19. yüzy n yeti tirdi i kad n nâsir Ho yâr Kad n Efendi’nin kaleminin ürünü olan Mecmû a-i Hikâyât, ço unlu u tercüme ve adaptasyon olan k sa derleme hikâyelerden olu mu tur. Toplamda yirmi hikâyeden olu an Mecmû a-i Hikâyât’taki hikâyeler birbiriyle ba lant olmayan küçük büyük, ayr ayr olaylar n anlat ile meydana gelmi tir.
19. yüzy l, air kad nlar n di er dönemlere göre fazla oldu u bir dönem olmu tur. Bu dönem de önceki dönemlerde oldu u gibi naz m nesirden üstün tutuldu u bir anlay hâkim olmu tur. Böyle bir ortamda Ho yâr Kad n Efendi birçok ki iden farkl olarak mensur bir eser ortaya koymu tur. Yapt z ara rmalarda bu dönemde mensur hikâyeler kaleme alan ba ka bir kad n nasire rastlamad k.
Ho yâr Kad n Efendi seçti i hikâyeleri hem kendi döneminin hem günümüzün sosyal meselelerinden uzak olmayan konulardan seçti ini, her bir hikâyesinde okuyucuya ahlaki mesajlar verdi ini ve eski Türk edebiyat ndaki birçok hikâyenin aksine ya anm ya da ya anmas mümkün olan, ola anüstü ki i ya da olaylara yer vermeyen hikâyeleri kaleme ald gördük.
Ho yâr Kad n Efendi 19. yüzy lda ya amas na ra men yer yer 13. yüzy l ve 14. yüzy lda yaz lm eserlerin etkisi alt nda kalarak eseri kendi üslubu içinde olu turmu tur. Hikâyelerin ekseriyetini sade bir dille, herkesin anlayabilece i bir tarzda yazm ; süslü nesre, a dal ifadelere girmemi tir.
Ho yâr Kad n Efendi, hikâyelerde vermek istedi i mesaj n bir k sm hikâyelerin sonunda ya da ba nda verirken bir k sm da okuyucunun anlay na
rakm r. Ele ald mesaj okuyucuya sunarken okuyucuyu ikna etmesi bak ndan kimi zaman ayet, hadis, beyit gibi unsurlardan yararlanmay ihmâl etmemi tir. Hikâyelerde hiçbir ayr nt gereksiz vermeyip yerli yerinde kullanmay ba arabilmi tir. Tasvirleri k sa tutup diyalog tekni ine a rl k vermi tir. Dura an bir anlat mdan ziyade okuyucuyu diri tutacak hareketli bir anlat ma ba vurmu , sanat kayg ndan ziyade daha çok ö reticili i esas alarak hikâyelerini olu turmaya çal r.
Ho yâr Kad n Efendi, yeri geldi inde hikâyelerinde eski Türk edebiyat ndaki nazm n etkisinde kalarak beyitlere ba vurdu unu, yeri geldi inde de hikâyelerinde ele ald kad n karakterlerini nazm n tesirinde kalarak betimledi ini tespit ettik.
Tarih ile edebiyat birbirine yaslanarak kendi dönemine k tutmu , toplumun ya ad olaylar n daha iyi anla labilmesi ad na birbirinden faydalanm r. Bu dü ünceyle yapt z ara rmada hikâyelerde geçen tarihi ahsiyetlerin ba ndan geçen olaylar n ço unda bir gerçeklik pay n oldu unu gördük.
Ho yâr Kad n Efendi sevdiklerini tek tek kaybetmenin verdi i ac ile kendini hay r ve hasenata adam r. Bununla da yetinmeyerek bir kad n olarak kendi devrinin olanaklar ile okuyucuya yol gösterici bir eser ortaya koymu ve Kendi döneminde ya ad problemleri okuyucuya hikâye tad nda vermi tir. Eserinde bar nd rd kültürel-tarihi-sosyal-dini zenginli i ve anlat m biçimi ile Türk dili ve kültürüne katk olmu tur.
Bu çal mayla beraber eski Türk edebiyat nda mensur hikâyelerinin ayd nlanmas ad na bir nebze de olsa fayda sa layabilmek için Mecmû a-i Hikâyât’ ara rd k ve eski Türk edebiyat tarihinde gün yüzüne ç kamam birçok kad n air ve yazarlardan sadece biri olan Ho yâr Kad n Efendi’yi tan p Türk edebiyat dünyas na kazand rmak istedik.
KAYNAKLAR
Akp nar, Ö. Faruk. (2008). Süfyân es-Sevrî’nin Hayat ve Eserler. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, lahiyat Fakültesi, Hadis Ana Bilim Dal , Sakarya.
