geleceği bu çalışmaların başarısına bağlıdır. Çevre eğitimi bu çalışmaların başında gelmektedir.Çevre eğitimine ne kadar erken yaşta başlanırsa başarıoranı o düzeyde artacaktır. Bunun için ilkokul kademesi çevre eğitimi için çok önemlidir. Çocuklara çevre eğitimi vermek için okullar güzel birer deney ortamıdır. Okulların temizliği öğrencilerin çevre bilincini net bir şekilde ortaya çıkarır. Çevre bilinci gelişmiş öğrencilerin bulunduğu okulların temizlik düzeyi gözle görülür bir şekilde artmaktadır.

Amaç

Bu çalışmanın amacı, ilkokul öğrencilerinin okuldaki çevre kirliliği ve geri dönüşüm ile ilgili görüşlerinin belirlenmesidir.

Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden betimsel tarama modeli kullanılmıştır(Büyüköztürk vd., 2016).

Çalışma Grubu

Araştırma, Balıkesir ilinde bulunan bir ilkokulda iki farklı sınıfta öğrenim gören 50 dördüncü sınıf öğrencisiile gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu, amaçlı örneklem metotlarından elverişli örneklem metoduna göre seçilmiştir (Büyüköztürk vd., 2016).Araştırma, gönüllülük esasına göre yapılmıştır. Daha sonra, 10 öğrenci ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır.

Veri Toplama Araçlarıve Verilerin Analizi

Çalışmada araştırmacılar tarafından geliştirilen 2 veri toplama aracı kullanılmıştır: Çevre Kirliliği ve Geri Dönüşüm Anketi Çevre Kirliliği ve Geri Dönüşüm Görüşme Formu. Anket, 7 açık uçlu sorudan oluşmaktadır. Yarı yapılandırılmış görüşme formu ise, 10 açık uçlu sorudan oluşmaktadır.Görüşme formunda soruların yanında konuyu derinleştirmek amacıyla ek sorular (sonda) da sorulmuştur.

Anket ve görüşme formlarının kapsam geçerliği, dil ve alana uygunluğunu belirlemek amacıyla, sınıf öğretmenlerinden ve alan uzmanlarından onay alınmıştır.

Önce 50 öğrenciye anket uygulanmıştır. Daha sonra, 10 öğrenci ile görüşmeler yapılmıştır.

Yapılan görüşmeler kayıt cihazı ile kaydedilmiştir.Görüşme verileritranskript edilmiştir. Anket ve görüşme verileri,betimsel analiz yapılarak analiz edilmiştir(Yıldırım ve Şimşek, 2006).Öğrencilerin anket ve görüşmelerdeki her bir soruya verdikleri cevaplar,ayrı ayrı analiz edilmiştir. Sorulara verilen cevaplar belirli tema ve alt temalar altında toplanmıştır. Daha sonra, bu alt temalara ait frekanslar hesaplanarak tablolar oluşturulmuştur.

BULGULAR

Bu bölümde, araştırmanın amacına uygun olarak belirlenen bulgulara ve yorumlara yer verilmiştir. Yapılan görüşmeler sonunda elde edilmiş olan veriler tema ve alt temalar olarak gruplandırılmış ve aşağıda sunularak yorumlanmıştır.

Tablo 1. Öğrencilerin çevre kavramı ile ilgili görüşleri

Tema Alt Tema f

Doğa Orman, yeşillik alanlar,toprak,ağaç,dağ,deniz, binalar,yollar

Yaşam alanı İnsan,canlı varlıklar, cansız varlıklar 27

Tablo 1’i incelediğimizde, öğrencilerin çevre kavramını ormanlık, yeşil alanlar, toprak, ağaç gibi ifadelerden yararlanarak daha çok doğa kavramı ile ilişkilendirdiği görülmektedir. Bunun yanında bir grup öğrenci de canlı ve cansız varlıklar ve aralarındaki ilişkiyi belirterek yaşam alanı kavramına ulaşmışlardır.

Tablo 2. Öğrencilerin çevre kirliliği kavramı ile ilgili görüşleri

Tema Alt Tema f

Kirlilik Doğa, dünya, çöp, duman, ortam,pis

koku 42

Olumsuz davranış İnsan, yere çöp atmak, kirletmek 31

Tablo 2’ye göre,öğrenciler çevre kirliliği kavramı ile çöp ve pis ortamları ilişkilendirmekte ve bunun olumsuz davranışlar sonucunda oluştuğunu ve dünyanın ve doğanın bundan etkilendiğinden bahsetmişlerdir. Bu da öğrencilerin çevre kirliliği kavramı hakkında bilgi sahibi olduklarını göstermektedir.

