Yapım projelerinin hedeflenen süre, bütçe ve kalite sınırlarında tamamlanabilmesi için sözleşmenin başarılı bir şekilde idaresi çok önemlidir. Sözleşme idaresi bir anlamda, projenin başlangıcında aynı hedefe yönelik bir araya gelen proje katılımcılarının sözleşme koşullarına göre görev ve sorumluluklarını yerine getirip getirmediklerinin, mal sahibinin temsilcisi olarak görev yapan sözleşme idarecisi tarafından denetlenmesi sürecidir.
Proje katılımcılarının başarısı, sözleşme dokümanlarında kapsamındaki sorumlulukların doğru anlaşılıp, doğru uygulanabilmesine bağlıdır. Sözleşme idaresinin, pek çok yapım sorunun çözülmesine ve kararların kayıt altına alınmasında önemli rol alıyor olması sebebi ile en önemli görevlerinden biri yüklenici teslim dokümanlarının incelenmesi görevidir.
Tezin ikinci bölümünde sözleşme idaresi görevleri kısaca belirtilmiş ve bu görevlerden yüklenici teslim dokümanları konusu detaylı olarak açıklanmıştır. Bu bölümde teslim dokümanları; yapım öncesi, yapım süreci ve proje kapanışı aşamalarında incelenmiş, teslim dokümanlarının hazırlanması, incelenmesi, katılımcıların sorumlulukları, arşivin oluşturulması ve uygulanan prosedürler ile ilgili konular detaylı olarak incelenmiştir.
Üçüncü bölümde ise, sözleşme idaresi ve sözleşme idaresinde yüklenici teslim dokümanları konusu kapsamında Türkiye’de KİK tarafından yayınlanan standart dokümanlar incelenmiştir. KİK dokümanlarını takiben incelenen AIA ve CSI tarafından yayınlanan dokümanlarda ise sözleşme idaresi görevlerinin ve sözleşme idaresinde yüklenici teslim dokümanları konusunun ayrı birer başlık olarak detaylı ve sistematik bir kapsamda incelendiği saptanmıştır.
Dördüncü bölümde ise, üçüncü bölümde yapılan araştırma sonucu ile KİK dokümanlarından “Yapım İşleri Genel Şartnamesi” ile AIA dokümanlarından “AIA A201 – Yapım Sözleşmeleri İçin Sözleşme Genel Koşulları” arasında bir karşılaştırma yapılmıştır. Bu karşılaştırma sonucu, sözleşme idaresinin yüklenici
teslim dokümanları konusu ile ilgili bazı önemli hükümlerin KİK tarafından yayınlanan “Yapım İşleri Genel Şartnamesi”’nde yer almadığı, bazı hükümlerin de kapsamının yeterli olmadığı tespit edilmiştir. Bu tespitten yola çıkarak sözleşme idaresinin yüklenici teslim dokümanları konusu ile ilgili “Yapım İşleri Genel Şartnamesi”’ne hangi hükümlerin eklenmesi ve hangi hükümlerin kapsamının geliştirilmesi gerektiği önerilmiştir. Tezin konusu olan sözleşme idaresinde yüklenici teslim dokümanlar görevi ile ilgili önerilen maddeler tezin ikinci bölümünde yapılan literatür araştırmasına ve tezin üçüncü bölümünde incelenen AIA ve CSI dokümanlarına dayanmaktadır.
Bilindiği üzere her inşaat projesi bir defaya mahsus üretilmiş özel bir üründür. Her projenin değişik koşullar, sözleşme gereklilikleri, katılımcılar ve hedefler içermesi sebebi ile standart sözleşme dokümanlarının her projede gerek duyulan özel koşulları sağlamakta yetersiz kaldığı söylenebilir. Bu sebeple KİK mevzuatı için, her projenin idari prosedürlerin detaylandırılabilmesine ve her projeye özgü olarak düzenlenebilmesine olanak sağlayan CSI Master Format Division 01 benzeri bir sınıflandırma formatının oluşturulması önerilmektedir.
Bu düzenlemelere ek olarak, kullanılması zorunlu olmayan fakat sözleşme idaresi kapsamında önemli katkılar sağlayacak olan “Yapım Sözleşmeleri İdaresi Rehberi”’nin hazırlanması ve sözleşme idaresi görevlerinden yüklenici teslim dokümanları konusunun da bu rehberde yer alması da önerilmektedir.