Aky ld z, Ali. (2001). Kad n Efendi. TDV, slam Ansiklopedisi. Cilt: 24.
Akyüz, Kenan. (1990). Modern Türk Edebiyat n Ana Çizgileri. 1860-1923. stanbul: nk lâp Kitabevi.
Alt ndal, Meral. (1993). Osmanl ’da Harem. stanbul: Alt n Kitaplar Yay nevi. A.Muhammed B. Ahmed El-Hâ îmî. Web. www.ehlisunnetbuyukleri.com/Islam- Alimleri-Ansiklopedisi 08 Nisan 2018
Bakan, Semra. (2006). Kelile ve Dimne’de Yer Alan Masallar n Dinî ve Ahlâkî itime Katk lar . Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dal , Erzurum.
Bozkurt, Nahide. (1997). Hârûnü’r-re id. TDV, slam Ansiklopedisi, cilt: 16. Bozkurt, Nahide. (2003). Mansûr. TDV, slam Ansiklopedisi, cilt: 28.
Bozkurt, Nahide. (2003). Mehdî-Billâh. TDV, slam Ansiklopedisi, cilt: 28. Bozkurt, Nahide. (2004). Me mûn. TDV, slam Ansiklopedisi, cilt: 29.
Cevdet Pa a. (1991). Tezâkir II., (Yay nlayan: Cavit Baysun). Ankara: TTK Bas mevi
Chimay, Melike. (2016). Web: www.Freitag.com 09 Nisan 2018
Çavu lu, Halime. (2017). Gül en-i Zürefâ: Bir Mensûr Hikâyeler Kitab . Erzurum Teknik Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Eski Türk Edebiyat , Akademik Sosyal Ara rmalar Dergisi, Y l: 5, Say : 62, s. 127-137.
Çeçen, Halil ve Güngör, Recep ükrü. (2017). “Geleneksel Hikâye ile Postmodern Hikâye Ba lam nda Seyfülmülük le Akif Hasan Kaya’n n Bir Hikâyesinin
kar la lmas ”. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal of Academic Literature]. Gelenek ve Postmodernizm Özel Say , Y l 3., s. 172-185.
nar, Hüseyin. (2015). Tanzimat Öncesi Osmanl Toplumunda Cinsiyet, Mahremiyet ve Sosyal Hayat, Osmanl Toplumunda Vak f Kuran Kad nlar. TDV KAGEM, Türkiye Diyanet Vakf Yay nlar : 701.
Develio lu, Ferit. (2000). Osmanl ca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. 17. Bask , Ankara: Ayd n Kitabevi Yay nlar .
F. Steingass. Persion-English Dictionary. PH.D., Of the Üniversity Of Munich. stanbul: Ça Yay nlar .
lal , E. Ruhi. (1997). Hasan. TDV, slam Ansiklopedisi, cilt:16.
Franaseus (Ed). (2000). Thesaurus Lexicon, (Tercüme Eden: Mehmet Ölmez). stanbul: Simurg Yay nlar .
Giz, Adnan. (1950). II. Mahmud'un K zlar . Tarih Dünyas S.I. stanbul.
Hac M. Zihni Efendi. (1982). Me âhirü n-Nisâ. Cilt 1-2, (Sadele tiren: Bedreddin Çetiner), stanbul: amil Yay nevi, Cilt: 1.
Harman, Ö. Faruk. (1991). Asiye. TDV, slam Ansiklopedisi, cilt: 03. Harman, Ö. Faruk. (1996). Firavun. TDV, slam Ansiklopedisi, cilt:13.
k, Mehmet. (2014). Siyaset ve enlik 1836 Sûr- Hümâyûnu. Yüksek Lisans Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vak f Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dal , 120121003 Dan man Yrd. Doç. Dr. Nurdan afak, stanbul.
Kaplan, Mehmet. (2012), Hikâye Tahlilleri, stanbul: Dergâh Yay nlar .
Kaplan, Mehmet. (1966). Hikâye Tahlilleri: slami Devir Hikâyeleri. Yol Dergisi. C. II, No.5, stanbul, s. 14-15.
Kaplan, Mehmet. (1966). H r ile Zülkarneyn Hikâyesi. Yol Dergisi. C.II, No.6 stanbul, s. 15-16.
Kaplan, Mehmet. (1966). yi le Kötü Vezir Hikâyesi. Yol Dergisi. C.II, No. 8, stanbul, s. 17-18.
Kaplan, Mehmet. (1966). Hac Bekta Veli ve Akçakoca. Yol Dergisi. C.II, No.8 stanbul, 17-18.
