Sonuç, Tartışma ve Öneriler

Okuma etkinliklerine bakıldığında Gazi Yabancılar için Türkçe setinde bulunan toplam 214 etkinlikten 190 tanesinin hatırlama ve anlama boyutunda, Yedi İklim setinde bulunan 128 etkinliğin 107 tanesi hatırlama ve anlama boyutunda, İstanbul setinde bulunan 101 etkinliğin 77 tanesi hatırlama ve anlama boyutunda yer almaktadır. Buna göre okuma etkinliklerinin çoğunlukla alt bilişsel basamaklarda bulunduğu anlaşılmaktadır. Gazi Yabancılar için Türkçe ders kitabında 24 etkinlik, Yedi İklim’de 21 ve İstanbul kitabında ise 24 etkinlik taksonominin üst düzeyine uygundur. Daha çok bilgilerin tanınması, hatırlanması ve özümsenmesi süreçleri aktif kullanılırken uygulama, analiz, değerlendirme ve yaratma basamakları daha az kullanılmıştır. Kitap setlerinde etkinlik

191 Yabancılara Türkçe Öğretimi Ders Kitaplarındaki Okuma ve Dinleme

Etkinliklerinin Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne Göre Değerlendirilmesi

sayısı en fazla Gazi Yabancılar için Türkçe kitabındayken, kitap setlerinin taksonomik dağılımlarına bakıldığında üst düzey basamakların kullanım oranı en fazla İstanbul setinde bulunmuştur.

Dinleme etkinliklerine bakıldığında Gazi Yabancılar için Türkçe setinde bulunan toplam 94 etkinlikten 89 tanesi hatırlama ve anlama boyutunda, Yedi İklim setinde bulunan 47 etkinlik hatırlama ve anlama boyutunda, İstanbul setinde bulunan 28 etkinlikten 26’sı ise hatırlama ve anlama boyutunda yer almaktadır. Buna göre dinleme etkinliklerinin çoğunlukla alt bilişsel basamaklarda bulunduğu anlaşılmaktadır. Kitaplara bakıldığında üst bilişsel basamaklardaki etkinlikler çok azdır. Bu durumda dinlediğinden hareketle konuşma ve yazma uygulamalarına yeterince yer verilmediği anlaşılmaktadır. Dinleme etkinliklerinden üst bilişsel basamakta yer alan etkinliklere bakıldığında Gazi Yabancılar için Türkçe ve İstanbul kitaplarında az sayıda etkinliğe rastlanırken Yedi İklim kitabında hiç üst bilişsel etkinlik bulunamamıştır. Öğrencilerin dinleme becerilerini geliştirmek için boşluk doldurma, eşleştirme, sıralama, düzeltme, yazma gibi etkinlik türleri kullanılır. Bu etkinlikler yapılırken öğrencinin alt bilişsel basamaklardan üst basamaklara çıkabilmeleri amaçlanır (Tiryaki, 2017).

Oktay’ın (2015) çalışmasında Yeni Hitit setinde bulunan metin altı sorularının dağılımının en fazla bilgi basamağında en az ise yaratıcılık basamağında olduğu belirlenmiştir. Hatırlama basamağındaki etkinlik ve sorular net cevaplar sağlarken eleştirel veya yaratıcı düşünme için pek katkı sağlamaz. Kitaplara bakıldığında doğru yanlış şeklindeki etkinliklerin yoğun kullanıldığı göze çarpmaktadır. Ana dili öğretimi ders kitaplarıyla ilgili yapılan çalışmalarda da (Savaş, 2014; Durukan ve Demir, 2017) etkinliklerin yoğun olarak alt basamakların kullanıldığı söylenebilir.

Okumayla kıyaslanınca dinleme etkinliklerinin genellikle alt basamaklarda olduğu ve üst düzey düşünme becerilerine pek katkı sunmadığı söylenebilir. Etkinlik sayısı ve çeşitliliği açısından Gazi Yabancılar için Türkçe kitabının öne çıktığı anlaşılmaktadır. Genel olarak yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarının üst bilişsel basamakları yansıtmak yerine alt bilişsel basamakları içerecek şekilde hazırlandığı

söylenebilir. Bu durumda alt basamak etkinliklerinin standart olması ve hazırlanmasının daha kolay olduğu düşünülebilir.