Tablo 3. Öğrencilerin okullarının temizliği ile ilgili görüşleri

Görüşler f Çok temiz 1 Temiz 2 Orta 28 Kirli 18 Çok kirli 1

Tablo 3’ü incelediğimizde, öğrencilerin 47 tanesinin okullarını orta düzeyde kirli ve kirli bulduğu görülmektedir. Bu da öğrencilerin bulundukları ortamdan temizlik anlamında memnun olmadıklarını göstermektedir.

Tablo 4. Öğrencilerin okullarınınkirliliğinin sebepleri ile ilgili

görüşlerine ilişkin tema ve alt temalar

Tema Alt Tema f

Olumsuz davranışlar

Yerlere çöp atılması, öğrencilerin dikkatsiz davranışları, kurallara uyulmaması, tuvaletlerin kötü kullanılması

Tablo 4 incelendiğinde,okullarını temiz bulmayan öğrenciler bunun sebebi olarak öğrencilerin olumsuz davranışlarını göstermişlerdir.

Tablo 5. Öğrencilerin okullarındaki çevre kirliliğinin önlenmesi için

yapılanlar ile ilgili görüşleri

Tema Alt Tema f

Olumlu davranışlar Çöp kutusu, uyarmak, çöpleri

toplamak,okulu temizlemek 120

Tablo 5’e baktığımızda öğrencilerin kendilerinin okulu temizlemek konusunda çöpleri topladığını, arkadaşlarını uyardığını üzerine düşeni yaptığını belirtmiştir. Hizmetlilerin de okulu temiz tutmak için çalıştığını açıklamışlardır.

Tablo 6. Öğrencilerin okullarındaki çevre kirliliğinin önlenmesi için

yapılacaklar ile ilgili görüşlerine ilişkin tema ve alt temalar

Tema Alt Tema f

Olumlu davranışlar

Temiz tutmak,çevre temizliği yapmak,ödül vermek, afişler, uyarı kağıtları,

çevre etkinlikleri, kampanyalar

87

Geri dönüşüm Geri dönüşüm kutuları 21 Disiplin Müdür, kameralar, güvenlik,cezalar 18

Tablo 6’ya göre öğrenciler okullarındaki çevre kirliliğini önlemek için çevre temizliği etkinliklerinin düzenlenmesi, kampanyalar başlatılması, ödül ve ceza uygulamalarının devreye sokulması gibi çeşitli önlemler ileri sürmüşlerdir.

Tablo 7. Öğrencilerin geri dönüşüm kavramı ile ilgili görüşleri

Tema Alt Tema f

Madde Kağıt, cam, plastik, pil, ayırma, kitap

ve defterler 73

Ekonomi Kazanç, yeniden kullanma, ekonomik _katkı 36

Tablo 7’yi incelediğimizde öğrencilerin geri dönüşüm maddeleri hakkında bilgi sahibi oldukları görülmektedir. Aynı zamanda geri dönüşümün ekonomik katkı sağlayacağının farkındadırlar.

Tablo 8. Öğrencilerin okullarında yapılan geri dönüşüm çalışmaları ile

ilgili görüşleri

Tema Alt Tema f

Geri dönüşüm çalışmaları

Geri dönüşüm kutusu yok 45 Biten kitap ve defterler,bitik piller 38

Tablo 8’e baktığımızda öğrenciler okullarında geri dönüşüm kutularının bulunmadığını belirtmişlerdir.Bununla beraber okullarında sadece sene sonunda kullanılmış defter ve kitapların geri dönüşüme gönderilmek üzere toplandığını söylemişlerdir.

Tablo 9. Öğrencilerin okullarında yapılabilecek geri dönüşüm çalışmaları

ile ilgili görüşleri

Tema Alt Tema f

Yapılacak etkinlikler Geri dönüşüm kutusu koymak,biten

kitap ve defterler, kampanyalar 76

Tablo 9’da, öğrenciler geri dönüşüm kutusu koymak, kampanyalar düzenlemek, biten kitap ve defterlerin geri dönüşüm için daha sık toplanması gibi önerilerde bulunmuşlardır.