1970’li yılların ortalarına kadar Phillips Eğrisi iktisat literatüründe önemli bir yer işgal ederek politika yapıcıları için önemli bir enstrüman olmuştur. PE işsizlik ve /veya enflasyonla mücadele konusunda politika yapıcılara geniş bir politika yelpazesi sunmuştur.
Literatürde işsizlik ile enflasyon arasındaki ilişkinin istikrarlı olarak ele alınması, merkez bankalarının enflasyonist politikaları oluştururken PE’nden geniş ölçüde yararlanmasına neden olmuştur. Diğer taraftan yine 1980’lerin başına kadar merkez bankaları enflasyon tahminlemesinde geniş ölçüde PE’ni kullanmışlardır. 1970’li yılların ilk yarısında ülke ekonomilerini etkisi altına almaya başlayan “Petrol Şokları” enflasyon ile işsizlik arasında var
olduğu kabul gören negatif yönlü ve istikrarlı ilişkinin sorgulanmasına yol açmıştır. Bu konudaki tartışmalar sonucunda, 1980’li yılların başından itibaren yapılan çalışmalarda bulgular PE’nin kaydığı yönünde olmuştur. Bu çalışmaların bulguları, işsizlik ile enflasyon arasında var olduğu kabul edilen istikrarlı ilişkinin ortadan kalktığını ve PE’nin eğiminin dikleştiğini göstermiştir. 2000’li yıllarda gelişmiş ekonomilerde yaşanan dezenflasyon süreci, literatürde enflasyon işe işsizlik arasındaki ilişkinin istikrarının olduğu kadar ilişkinin yönünün de tartışılmasına neden olmuştur. Williams (2010) çalışmasında “enflasyon bulmacası” olarak isimlendirilen bu durum Yeni Keynesyen Phillips Eğrisinin de yeniden ele alınmasını sağlamıştır. Yapılan çalışmalar ekonomilerde yaşanan arz ve talep şoklarına bağlı olarak işsizlik ve enflasyon arasındaki ilişkinin yönünün değişebileceğini göstermiştir. Farklı ülke ekonomileri için yapılan çalışmalarda PE denkleminde tanımlanacak değişkenlerle arz ve talep şoklarının etkileri arındırıldığında enflasyon ile işsizlik arasındaki ilişkinin ters yönlü olduğu ve hala istikrarlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Özellikle “enflasyonun üçgen modeli”
çerçevesinde yapılan çalışmalar bu bulguları destekler nitelikte olmuştur.
Bu çalışmada da Türkiye ekonomisinde 1998-2014 üç aylık veriler kullanarak enflasyonun üçgen modeli denklemi tahmin edilmiştir. Bu çerçevede Türkiye ekonomisinde dezenflasyon bulmacasının var olup olmadığı da araştırılmıştır. Türkiye ekonomisi için tahmin edilen enflasyonun üçgen modelinde, genişletilmiş Phillips Eğrisi yardımı ile elde edilen NAIRU, Hodrick-Prescott filtreleme yöntemi ile ilde edilen NAIRU ve son olarak da Kalman Filtreleme yöntemi ile elde edilen NAIRU serileri kullanılmış ve Türkiye’nin Phillips Eğrisi denklemi üç ayrı yöntemle elde edilmiştir. Çıkan sonuçlara göre Türkiye’de 1998-2014 yılları arasında dezenflasyon bulmacası olgusunun yaşanmadığı, işsizlikle enflasyon arasındaki ilişkinin istikrarlı bir şekilde ters yönlü olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Özellikle enflasyonun hızlı bir düşüş eğilimi taşıdığı 2002 yılından sonra da işsizlik ile enflasyon arasındaki ilişkinin bozulmadığı görülmüştür. Yine yapılan analizler sonucunda NAIRU’nun zaman içerisinde cari işsizlik oranını istikrarlı bir şekilde takip ettiği sonucuna ulaşılmıştır.
Bunun anlamı Türkiye’de yaşanan dezenflasyon sürecinde enflasyon ile işsizlik arasındaki ilişkinin kopmadığı ve ters yönlü bir ilişkinin varlığının devam ettiği şeklindedir.
