51
52
Ortalama ana sap uzunluğu Seğmen-2002 çeşidinin 139.5 cm olarak belirlenirken, Tarm Beyazı-98 çeşidinde 112.6 cm olarak belirlenmiştir.
5.Araştırma sonucunda en yüksek ana sap kalınlığı değeri Tarm Beyazı-98 çeşidinin çiçeklenme başlangıcında (2.26 mm) elde edilirken, Seğmen-2002 çeşidinde ise tam çiçeklenme döneminde (2.0 mm) elde edilmiştir. En düşük sap kalınlığı değerine Seğmen-2002 çeşidinde çiçeklenme başlangıcında; Tarm Beyazı-98 çeşidinde ise tam çiçeklenme döneminde tespit edilmiştir.
6.En yüksek ana sap sayısı değerine Tarm Beyazı-98 çeşidinde % 50 çiçeklenme döneminde (2.9 adet), Seğmen-2002 çeşidinde ise çiçeklenme başlangıcında (2.9 adet) ulaşılmıştır. Seğmen-2002 çeşidinde çiçeklenme başlangıcından itibaren ana sap sayısı azalırken, Tarm Beyazı-98 çeşidinde % 50 çiçeklenme döneminde en yüksek değere ulaştıktan sonra azalmıştır.
7.Ortalamaların çok üzerinde gelen Nisan ve Mayıs ayı yağışları fiğler için uygun bir gelişme ortamı sağlamış, bunu sonucu olarak da yeşil ve kuru ot verimleri normallerin çok üzerine çıkmıştır. Aşırı boylanma nedeniyle bitkiler tamamıyla yatmıştır. Bunun sonucu olarak altta kalan bitkilerin çürümesine ve alt bakla oluşum döneminde ot kalitesinin ve verimin düşmesine yol açmıştır. Araştırma sonucunda, en yüksek yeşil ot verimi, Seğmen-2002 çeşidinde ise tam çiçeklenme döneminde (5232.9 kg/da) tespit edilirken, Tarm Beyazı-98 çeşidinde % 50 çiçeklenme döneminde (3686.3 kg/da) tespit edilmiştir. Ortalama sonuçlara göre en yüksek yeşil ot verimi değeri tam çiçeklenme döneminde (4437.5 kg/da) belirlenirken, bunu % 50 çiçeklenme devresi (3983.8 kg/da) izlemiştir. Yeşil ot verimi bakımından, tam çiçeklenme ve % 50 çiçeklenme devreleri en uygun biçim zamanı olarak öne çıkmıştır.
8.Kuru ot verimi açısından yapılan değerlendirmede, en yüksek kuru ot verimi değerlerine Seğmen-2002 çeşidinde 843.1 kg/da ve Tarm Beyazı-98 çeşidinde 669.4 kg/da ile tam çiçeklenme döneminde ulaşılmıştır. Ortalama sonuçlara göre en yüksek kuru ot verimi değeri 756.3 kg/da ile tam çiçeklenme döneminde tespit edilirken, bunu 645.0 kg/da ile % 50 çiçeklenme devresi izlemiştir. Kuru ot verimi açısından, tam
53
çiçeklenme, % 50 çiçeklenme ve çiçeklenme başlangıcı, uygun biçim devreleri olarak benzerlik göstermiştir.
9.Ham protein oranları bakımından sonuçlar değerlendirildiğinde, en yüksek ham protein oranları Seğmen-2002 (% 20.5) ve Tarm Beyazı-98 (% 19.9) çeşitlerinde çiçeklenme başlangıcında saptanmıştır. Ham protein oranı Seğmen -2002 çeşidinde gelişme devreleriyle birlikte Tarm Beyazı-98 çeşidine göre daha fazla azalırken, Tarm Beyazı-98 çeşidinde Seğmen-2002 çeşidinden farklı olarak alt bakla oluşum devresinde az da olsa artış göstermiştir.
10.Ham protein oranları kuru ot verimleri ile birlikte değerlendirildiğinde, en yüksek ham protein verimi değeri, Seğmen-2002 çeşidinde tam çiçeklenme döneminde (153.5 kg/da) tespit edilirken, Tarm Beyazı-98 çeşidinde % 50 çiçeklenme döneminde (108.3 kg/da) tespit edilmiştir. Ortalama sonuçlara göre en yüksek ham protein verimi değeri tam çiçeklenme döneminde (130.2 kg/da) belirlenirken, bunu % 50 çiçeklenme devresi (118.9 kg/da) izlemiştir. Ham protein verimi sonuçlarına göre, tam çiçeklenme, % 50 çiçeklenme ve çiçeklenme başlangıcı, uygun biçim devreleri olarak benzerlik göstermiştir.