Çalışmanın genel sonuçları değerlendirildiğinde bilişsel basamakların ders kitaplarında daha dengeli dağıtılması ve mümkün olan her basamağı yansıtan etkinliklerin bulunması gerekmektedir.

Öğrenicilere, ders kitabındaki metinlerde, dinleme metinleri içinde, konuşma derslerinde ve yazma derslerinde cümlelerin farklı kullanımları ve edindiği bilgileri içselleştirebileceği uygulamalara yer verilmelidir.

Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarının hazırlanmasında üst düzey bilişsel beceri eğitimi konusunda hassasiyet gösterilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda etkinlikler, bilimsel araştırmaların ortaya koyduğu bilgiler ışığında düzenlenmelidir.

Kaynaklar

Anderson, L. W., Krathwohl, D. R., Airasian, P. W., Cruikshank, K. A., Mayer, R. E., Pintrich, P. R., Raths, J. ve Wittrock, M. C. (2014). Öğrenme, öğretim ve değerlendirme

ile ilgili bir sınıflama (çev. D. A. Özçelik). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.

Bümen, N. T. (2006). Program geliştirmede bir dönüm noktası: yenilenmiş Bloom taksonomisi. Eğitim ve Bilim, 142, 3-14.

Durukan, E. ve Demir, E. (2017). 6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki etkinliklerin Bloom’un yenilenmiş taksonomisine göre sınıflandırılması. Uluslararası

Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1619-1629.

Erdoğan, T. (2017). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin ve öğretmenlerinin Türkçe dersine ilişkin sordukları soruların yenilenmiş Bloom taksonomisi açısından görünümü. Eğitim ve Bilim, 42(192), 173-191.

Eroğlu, D. ve Sarar Kuzu, T. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki dilbilgisi kazanımlarının ve sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Başkent

University Journal of Education, 1(1), 72-80.

Halawi, L. A., McCarthy, R. V. ve Pires, S. (2009). An evaluation of e-learning on the basis of Bloom’s taxonomy: An exploratory study. Journal of Education for Business,

84(6), 374-380. doi:10. 3200/JOEB. 84. 6.

Krathwohl, D. R. (2002). A revision of Bloom’s taxonomy: An overview. Theory Into

Practice, 41(4), 212-218.

Mete, F. (2015). Yabancı dilde kelime öğretiminde resimlerin seviye ve taksonomiye uygun kullanımı. Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları

193 Yabancılara Türkçe Öğretimi Ders Kitaplarındaki Okuma ve Dinleme

Etkinliklerinin Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne Göre Değerlendirilmesi

Miles, M. B. & Huberman, A. M., (2016). Genişletilmiş bir kaynak kitap: nitel veri analizi. (çev. Akbaba Altun, S. & Ersoy, A.). Ankara: Pegem Akademi.

Oktay, M. R. (2015). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki metin altı sorularının

Bloom Taksonomisi’ndeki bilişsel düzeyler açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi,

Başkent Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Sarar Kuzu, T. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metin altı sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisindeki hatırlatma ve anlama bilişsel düzeyleri açısından incelenmesi.

Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37(1), 58- 76.

Savaş, Ö. (2014). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki dinleme etkinliklerinin güncelleştirilmiş

Bloom sınıflaması’na göre üst düzey bilişsel beceriler açısından değerlendirilmesi.

Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu. Tiryaki, E. N. ve Kayatürk, N. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi kitaplarındaki dinleme metinlerinin örtülü anlam açısından değerlendirilmesi (İstanbul b1-b2 seviyesi ders kitabı). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(39), 300-319. Tüm, G. (2016). 5. ve 6. Sınıf İlköğretim Türkçe ders kitaplarında yer alan metin önü ve sonu sorularının Bloom Taksonomisi’ne göre değerlendirilmesi. Turkish Studies –International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or

Turkic-, 11(14), 731-748.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.