Çalışmadan elde edilen bir diğer önemli sonuç da zamanla değişen NAIRU kullanılarak tahmin edilen enflasyonun üçgen modelinin, diğer tahmin yöntemlerine göre
daha başarılı olduğu yönündedir. Bu yöntem kullanılarak elde edilen tahminler göstermektedir ki Türkiye Ekonomisindeki Phillips Eğrisi eğimi diğer tahmin yöntemleri ile elde edilen PE eğiminden daha diktir. Yani enflasyonla mücadelenin alternatif maliyeti olarak ele alınabilecek işsizliğin bu politikalardan göreli olarak daha az etkileneceği sonucu ortaya çıkmaktadır. Ayrıca enflasyonun üçgen modelinden elde edilen PE denklemi, para politikasının tasarımında göz önünde bulundurulması gereken bir olgu olarak görünmektedir.
KAYNAKÇA
Alp, H.; Y. S. Başkaya; M. Kılınç, C. Yüksel (2011). Türkiye İçin Hodrick-Prescott Filtresi Düzgünleştirme Parametresi Tahmini, TCMB Ekonomi Notları, sayı:2011/18, Şubat.
Ball, L., & S. Mazumder, (2011). Inflation Dynamics and the Great Recession. Brookings Papers on Economic Activity, 42(1), 337-405.
Blanchard, Olivier J. (2008). The State of Macro. Working Paper, 14259, National Bureau of Economic Research. Erişim Adresi: http://www.nber.org/papers/W14259.
Blouin, N. (2007). To Measure the Unobservable: A Model of the U.S. NAIR”, Working Paper 2007‐ 02, Department of Finance oc Canada. Er. Adresi: http://www.fin.gc.ca/pub/pdfs/wp2007-02e.pdf Erişim tarihi 26 Haziran 2014.
Calderon, C. &R. Fuentes (2006). Characterizing the Business Cycles of Emerging Economie”, Center for Economic Policy Research, Londra.
Coibion, O. &Y. Gorodnichenko, (2013).“Is The Phillips Curve Alive And Well After All? Inflation Expectations and the Missing Disinflation. NBER Working Papers, Working Paper, 19598 http://www.nber.org/papers/w19598.
Eller, J.W. and R.J. Gordon (2003). Eller J.W. & Gordon R.J. (2003). Nesting new Keynesian Phillips curves within the mainstream model of the U.S. inflation Dynamics. Paper presented at the CEPR Conference: The Phillips Curve Revisited, Berlin Germany.
Friedman, Milton (1968). The Role of Monetary Policy. American Economic Review, 68 (1), 1–17.
Fuhrer,J. G. Olive G &. Tootell, (2009). Empirical estimates of changing inflation Dynamics. Working Paper Series, Fed Boston, No.9-4.
Gordon, R. J. (2013). The Phillips Curve Is Alive and Well: Inflation and the NAIRU During the Slow Recovery. Paper 19390, NBER Working Paper Series. http://www.nber.org/papers/w19390
Gordon, R. J. (1977). Can the Inflation of the 1970s Be Explained? Brookings Papers on Economic Activity, no. 1, 253-77.
Gordon, R. J. (1982). Inflation, Flexible Exchange Rates, and the Natural Rate of Unemployment. In Martin N. Baily, ed., Workers, Jobs, and Inflation, Washington: Brookings, 88-152.
Gordon, R. J. (1990). What is New Keynesian Economics?, Journal of Economic Literature, No:28.
1117-1171.
Gordon, R. J. (1997). The Time-Varying NAIRU and its Implications for Economic Policy. Journal of Economic Perspectives, 11 (Winter), 11-32.
Gordon, R. J. (2011). The History of the Phillips Curve: Consensus and Bifurcation, Economica, 78(1)), 10-50.
Gordon, R.J. & R.E. Hall (1985). Understanding Inflation in the 1980s, Brookings Papers on Economic Activity.
Grant, A. P. (2002). Time-varying Estimates of the Natural Rate of Unemployment: A Revisitation of Okun’s Law. The Quarterly Review of Economics and Finance, 42, 95-113.
Greenslade, J. R.G. Pierse & J. Saleheen (2003). “A Kalman Filter Approach to Estimating The UK NAIRU”, Bank of England Working Paper, No.179.
