SONUÇ VE DEĞERLENDİ RME

Tür ki ye’de depre m riski altı ndaki kent sel yerl eşiml eri n çokl uğu, art an nüfusa paral el ol arak gün geçti kçe daha büyük bir sor un hali ne gel mekt edir. Yapı sal güçl endir meni n veya uygun i nşa t ekni kl eri ni n depre m et kileri ni n azaltı mına yöneli k doğr udan et kileri bul unma kt adır. Fakat bu et kiler doğr u i şl eyen bir pl anla ma süreci içi nde yeral madı ğı za man et ki nli ği ni yitirebil mekt e ve/ veya çok yüksek mali yetl er çı karabil mekt edir.

Kent pl anl a ması nda, plan hazırlanması aşa ması nda mi mari öl çekt e yapıl acak çalış mal arı kısıtlayacak/ yönl endirecek pek çok karar veril mekt edir . Bunl ar,

Kull anı m kararları, Yoğunl uk kararları, Ul aşı m kararları,

Al t yapı siste mi ne ilişki n kararlar ol arak sıral anabilir.

Bu çalış mada, kent pl anl a ması sist e mi i çi nde belirlenmiş ol an bu sı nırla mal arı n, depre m riski azaltı mı çerçevesi nde nasıl şekillenebil eceği ni ve mevcut pl anl a ma süreci ne hangi aşa mal arda katılabileceği kur gul anmı ştır. 4. Böl ümde kent pl anl a ması ve kent sel t asarı mda depr e m veri si ni n değerl endiril ebil eceği aşa mal ar ve pl anl a ma ile t asarı mda kull anıl abil ecek birt akı m uygul a ma öneril eri, mevcut lit erat ür ün taranması ve uygul a ma önerileri ni n i ncel enmesi yol uyl a belirlenmiştir.

Depre m riski azaltı mı hedefi çerçevesi nde belirlenen kull anı mları ort aya koyabil ecek det ayda al ansal analiz çalış ması yapıl mıştır. Pot ansi yel riskl eri n ve bunl arın et kileri ni azalt maya yöneli k ol arak yapıl abilecek eyl e m t ürl eri ni t anı mla mıştır. Sonuçt a hazırlanmış ol an uygul a ma önerisi depre m riski azaltı mını i çeren bir pl anl a ma çalış ması dır.

Ci hangir uygul a ma al anında yapıl an çalış ma, kent mer kezi nde yoğun yapı laş mış bir al anda, depre m riski azaltı mı açısı ndan alı nabil ecek pek çok önl e m ol duğunu göst er miştir. Ci hangir semt i ni n geneli i çi n genel bir t espit ve öneri pl anı nı n yanı sıra üç mahall e i çi n det aylı faali yet pl anı ve uygul a ma önerisi hazırlanmıştır. Hazırlanan uygul a ma önerisi 4. Böl ü mde ort aya konan uygul a ma önerileri ile önerilen yönt e m çerçevesi ndedir. Al ansal analiz çalış ması bi na envant eri det ayı nda ol ma makl a beraber kent pl anl a masında depre m riski ni n değerl endirilebil di ği, arazi kull anı mı, yoğunl uk, yerleşi m dokusu ve alt yapı başlı kl arı nda hazırlanmıştır.

Me vcut pl anl a ma sürecinde sadece j eol oji k dur um anali zi il e sürece katılan depre m ol gusunun, pl anl a manı n di ğer aşa mal arı nda da değerl endiril mesi ve bu süreci n buna uygun ol arak yeni den kur gul anması ile pl anl a mada et ki n risk azaltı mı uygul a ması yapıl mış ol acak ve yapı sal kararları n et ki nli ği artacaktır. Kent pl anl a ması ve kent sel tasarı m öl çekl eri nde yapılan değerl endir mel er, st andart pl anl a ma ve t asarı m araçl arı yl a depre m riski azaltı mını n yapıl abil di ği ni göst er mekt edir. Pl anl a mada, arazi kull anı mı, yoğunl uk, yerleşi m dokusu ve altyapı siste mleri ne ilişkin kararlar, tasarı mda i se yapı düzeni, yapı f or mu ve açı k al anl ara ilişki n kararlarla depre m ri ski azaltı mı mü mkündür.