11.ADF analizi sonuçlarına en yüksek ADF oranı Seğmen-2002 çeşidinde tam çiçeklenme döneminde (% 46.0) belirlenirken, Tarm Beyazı-98 çeşidinde alt bakla oluşum döneminde (% 44.8) belirlenmiştir. Ortalama sonuçlara göre en yüksek ADF oranı tam çiçeklenme döneminde (% 45.1) tespit edilirken, bunu alt bakla oluşum devresi izlemiştir. ADF oranı değerlerine göre, tam çiçeklenme, alt bakla oluşumu ve % 50 çiçeklenme devreleri en uygun biçim devreleri olarak benzerlik göstermiştir.
12.NDF analizi sonuçlarına en yüksek NDF oranı Seğmen-2002 çeşidinde tam çiçeklenme döneminde (% 64.3) saptanırken, Tarm Beyazı-98 çeşidinde alt bakla oluşum döneminde (% 62.9) saptanmıştır. Ortalama sonuçlara göre en yüksek NDF oranı alt bakla oluşum döneminde (% 62.9) tespit edilirken, bunu tam çiçeklenme
54
devresi izlemiştir. NDF oranı değerlerine göre, alt bakla oluşumu, tam çiçeklenme ve % 50 çiçeklenme devreleri en uygun biçim devreleri olarak benzerlik göstermiştir.
Sonuç olarak yeşil ve kuru ot verimi, ham protein oranı, ham protein verimi, ADF ve NDF oranları ve iklim şartları hep birlikte değerlendirildiğinde; özellikle fiğlerin vejetatif gelişme dönemleri yağışlı geçen bölgelerde ve yıllarda, en uygun biçim zamanı olarak Tarm Beyazı-98 çeşidinde % 50 çiçeklenme ve tam çiçeklenme dönemleri;
Seğmen-2002 çeşidinde ise tam çiçeklenme dönemi öne çıkmaktadır. Eğer daha kaliteli bir ot elde edilmek isteniyorsa ya da tarlanın daha sonra ekilecek ürün için erken terk edilmesi gerekiyorsa, Tarm Beyazı-98 çeşidi çiçeklenme başlangıcında; Seğmen çeşidinde de çiçeklenme başlangıcı ve % 50 çiçeklenme döneminde yeşil ot için hasat edilebileceği sonucuna varılmıştır.
55 KAYNAKLAR
Anonim. 2001. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü Fiğ Türleri için Tarımsal Değerleri Ölçme Denemeleri Teknik Talimat 2001 yılı yayını.
Anonim. 2010.Web Sitesi: http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=45&ust_id=13 , Erişim Tarihi: 7.05.2012.
Anonim. 2012a. Fiğ Çeşitleri Özellik Bilgileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Ens.
Çayır Mera ve Yem Bit. Böl. Web Sitesi: http://www.tarlabitkileri.
gov.tr/cesitlerimiz/yem-bitkileri/fig , Erişim Tarihi: 7.05.2012.
Anonim. 2012b. Meteoroloji Genel Müdürlüğü Haymana-Tarım Meteoroloji İstasyonu verileri.
Açıkgöz, E. 2001. Yem Bitkileri. Uludağ Üniv. Güçlendirme Vakfı, 182, Bursa.
Altınok, S. ve Hakyemez, B. H. 2000. İç Anadolu koşullarında bazı yalancı tüylü fiğ (Vicia villosa ssp.dasycarpa (Ten) Cav.) hatlarında yem verimi ve kalitesi.
Tarım Bilimleri Dergisi, 6.(3); s.,122-125.
Abd El Moneim, A. M., Khair, M.A. and Cocks, P.S. 1990. Growth analysis, herbage and seed yield of certain forage legume species under rainfed conditions.
Journal of Agronomy and Crop Science, 164(1); s., 34-41.
Aydın, İ., Acar, Z. ve Ayan, İ. 1996. Samsun ekolojik şartlarında yetiştirilen bazı fiğ türlerinde farklı ekim ve hasat zamanlarının ot ve ham protein verimine etkisi. Ondokuz Mayıs Üniv. Ziraat Fak. Derg., 11(1); s., 49-64.
Balabanlı, C. 1992. Değişik ekim sıklığı ve ekim zamanının Macar fiği (Vicia pannonica Crantz.)’nin verim ve verim ögelerine etkileri üzerine araştırmalar. Doktora tezi, 70 s., Ankara.