Tüm bu değerlendirmeler ve öneriler ışığında, KİK mevzuatının AIA ve CSI tarafından oluşturulan sistem gibi düzgün işleyebilmesi için öncelikle sözleşme idaresi ile ilgili kavramların yeniden düzenlenmesi ve daha net bir kapsamda açıklanması gerekmektedir. Bu açıdan, tez kapsamında önerilen sözleşme idaresinde yüklenici teslim dokümanları ile ilgili hükümlerin “Yapım İşleri Genel Şartnamesi”’ne eklenmesi KİK mevzuatının kapsamının geliştirilmesine fayda sağlayabilecek önerilerdir. Türkiye’deki KİK mevzuatının kısa sürede gelişmesi için yapılacak bu gibi kritik düzenlemeler son derece önemlidir.
KAYNAKLAR
AIA, 2001. The Architect’s Handbook of Professional Practice, John Wiley & Sons,
Inc., New York.
Akkan, B., 2009. Sözleşme idaresi ve sözleşme idaresinde toplantılar, Yüksek
Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Altuğ, G. G., 2007. Sözleşme idaresinde hak talepleri ve KİK yapım işleri genel
şartnamesindeki hak talebi hükümlerinin değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
AydoğmuĢ, A., 2008. Sözleşme idaresinde kalite güvencesi ve kalite kontrol ile KİK
yapım işleri genel şartnamesi ve AIA'de yer alan ilgili hükümlerin karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Brugger, W. E., Gerrits R. J., Pruitt L. L., 2000. Effective Project Management
Equals Successful Military Engineering. Cost Engineering.
Morgantown. Vol. 42, Iss. 11; pp. 33-38.
Collier, K., 2001. Construction contracts, Merrill/Prentice Hall, New Jersey.
Fradin, S. R., 2007. Properly Drafted Construction Contracts Can Limit
Development Risks. Real Estate Finance. New York. Vol. 24, Iss. 4, pp. 19-24.
Garrett, G. A., 2007. Contract Administration and Closeout, Management Concepts,
Vienna.
Garett, G. A., Rendon, R. G., 2005. Contract Management Organizational
Assesment Tools (McLean, Virginia: National Contract Management Association).
Hart, J. A., 2005. Construction Quality Management System. ASQ World Conference on Quality and Improvement Proceedings. Milwaukee.
Vol. 59, pp. 353-361.
Holroyd, T.M., 1999. Site management for engineers, Thomas Telford, London. Köseoğlu, D., 2007. Sözleşme idaresinde ölçüm ve hakedişler, AIA ve KİK götürü
bedel sözleşmelerindeki hüküm ve prosedürlerin karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Longworth, S. R., 2002. Evolving Project Control Practices. American Association of Cost Engineers International Transactions. Morgantown. pp.
CS41-50.
McKew, H., 2005. Take Cadvantage One Step Further. Engineered Systems. Troy.
Vol. 22, Iss. 8, pp. 18-23.
Sheehan, R., 2005. Multi-Storey Car Parks - A New Outlook. Concrete. London.
The Construction Specification Institute, 2005. The Project Resource Manual,
McGraw-Hill Company, Westford.
Thompson, R. M., 2006. An investigation of change to key provisions in the AIA
201 and its impact on perceptions of the value-added benefit of the design professional during construction, Doktora Tezi, Virginia Polytechnic Institute, USA.
Turgut, N., 2008. Sözleşme idaresinde saha ziyaretleri, gözlem ve denetimi ile KİK
yapım işleri genel şartnamesindeki ilgili hükümlerin değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
EKLER
EK A : CSI Master Format Division 01 – General Requirements İçeriği EK B : CSI Master Format Division 01 Section 01 33 00 Örnek Yazılı Metin
EK C : CSI Section Format’a Uygun Olarak Hazırlanmış Örnek Şartname EK D : CSI Yapım Sözleşme İdaresi Rehberi
ÖZGEÇMĠġ
Ad Soyad: Mert SOYEL
Doğum Yeri ve Tarihi: İzmit, 25.11.1985.
Lisans Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık
Bölümü, 2007.