Ci hangir al anı depre m afeti sırası nda yapı sal direnci n düş mesi ne yol açan, farklı kat yüksekli kl eri ni n, deği şken kat adetleri ni n, ek katları n, sonradan açıl mış geni ş vitri nli kar ma kull anı mları n öneml i mikt arda bul unduğu bir al andır.

Depre m Ri ski ni n Değerlendiril mesi aşa ması ndan el de edil en t e mel veril erl e hazırlanan uygul a ma önerisi, depre m açı sı ndan sakı ncalı ol an bu tip yapı sal özelli kl eri de işaret et mekt edir.

De pr e m af eti, Ci hangir i çi n biri ncil afet konu mundadır. Depr e mi t aki p eden depr e me bağlı zi ncirle me afetler ol arak, yangı n, patla ma, sı zı ntı bu pr oj e i çerisi nde el e alı nmıştır.

Far klı afetl eri n deği şi k derecel er de t ehdit etti ği yerl eşi m al anl arı i çi n aynı mantı k çerçevesi nde büt ünl eşi k pl anl ar yapıl abilir. Di ğer afetler i çi n hazırlanacak risk azaltı mı çalış mal arı nda her bir dur um i çi n özel bir pl an yap mak yeri ne, gerekli veril eri n değerl endiril mesi yl e, bunl arı n büt üncül bir şekil de uygul a ma pl anl arı na yansıtıl ması sağl anabilir. Konuyl a il gili literat ürün ve uygul a ma örnekl eri ni n i ncel en mesi il e belirl enen uygul a ma öneril eri de benzer şekil de di ğer afetl ere uygun ol arak geliştiril ebilir/ değiştiril ebilir.

KAYNAKLAR

Akı n, N., (1998), Gal at a ve Pera, Literat ür Yayı nları

Ambraseys, N. N., (1968), “ A Not e i n t he Sei s micit y of West Paki st an”, Cent o Conf erence on Eart hquake Hazar d Mini mi zati on Konf erans Bil diril eri, Ankara. Ambraseys, N. N., ( 1968), “Eart hquake Hazar ds and Emer gency Pl anni ng” , Cent o Conf erence on Eart hquake Hazar d Mini mi zati on Konf erans Bil diril eri, Ankara. Ambraseys, N. N. ; Fi nkel, C. F., ( 1995), The Sei s mi cit y of Tur key and Adj acent Ar eas: A Hi st ori cal Revi e w, 1500- 1800. Er en Ya yı ncılı k ve Ki t apçılı k Lt d. Şti., İstanbul.

Anderson, G., ( 2000), “Sei s mi c Issues i n Ur ban Desi gn”, Ur ban Desi gn Su mmer Wor ks hop, I TU Envir onme nt and Ur bani s m Research Cent er.

Anderson, M. , ( 1990), “ Whi ch Cost s Mor e: Pr eventi on or Recover y?” i n A. Kr ei mer and M. Mi nesi nghe ( eds), Managi ng Nat ur al Di sast ers and t he Envir on ment, s. 17- 27, Was hi ngt on DC., Worl d Bank.

Anon, (1997), Hanshi n Awaji Bögl e Pl anl a ma Rapor u, Hanshi n Awaji Planl a ma Bür osu

Anon, (2000), Yer yüzü ve Depr e m, Boyut Yayı n Gr ubu, İst anbul

Anon: (1975), (1998) “ Afet Böl gel eri nde Yapıl acak Yapıl ar Hakkı nda Yönet meli k”. Anon: (1998)“ RADI US Pr oj ect Pr ogress Report for 1998”. BM

Anon: ( 2000), “17 Ağust os Depr e mi nden STK’l ar Ol arak Nel er Öğr endi k?” Se mpozyu mu, 12- 13 Kası m 1999, Yıl dı z Tekni k Üni versit esi, Yasal ar, Eti k ve Depre m, Tür ki ye Ekonomi k ve Topl umsal Tari h Vakfı, s. 227- 367.