Karaca, Niyazi. (2004). Yozgat E itimine Katk . Erciyes Sosyal Bilimler Dergisi, say -17.
Kavruk, Hasan. (1998). Eski Türk Edebiyat nda Mensûr Hikâyeler. Ara rma- nceleme Dizisi, stanbul: M.E.B.
Kolcu, smail. (2005). Öykü Sanat . Bas m: 1. Ankara: Salk m Sö üt Yay nlar .
Koçako lu, Bedia. (2010). “Postmodernizm Sorunsal ve Türk Anlat nda Geleneksel Tahkiyenin zleri”. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyat Anabilim Dal , Yeni Türk Edebiyat , Konya.
Kudret, Cevdet. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk Edebiyat , Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi. C. II, stanbul: leti im Yay nlar .
Kudret, Cevdet. (2016). Türk Edebiyat nda Hikâye ve Roman. Ara rma- nceleme. stanbul: Kap Yay nlar .
Kurgan, ükrü. (1945). Osmanl Devrinde Mensûr Hikâyecili imize Ait Bir Eser. Türk Dili Belleten, Seri: III.
Levend, A. S rr . (1967). Divân Edebiyat nda Hikâyeler. Ankara: TDK Belleten. Levend, A. S rr . (1988). Türk Edebiyat Tarihi. Ankara: TTK Yay nlar . Cilt: 1. Bask : 3.
Maz lu, Hasibe. (1985). Divan Edebiyat nda Hikâye. Do umunun Yüzüncü nda Ömer Seyfettin, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay., s. 19-20.
Muallim Naci, Lügat-i Naci. Osmanl Türkçesi. pk bas m. stanbul: 1. Bask , Ça Yay nlar .
Mehmed Lebib Efendi. (1836). Surnâme-i Lebib. stanbul Üniversitesi, Yazma Eserler Kütüphanesi. TY. Nu:6097
Mengi, Mine. (2005). Divan airinin Görünmez Seslenicisi Hatif. Prof. Dr. Mehmed
Çavu lu'na Arma an -I, Osmanl Ara rmalar , stanbul: XXV., s. 187-201. Merçil, Erdo an. (2003). Mahmûd- Gaznevî. TDV, slam Ansiklopedisi, cilt: 27. Onay, A. Talat. (2004). Eski Türk Edebiyat nda Mazmunlar ve zah (Haz rlayan: Prof. Dr. Cemal Kurnaz). stanbul: M.E.B. Yay nlar .
Ortayl , lber. (2008). Osmanl Saray nda Hayat. stanbul: Yitik Hazine Yay nlar . Oral, Osman. (2017). Yozgat Halk n Din Anlay ve nançlar na Katk veren Medrese, Zaviye ve Âlimler-2. Sosyal Bilimler Dergisi, l-4 Say :15.
üt, Salim. (1994). Ebû Yusûf. TDV, slam Ansiklopedisi, cilt:10.
Özayd n, Abdulkerim. (1995). Fazl b. Rebî . TDV, slam Ansiklopedisi, cilt:12. Özdemir, Hikmet. (1996). Âdile Sultan Divân . T.C. Kültür Bakanl , Ankara: Türk Klasikleri
Öztuna, Y lmaz. (2014). Sultan II. Mahmud Cihan Hakan ve Yenile me Padi ah . stanbul: Ötüken Ne riyat, Kültür Serisi. Yay n. Nu.1062 Sertifika Nu:16267.
Öztürk, Zehra. (2001). Hamdu llah Hamdî’nin Yûsuf ve Zelihâ Mesnevisi; Tipler, Motifler ve T pk bas m. Doktora Tezi, Harvard Üniversity, USD.
Özön, M. Nihat. (1985). Türkçede Roman (haz. Alpay Kabacal ). Bask : 2. stanbul. Pala, skender. (2012). Ansiklopedik Divan iiri Sözlü ü. Bas m: 22. stanbul: Kap Yay nlar .
emseddin Sami. (2015). Kamus-i Türki, stanbul: Ça Yay nlar .
Sar çam, brahim ve Öz, Mustafa. (1997). Hâ im (Benî Hâ im). TDV, slam Ansiklopedisi, cilt:16.
Sar çam, brahim. (2000). brâhim b. Mehdi. TDV, slam Ansiklopedisi, cilt:21. Saz, Leyla. (1958). “Saray ve Harem Hat ralar ”. Yeni Tarih Dergisi. II. st.
Sona, brahim, (2016). Cevâmiü l-Hikâyât ve Levâmiu r-rivâyât’ n Muhtasar Bir Çevirisi: Adlnâme. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/15, p. 391-410 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9910 ISSN: 1308-2140, Ankara-Turkey. s. 228-233.