Hodge, D. (2006). Inflation and Growth in South Africa, Cambridge Journal of Economics., 3(1), 163-180.
Hodrick, R. J., & E. C. Prescott, (1980). Postwar U.S. BusinessCycles: An Empirical Investigation, Carnegie Mellon University Discussion Paper No. 451.
Kalman, R. E. (1960). A new approach to linear filtering and prediction theory, Journal of Basic Engineering, Transactions ASME, Series D,. 83, 35–45.
Kalman, R. E. & Bucy, R. S. (1961). New results in linear filtering and prediction theory, Journal of Basic Engineering, Transactions ASME, Series D, 83, 95–108.
Lown, C. & R. Rich (1997). Is there an Inflation Puzzle?, Federal Reserve Bank of New York Research paper; No: 9723.
Phillips, A. W. (1958). The Relationship between Unemployment and the Rate of Change of Money Wages in the United Kingdom 1861-1957. Economica, 25(100):283–299. doi:10.1111/j.1468-0335.1958.tb00003.x.
Rand, J. & F. Tarp (2002). Business Cycles in Developing Countries: Are They Different?, World Development, 30(12), 2071–2088.
Rich,R.W & D. Rissmiller (2000). Understanding the recent behavior of US inflation, Current Issues in Economics and Finance, Federal Reserve Bank of New York, 6(8).
Roberts,J.M. (2006). Monetary Policy and Inflation Dynamics, International Journal of Central Banking, 2 September, 199-230.
Sargent, T.J. (1982). The Ends of Four Big Inflations, Er. Adresi:http://www.nber.org/chapters/c11452.
Schultze, C.L.(1971). “Has the PC Shifted? Some Additional Evidence”, Brookings Papers on Economic Activity, no:2.
Staiger, D. O; J.H. Stock, &M. W. Watson (1997). How Precise Are Estimates of the Natural Rate of Unemployment? Şu kitabın içinde: Reducing Inflation: Motivation and Strategy (ed.C. D. Romer and D. H. Romer), University of Chicago Press, Erişim tarihi: 18 Haziran 2014. Erişim Adresi:
http://www.nber.org/chapters/c8885.pdf.
Stock, J.H.&M.W. Watson (2008). Phillips Curve Inflation Forecasts, NBER Working Paper No.
14322 doi:10.3386/w14322
Stock, J.H.& M.W. Watson (2010). Modelling Inflation After the Crisis in Macroeconomic Challenges:
The Decade Ahead. Federal Reserve Bank of Kansas City, 173-220.
Stockton, D.J. &J.E. Glassman (1987). An Evaluation of the Forecast Performance of Alternative Models of Inflation, The Review of Economics and Statistics, 60, 108-117.
Şahinoğlu, T., K. Özden, S. Başer, H. Aksu (2010). Türkiye’de Enflasyon Oluşumu: ARDL Yaklaşımı, Sosyo Ekonomi Dergisi, Ocak –Haziran.
TCMB (2013). Enflasyon ve Fiyat İstikrarı, TCMB yayını, Elektronik ISBN: 978-605-4911-02-8, Ankara.
TCMB (2014). EVDS, T.C. Merkez Bankası. Erişim tarihi: 30 Haziran 2014. Erişim Adresi:
http://evds.tcmb.gov.tr/cbt.html TÜİK (2014), İstatistiksel Tablolar, TÜİK.
Weiner, S. E.. (1993). New Estimates of the Natural Rote of Unemployment, Federal Reserve Bank of Kansas City, Economic Review, 4th Quarter, 53-69.
Williams, J. C. (2010). Sailing into Headwinds. The Uncertain Outlook fort he U.S.
Economy, Presentation to Joint Meeting of the San Francisco and Salt Lake City Branch Boards of Directors, Closing Luncheon. Salt Lake City, UT, September 8.
Tootell, G.M.B. (1994). Restructuring, the NAIRU and the Phillips Curve, New England Economic Review of the Federal Reserve Bank of Boston, September/October, 31-44.
Yanbin, C. (2008). Research on New Keynesian PC in Chine, Economic Research Journal, 2008-12.