Anon: (1975, 1985), İ mar Mevzuatı

Anon: Land use Pl anni ng and The Nort hri dge Eart hquake St udy,

htt p:// www. arch. gat ech. edu/ ~cpgi s/ LECTURES_M/ LECT13/ nort hri dge_files/fra me. ht m

Anon; EQE Summar y Report About Kobe Eart hquake.

htt p:// www. eqe. co m/ publ icati ons/ kobe. ht m

Avcı, J.; Erdi k, M., (1994), Micr ozonati on Techni que”. Eart hquake Resist ant Constr ucti on and Desi gn 2^nd Conf erence, Berli n Techni cal Uni versit y.

Ays an Y, Y. ; Coburn, A. W. ; Davi s, I. R.; Spence, R. J. S. ( 1989) “ Mit i gati on of Ur ban Sei s mi c Ri sk: Acti ons t o Reduce t he Impact of Eart hquakes on Hi ghl y Vul nerabl e Ar eas of Mexi co Cit y” Report of Bil at eral Techni cal Co-operati on Agr ee ment Bet ween t he Gover n ment s of Me xi co and t he Unit ed Ki ngdom. Oxf or d and Ca mbri dge: Di saster Ma nage ment Centre, Oxf or d Pol yt echni c, and t he Uni versit y of Ca mbri dge.

Ays an, Y.; Davi s, I., ( 1992), Di sast ers and t he Small Dwelli ng, Perspectives f or t he UN I DNDR, Ja mes and Ja mes Sci ence Publishers Lt d., London.

Bade mli, R; ( 2000) Son sı nıf öğr encil eri il e depre m böl gesi nde t asarım at öl yesi çalış ması, (yayı na hazırlanı yor), ODTÜ Mi marlı k Fakült esi

Bal a mir, A.; Tokol, A., ( 2000), “ Af et Sonr ası nda Tasarı m St üdyosu Dene mel eri ”, Arreda ment o Mi marlı k, 2000/ 01, s. 82-85.

Bal a mir, M. , ( 1999), “Repr oduci ng t he Fat alist Soci et y: An Eval uation of t he “ Di sast ers” and “ Devel op ment ” La ws and Regul ati ons i n Tur key”, Ur ban Settl e ment s and Nat ural Di sast ers, Pr oceedi ngs of UI A Regi on II Wor ks hop, Mi marl ar Odası, s: 96- 107.

Bal a mir, M. , ( 2000), “Tür ki ye Yeni Bir Depre m Strat ejisi mi Gel iştiri yor?”, Mi marlı k, 2000, No. 295, s. 44-47.

Bal a mir, M. ; ( 2001), Tool s and Met hods i n Ur ban Ri sk Ma nage ment, Desi gni ng f or Ur ban Safet y, Cha mber of Ar chit ect s

Bar ka, A., (2002) Depr emi ni Bekl eyen Kent: İst anbul , Boyut Yayı ncılı k Bi l gut ay, (1960), Şehircili k, İ TÜ Yayı nl arı

Bl ai ki e, P. ; Cannon, T. ; Davi s, I.; Wi s ner, B., ( 2001), At Ri sk: Nat ural Hazar ds, Peopl e’s Vul nerabilit y and Disast ers, London and Ne w Yor k, Routl edge.

Boduroğl u, H., ( 1999), “Eart hquake Di sast ers and Bi g Cities”, Ur ban Settle ment s and Nat ural Di sast ers, Proceedi ngs of UI A Regi on II Wor kshop, Mi mar lar Odası, s: 10- 14.

Boduroğl u, M. H.; Ergünay, O; Gündoğdu, O.; Tezcan, S., ( 1999), “Son Yüzyıl da Tür ki ye’de Meydana Gelmi ş Ol an Depre mler”, Depre m, TDV Der gisi.

Boli n, R.; St anf ord L. , ( 1998), The Nort hri dge Eart hquake, Vul ner abilit y and Di sast er.