Seyyid Hüseyin B. Musa. Web: www.merkezkutuphane.com Büyük ahsiyetler 08 Mart 2018
Redhouse (Ed. Sir James W.). (2011). Turkish And Engl sh Lexicon. stanbul: Ça Yay nlar .
Sungur, Necati. (1994). Âhî Dîvân nceleme-Metin). Ankara: Kültür Bakanl .
ehsuvaro lu, Haluk. (1948). Tarihten Sahifeler; Arnavutköy Sahilsaray . Ki isel Ar ivlerde stanbul Ar ivi. Tahir Toros Ar ivi. Ak am Gazetesi. 30.10.1948, TT.501026
ükün, Ziya. (1984). Gencine-i Güftar, Ferheng-i Ziya. Ankara: M.E.B.
Tosun, Necati. (2016). Zünnûn el-M srî. TDV, slam Ansiklopedisi, cilt: 44. Tülücü, Süleyman. (1991). Asma î. TDV, slam Ansiklopedisi, cilt: 3.
Türk Dil Kurumu. (1969). Türkçe Sözlük (Geni letilmi Bask ). Ankara: TDK Yay. Türkiye Türkçesinin Tarihi Sözlü ü. (1943). XII. As rdan Günümüze Kadar Kitaplardan Toplanm Fonksiyonlar yla Tarama Sözlü ü 1. stanbul: Cumhuriyet Bas mevi
Uluçay, M. Ça atay. (2001). Padi ahlar n Kad nlar ve K zlar . Nu:878, Kültür Serisi:457 4. Bas m: 2001 Türk Tarih Kurumu, TC. Kültür ve Turizm Bakanl , Sertifika Numaras 16267ISBN 978-9743-840-5, Ankara: Ötüken Yay nlar .
Uzunpostalc , Mustafa. (1994). Ebû Hanîife. TDV, slam Ansiklopedisi cilt:10. Uzun, Mustafa. (1998). Hubbi Hatun. Türkiye Diyanet Vakf , slam Ansiklopedisi, c.18.
Ünlü, Osman. (2008). Cinânî’nin Bedâyü’l-Âsâr’ - nceleme ve Metin – Doktora Tezi, T.C. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyat Anabilim Dal , Dan man: Yard. Doç. Dr. erife Yalç nkaya, zmir.
Ünlü, Osman. (2011). Modern Ara rmac n Klasik Hikâyeye Bak Üzerine De erlendirmeler. TÜBAR-XXIX. s. 461-473.
Ünlü, Osman ve Deniz, Meltem. (2017). Klasik Türk Edebiyat nda Hilekâr Kad n Tipi: Delle-i Muhtâle. Akademik Sosyal Ara rmalar Dergisi, The Journal Of Akademic Social Science, Y l: 5, Say : 41., s. 31-42.
Ünver, smail. (1993). Çeviriyaz da Yaz m Birli i Üzerine Öneriler. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Co rafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyat Bölümü, Türkoloji Dergisi, XI. Cilt., 1. Say , Ankara Üniversitesi Bas mevi, Ankara. s. 1-46. Yazar, Sad k ve Karavelio lu, Murat. (2010). Nazîf’in Çift Kahramanl A k Hikâyesi: Melek âh u Gülrû. Turkish Studies, nternational Periodical fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 5/3 summer. s. 612- 690.
ÖZGEÇM
SEL B LG LER
Ad Soyad : Fatma Arca
Uyru u : T.C.
Do um Yeri ve Tarihi : Diyarbak r/Silvan 08.09.1981 Telefon : 0507 2340803
Faks : -
e-mail : fatmaarca@gmail.com
M
Derece Ad , lçe, l Bitirme Y
Lise : Silvan Lisesi, Silvan, Diyarbak r 1998 Üniversite : Dicle Üniversitesi, Merkez, Diyarbak r 2004 Yüksek Lisans :
DENEY MLER
l Kurum Görevi
2011-2016 M.E.B. retmen
UZMANLIK ALANI: Türk Dili ve Edebiyat
YABANCI D LLER: ngilizce
BEL RTMEK STE Z D ER ÖZELL KLER
EKLER
Resim 1, neli bro .
Resim 2, II. Mahmûd 1829 y nda gerçekle tirdi i k k-k yafet ink lâb sonras ndaki elbiseleriyle
Resim 5, 1836 y nda Sultan II. Mahmûd’un k Mihrimah Sultan ile e i Mehmed Said Pa a’ya tahsis edilen Arnavutköy Ak nt burnu Saray .