Balabanlı, C. 2009. Yembitkileri. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı TÜGEM, Cilt II, s., 417-420, Ankara.
Bedir, S. 2010. Karaman ili şartlarında yetiştirilecek macar fiği+arpa karışımında uygun karışım oranının saptanması üzerine bir araştırma. Çukurova Ünv. Fen Bil.
Enst. Yük.Lis.Tezi, Adana.
Çakmakçı, S. ve Açıkgöz, E. 1987. Adi fiğ (Vicia sativa)'de ekim zamanı ve sıra aralığı ve biçim devrelerinin ot verimi ve kalitesine etkisi. Doğa, Türk Tar. ve Orm.
Derg., 11; 171-185.
Çakmakçı, S. ve Aydınoğlu, B. 2009. Yembitkileri. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı TÜGEM, Cilt II, s., 410-416, Ankara.
Çelik, N. 1980. Erzurum kıraç koşullarında farklı sıra araları ve biçim çağları ile kimyevi gübrelerin adi fiğin (Vicia sativa L. Var.) kuru ot ve dane verimleri ile otun kalitesine etkileri üzerine araştırmalar (Doktora Tezi). Erzurum.
Doğrucu, F. ve Soya, H. 1995. Kimi fiğ çeşitlerinde farklı biçim zamanlarının ot verimine ve verim özelliklerine etkisi. Ege Üniv. Fen Bil. Enst. Derg., İzmir.
Ekiz, H. 1984. Türkiye’de yetiştirilen bazı burçak (Vica ervilia (L.) Wild) çeşitlerinin önemli morfolojik, biyolojik ve tarımsal karekterleri üzerinde araştırmalar (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü, 67 s., Ankara.
Elçi, Ş. 2007. Türkiye’de yem bitkileri tarımının önemi. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran 2007 (Çağrılı Bildiri) s., 1-10, Erzurum.
56
Eraç, A. ve Ekiz, H. 1990. Yem bitkileri yetiştirme. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, yayın no.1164, Ankara.
Ertugay, M. F. ve Başlar, M. 2011. Gıdaların kalite özelliklerinin belirlenmesinde yakın kızılötesi (NIR) spektroskopisi. Gıda, 36 (1); s., 49-54.
Fırıncıoğlu, H. K., Erbektaş, E., Doğruyol,L., Ünal, S. and Menteş,Ö. 2009. Enhanced wınter hardıness ın common vetch (Vicia Sativa L.) for autumn-sowıng ın the central hıghlands of Turkey. Journal Central European Agriculture Volume 10 ( 3); s., 271-282.
Francis, C. M., Enneking, D. and Abd El Moneim, A. 1999. When and where will vetches have an impact as grain legumes? Proceedings of theThird International Food Legume Research Conference, Adelaide 1997 Current Plant Science and Biotechnology in Agriculture. Vol. 34. Kluwer Academic Publishers, pp. 671-683, Dordrecht/Boston/London.
Gençkan, S. 1983. Yembitkileri tarımı. Ege Üniv. Ziraat Fak. Yayınları, No: 467, İzmir.
Hakyemez, B. H., Gökkuş, A., Hakyemez, Ö. ve Baytekin, H. 2005. Çanakkale kıraç koşullarında farklı fenolojik devrelerde biçmenin ve farklı ekim oranlarının tüylü fiğ (Vicia villosa Roth.)’de verim ve verim öğelerine etkileri. Türkiye 6. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt: II; s.,785-789, Antalya.
Hadjipanayiotou, M., Antoniou, I., Theodoridou,M. and Photou, A. 1996. İn situ degradability of forages cut at different stages of growth. Livestock Prod.
Sci., 45; 49-53.
Karagöz, A., Munzur, M. ve Tan, A. 1991. Nadas alanlarında tek yıllık baklagil yembitkileri + tahıl karışımlarının yetiştirilme olanakları. Türkiye 2. Çayır-Mera ve Yembitkileri Kongresi, sy.172-180, İzmir.
Kendir, H. 1999. Determination of some yield components of winter vetch species (Vicia spp.) grown in Ankara conditions. Tarım Bilimleri Dergisi 5 (2); s., 85-91, Ankara.
Kutlu, R. H. 2008. Yem değerlendirme ve analiz yöntemleri (Ders Notu). Ç.Ü. Ziraat Fak. Zootekni Böl., s., 10, Adana.