Bol t, B. A., (1978), Eart hquakes, San Franci sco, Calif., W. H. Free man Co.

Bört ücene, İ., ( 1999), “ Yerl eş me Politi kal arı”, İst anbul Der gisi, Depre m Özel Sayı sı.

Cel ep, Z. ; Ku mbas ar, N. ., ( 2000), “ Depr e me Dayanı klı Yapı Tasarı mı, De pr e mi n Yapı Ve Yapı Gr upl arı Üzeri ndeki Fi zi ksel Et kil eri ni n, Depre m Sonrası Hasar Belirle me, Onarı m Ve Güçl endir me Çalış mal arı nı Yönt e mleri ni n Ort aya Kon ması ”,

Depre m Mühendi sli ği ne Gi riş ve Depre me Dayanı klı Yapı Tasarı mı, İst anbul, s. 111-289.

Cezar, M. , ( 1999), Os manlı Devri nde İst anbul Depre mleri, Arreda ment o Mi marlı k, 1999/ 10, s. 77- 80.

Ci hangi r Güzell eştir me Derneği Broşürü, 2001, Ci hangir Güzelleştir me Der neği Cogi t o, Depr e m Özel Sayı sı, ( Güz 1999), Sayı: 20, Yapı Kr edi Yayı nl arı, İstanbul. Co meri o, M. C., ( 1998), Di sast er Hit s Ho me: Ne w Poli cy f or Ur ban Housi ng Recover y, Uni versit y of Califor ni a Press, Ber kel ey and Los Angel es.

Cuny, F., (1983), Disasters and Devel op ment, Oxfor d Uni versit y Press, Oxfor d, UK. Çeli k, Z., Deği şen İst anbul,

Davi s, I., (1978), Shelt er Aft er Disast er, Oxf or d Pol yt hechni c Press, Oxf ord, UK. De yl e, R., (1989), Hazardous Wast e Manage ment , Quor u m Books, USA

D. İ. E., 2002, 2000 yılı kesi n ol mayan geçi ci res mi nüfus sayı mı sonuçl arı

Eki nci, O., ( 2000), “İstanbul 2000 İ çi n Yapı Kült ür ü”, Mi marl ar Odası, İst anbul Büyükkent Şubesi, Depre ml e Yaşa mak, 21. Yüzyıl içi n Öngör ül er, ss: 74- 83.

Er di k M, ( 1997), Or ta As ya Cu mhuri yetl eri nde Kent sel Depr e m Ri ski ni n Azaltıl ması Topl antı Rapor u, İstanbul, Tür ki ye, Temmuz 19- 27.

Er di k M., ( 1993), “ Devel opi ng A Co mpr ehensi ve Eart hquake Di sast er Mast er Pl an For Istanbul ”, Issues In Ur ban Eart hquake Ri sk.

Er di k, M. ,(1999) “The Eart hquakes and t he Megacities I nitiati ve”, Ur ban Settl e ment s and Nat ural Di sast ers, Pr oceedi ngs of UI A Regi on II Wor ks hop, Mi marl ar Odası, s: 32- 36.

Ergünay T.; Erdi k M., (1984), Tür ki ye’de Depre m Kuşakl arı.

Ergünay, O., ( 1997), Nati onal Strat egi es of Turkey f or Reduci ng t he Impact s of Nat ural Disast ers, Afet İşleri Gn. Müd., Ankara.

Ergünay, O., ( 1999), “ A Perspecti ve of Di sast er Ma nage ment i n Tur key: Issues and Pr ospects”, Ur ban Settleme nt s and Nat ural Disasters, s: 1-9.

Eyi doğan, H.; Barka, A., (1996), “ Depre m ve Depre m Kaynakl arı ”, TDV Der gisi, 96- 004.

EQE We b, htt p:// www. eqe. co m/ publi cati ons/ kobe/ buil di ng. ht m

FE MA Federal Emer gency Ma nage ment Agency, NEHRP Gui deli nes f or t he Sei s mi c Rehabilit ati on of Buil di ngs. FEMA, 273, Oct ober 1997 , 1- 1, 2- 18.

Go dschal k, D.; Beatl ey, T. ; Berke, P. ; Bro wer, D.; Kai ser, E. J., ( 1999) Nat ur al Hazar d Miti gati on, Recasti ng Disast er Poli cy and Pl anni ng, Isl and Press, USA Gül ersoy, Zeren, N.; Uzer E. ; Kora maz K.; Seyrek, O. ; Bal kanay, Ö. , ( 2000), Depre m Ri ski Taşı yan Yerl eş mel erde Depre m Et kil eri ni n Azaltıl ması na Yöneli k Ol arak Geliştirilen Önerileri n Değerl endiril mesi, (se mi ner not u-çoğaltma), İ TÜ Mi marlı k Fakült esi, Şehir ve Böl ge Pl anl a ması Böl ümü.

Gül kan, P. ; Ergünay, O., ( 1999), “Land- use Pl anni ng as an I nstrument of Eart hquake Hazar d Miti gati on”, Ur ban Settle ment s and Nat ural Di sast ers, Pr oceedi ngs of UI A Region II Wor kshop, Mi marlar Odası, s: 51- 74

Gü müş K., ( 1999), “ Housi ng Poli ci es Aft er Eart hquake”, Do mus, Eki Kası m-Ar alı k 1999.

Haş haş, M., ( 2000), Depre m Sonrası nda Geçi ci Barı nak Alt ernatifi: “ Kağıt Çantı evl er”, Arreda ment o Mi marlı k, 2000/ 03, ss. 83- 85.

Ho us ner, G. W. , (1989), Copi ng wit h Nat ural disast ers, The Int er nati onal Decade for Nat ural Disast er Reduction, London, SECAD.

htt p:// www. geociti es. com/ Cape Canaveral/ Launchpad/ 4807/

İl gen, H. Ş., ( 1999), “Ur ban Ri sk”, Ur ban Settle ment s and Nat ural Di sast ers, Pr oceedi ngs of UI A Region II Wor kshop, Mi marlar Odası, s: 15- 18.

İstanbul Dergi si, İst anbul ve Depre m Özel Sayı sı, Sayı 31, Eki m, 1999, Tari h Vakfı Yayı n Böl ümü, İstanbul.

İz mir Büyükşehir Bl d. Web, Depr e m Rapor u

htt p:// www. koeri. boun. edu.tr/ eart hqk/ eart hqk. ht ml

Karaes me n, E., ( Edi.) (1996), Depr e m ve Sonr ası, Tür ki ye Müt eahhitl er Bi rli ği Kası m, E.; Yıl dı rı m, F.K. , (2000), Yapı Denetimi ve Depre m Mevzuatı, Ankara. Ko be Bl d. We b, htt p:// www. cit y. kobe.j p/ cit yoffi ce/ 06/ 033/ cit yi nbri ef. ht ml

htt p:// www. cit y. kobe. j p/ cit yoffi ce/ 06/ 033/ di saster. ht ml

Ko be Met ropoliten Al an Pl an Raporu, ( 1996), Kobe Bel edi yesi

Ko mut, E. ; Şengezer, B., ( 1999), Wor kshop Resol uti ons i n Ur ban Settle ment s and Nat ural Di sast ers, Ur ban Settl e ment s and Nat ural Di sast ers, Pr oceedi ngs of UI A Regi on II Wor kshop, Mimarl ar Odası, s: 217- 221.

Ko mut, E. M. , (ed), ( 1999), Ur ban Settl e ment s and Nat ural Di sast ers, Pr oceedi ngs of UI A Regi on II Wor kshop, Cha mber of Ar chit ect s of Tur key, Ankara.

Kuban, D., ( 1996), Istanbul, An Ur ban Hi stor y, Byzanti on, Const anti nopoli s, Ist anbul, The Econo mi c and Soci al Hist or y Foundati on of Tur key.