Mihailoviç, V., Mikiç, A. and Ćupina, B. 2007a. Potential of annual legumes for utilisation ın animal feeding. Institute for Animal Husbandry, Belgrade-Zemun. Biotechnology in Animal Husbandry 23 (5-6); p. 573 – 581.
Mihailoviç, V., Mikiç, A., Karagiç, D., Katiç, S., Pataki, R. and Matiç. R. 2007b. Seed yield and seed yield components in winter cultivars of four vetch (Vicia L.) species. Breeding and variety progress for conventional and organic agriculture Proceedings of the XXVI meeting of the EUCARPIA fodder crops and amenity grasses section, XVI meeting of the EUCARPIA Medicago spp group, 2-7 September 2006. p.130-133, Perugia, Italy.
Minson, D.J. 1990. Forage in ruminat nutrition. Academic Pres, San Diego, CA, pp. 482 Munzur, M., Tan, A. ve Kabakçı, H. 1995. Bazı tek yıllık baklagil yem bitkileri ekim oranının ot ve tohum verimine etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (TARM) 1995 yılı çalışma raporları, Ankara.
Orak, A., ve Nizam, İ., 2003. Trakya Bölgesinde Macar fiği (Vicia pannonica Crantz.) hatlarının önemli bazı verim ve verim unsurlarının belirlenmesine ilişkin bir araştırma. Türkiye 5.Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt I Tarla Bitkileri Islahı, s., 331-335, Diyarbakır.
57
Orak, A., Ateş, E. ve Varol, F. 2004. Macar fiği (Vicia pannonica Crantz.)’nin farklı gelişme dönemlerindeki bazı morfolojik ve tarımsal özellikleri ile besin içeriği ilişkileri. Ankara Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 10; 410-415, Ankara.
Orak, A., Nizam, İ., Kamburoğlu, İ., Gürçubuk, M. ve Moralar, E. 2005. Bazı Macar fiği (Vicia pannonica Crantz) hatlarının Trakya bölgesi koşullarına adaptasyonu üzerine bir araştırma. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt II, s., 773-778, Antalya.
Özkan, Ç. Ö. 2006. Farklı dönemlerinde hasat edilen bazı baklagil yem bitkilerinin sindirim derecesinin ve metabolik enerji değerlerinin in-vitro gaz tekniği ile belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Ünv. Fen Bil. Ens. Zootekni Anabilim Dalı. Y. Lisans Tezi.
Özyazıcı, M. A. ve Manga, İ. 2000. Çarsamba Ovası sulu koşullarında yeşil gübre olarak kullanılan bazı baklagil yem bitkileri ile bitki artıklarının kendilerini izleyen mısır ve ayçiçeğinin verim ve kalitesine etkileri. TÜBITAK, Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 24(2000); s., 95-103.
Özyiğit, Y. ve Bilgen, M. 2006.Bazı baklagil yembitkilerinde farklı biçim dönemlerinin bazı kalite faktörleri üzerine etkisi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(1); s., 29-34.
Rebole, A., Alzueta, C., Ortiz, L.T., Baro, C., Rodriguez, M.L. and Caballero, R. 2004.
Yield and chemical composition of different parts of the common vetch at flowering and two seed filling stage. Spanish J.Agric. Res., 2(4); p. 550-557, Spanish.
Sarıçiçek, B.Z., Garipoğlu, A.V. ve Uzun, F. 1998. Farklı zamanlarda hasat edilen bazı fiğ türlerinin yem değerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Ondokuz Mayıs Üniv. Ziraat Fak., Derg., 13(2); s., 39-49, Samsun.
Sayar, S. 2011. Diyarbakır ekolojik koşullarında bazı Macar fiği(Vicia pannonica Crantz.) çeşit ve hatlarının önemli tarımsal özelliklerinin yönünden genotipXçevre interaksiyonları ve stabilitelerinin belirlenmesi üzerine araştırmalar. Doktora Tezi, s., 271, Diyarbakır.
Sevimay, C. S. ve Kendir, H. 1996. Ankara koşullarında kışlık yetiştirilen fiğ çeşitlerinin yem verimleri. Türkiye 3. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi, s., 472-478, Erzurum.
Soya, H., Doğrucu, F., Geren, H. ve Kır, B. 1999. Adi fiğ (Vicia sativa) ve tüylü fiğ (Vicia villosa Roth)'de farklı ekim zamanlarının ot verimi ve verim özelliklerine etkisi üzerinde bir araştırma. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt III, s.,92-95, Adana.
Süzer, S. ve Demirhan, F. 2005. Trakya koşularına uygun yüksek ot verimine sahip bazı tek yıllık kışlık yem bitkileri (Vicia spp.) ile yem bitkisi + tahıl karışımlarının tespiti. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt II, s., 935-940, Antalya.