Kubi n, Joseph, Depr eme Dayanı klı Yapı Tasarı mı ve Onarı m / Güçl endi r me Tekni kl eri.htt p:// www. sayı sal grafi k. com.tr/ gazet e

Lagori o, H. J., ( 1990), Eart hquakes: An Ar chit ect’s Gui de t o Nonstr uct ural Sei s mi c Hazar ds, ABD

Me r ay, T., ( 1996), Bazı Öne mli Depr e ml erin Çeşitli Yönl eri yl e İ ncel en mesi, Yayı nl anma mı ş Yüksek Li sans Tezi, İstanbul Tekni k Üni versitesi s: 80- 149.

Nakano, T. ; Mat s uda, I., ( 1984), “Japonya, Tokyo’ da Depr e m Ha sarı, Hasar Tah mi ni Ve Tedbirleri”, Eki stics, Vol: 308, 1984.

Öz deş, G., (1972), Şehircili ğe Giriş, İ TÜ Yayı nl arı Pa mpal, S., 2000, Yer yüzü ve Depr e m, Boyut Yayı nl arı RADI US We b, htt p:// geohaz. or g/radi us/ pr ogress report. ht ml

Sel vitopu, F., ( 2000), “ Depr e m Hasar Senaryol arı ve İ z mir Radi us Pr oj esi ”, Mi marlı k, No. 295, ss. 34-37.

Sey Y. ; Tapan M., ( 1999), “ Dünya Kenti İst anbul ve Depr e m”, İst anbul Der gi si, Depre m Özel Sayısı.

Şengezer B., ( 2000), “ Depre m Böl gel eri nde Ar azi Kull anı m İl kel eri ”, Yapı Der gisi, Sayı: 215.

Şengezer, B., (1999A), “Causes of Hi gher “Da mage i n Erzi ncan Cit y Center and t he Mass Housi ng Areas after Erzi ncan Eart hquake i n 1992”, Ur ban Settle ment s and Nat ural Disast ers, Proceedi ngs of UI A Regi on II Wor kshop, Mi marl ar Odası, s: 125-137.

Şengezer, B., ( 1999B), “İst anbul Metropoliten Al anı nda Depre m Öncesi Pl anl a ma Strat ejileri”, İstanbul Dergi si, Depre m Özel Sayısı, Sayı 31, Eki m 1999, ss. 55- 61. Şengezer, B., ( 1999C), 13 Mart 1992 Er zi ncan Depre mi Hasar Anali zi ve Tür ki ye’ de Depre m Sor unu, Yıl dı z Tekni k Üni versitesi Mat baası, İstanbul.

Şengezer, B., Kans u, H., (1999), “Afet Bakı ş Açısı yl a Mevzuatı mız: Kur ums al Yapı nı n Düzeltil mesi ne İlişki n Model Önerisi”, Mi marlı k, 1999, No. 290, ss. 49-54. Tay maz, T., 11. 09. 1999 Es ki İst anbul Depr e mi ni Analt an Bir Tasvir, Cu mhuri yet Bi li m Tekni k Der gi si

Tokyo Bel edi yesi We b sitesi, Tokyo Af et Ri ski Azaltı mı Pl anı,

htt p:// www. t oshi kei. metro.t okyo.j p

UNDRO, ( 1991), Miti gati ng Nat ural Disast ers- Pheno mena, Effect s and Opti ons; A Ma nual for Poli cy Makers and Pl anners, Geneva. Of fi ce of t he UN Di sast er Reli ef Co- or di nat or 157.

US GS ( 1999), “ USGS Response t o an Ur ban Earthquake- Nort hri dge’ 94”, US GS. Ürekli, F., (1999), İstanbul’da 1894 Depre mi, İletişi m Yayı nl arı, İstanbul.

Zacek, M., ( 2001), (çeviren: Ersi n Arı soy), Depre me Karşı Yapıl aş ma, Depr e m Ri ski, Depre me Karşı Yapıl aş ma İl kel eri, TMMOB Mi marl ar Odası, Ul usl ararası Mi marl ar Birli ği Tür ki ye Kesi mi.

ÖZGEÇMİ Ş