Şahar, A.K. 2006. Bazı fiğ tür ve çeşitlerinin ot ve tohum verimleri üzerine bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 30 s., Van.
Tan, A.1984. Ankara kıraç koşullarında arpa ve tek yıllık baklagil karmaları üzerinde güzlük ekim yöntemiyle ot üretimi. ÇMZAE Yay. No 88, Ankara.
58
Taş, N., Kara, A. and Serin, Y. 2007.The efects of mixture rate and cutting time on hay quality in winter and spring sown vetch+wheat mixture under rainfed conditionns. African Crop Science Conferance Proceedings, Vol.8; pp.173-177.
Tekkanat, A. ve Soylu, S. 2005. Cin mısırı çeşitlerinin tane verimi ve önemli kalite özelliklerinin belirlenmesi. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 19 (37); 51-60.
Temel, S. ve Tan, M. 2002. Erzurum şartlarında adi fiğ (Vicia sativa L.)’in ekim ve hasat zamanlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 33 (4); 363-368, Erzurum.
Turgut, L., Yanar, M., Kaya, A. veTan, M. 2006. Farklı olgunluk dönemlerinde hasat edilen bazı fiğ türlerinin ham besin maddeleri içeriği ve bunların in situ rumen parçalanabilirlikleri. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 37 (2); 181-186, Erzurum.
Uzun, A., Bilgili, U., Sincik, M. and Açıkgöz, E. 2004. Effect of seeding rates on yield and yield components of hungarian vetch (Vicia pannonica Crantz.). Turk J.
Agric. For. Vol. (28); pp.179-182.
Ünal, S., Mutlu, Z. and Fırıncıoğlu H. K. 2011. Performances of some winter hungarian vetch accessıons (Vica pannonica Crantz.) on the hıghlands of Turkey.
Turkısh Journal of Field Crops, 16(1); 1-8.
Yeşilsoy, M. Ş. 1984. Nadas alanlarının toprak özellikleri ve bu alanların daha etkin kullanılma olanakları. Kuru Tarım Bölgelerinde Nadas Alanlarından Yararlanma Simpozyumu, 1981, sy. 39-44, Ankara.
Yılmaz, Ş., Günel, E. ve Sağlamtimur, T. 1996. Amik Ovası ekolojik koşullarında yetiştirilebilecek uygun fiğ (Vicia spp.) türlerinin saptanması üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi, sy. 627-631, Erzurum.
59 ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı :Ziya MUTLU
Doğum Yeri :Nallıhan-Ankara Doğum Tarihi :27 Eylül 1966 Medeni Hali :Evli
Yabancı Dili :İngilizce
Eğitim Durumu (Kurum ve Yıl)
Lise :Yenimahalle Endüstri Meslek Lisesi 1983
Lisans :Ankara Ünv. Ziraat Fak. Tarımsal Mekanizasyon Böl.-1988 Yüksek Lisans :Ankara Ünv. Fen Bilimleri Ens. Tarla Bit. ABD (Şubat
2010-Kasım 2012)
Çalıştığı Kurum/Kurumlar ve Yıl İstanbul Emniyet Müdürlüğü 1993 Ankara Emniyet Müdürlüğü 1993-96 Tarla Bitkileri Merkez Araş. Ens.1996-2000
Tarımsal Araş. Genel Md. Araştırma Yönetimi Daire Başkanlığı 2000-2006 Tarla Bitkileri Mer. Araş. Ens. Çayır Mera Yem Bit. Böl. 2006-2012
Yayınları:
Ünal, S., Mutlu, Z. and Firincioğlu, H. K. 2012. A study on some phenologic, morfologic and agronomic characters of hungarian alfalfa (Medicago sativa L.)entires in The Central Anatolian Higlands of Turkey. Journal of Field Crops Central Research Institute, V. 21-1 Ankara.
Ünal, S., Mutlu, Z. and Firincioğlu H. K. 2011. Performances of some winter hungarıan vetch accessıons (Vicia pannonica crantz.) on The Highlands of Turkey. Turkish Journal of Field Crops Central Research Institute, 2011, 16-1, Ankara.
Fırıncıoğlu, H. K., Erbektaş, E., Doğruyol, L., Mutlu, Z., Ünal, S.and Karakurt E. , 2009. Phenotypic variation of autumn and spring sown vetch (Vicia sativa ssp.) populations in Central Turkey. Spanish J. Agric. Res. 7 (3), 596-606.