olsun kurutma işlemi sonucunda domateslerin tazelerine göre sarı renginde bir azalma görülmektedir.
Tüm kurutulmuş domates örneklerinin a/b değeri tazelerine göre daha yüksek çıkmıştır.
Kurutulmuş domates örneklerinin içerisinde de en yüksek a/b değerine sahip olan örnek S02 eklenerek güneşte kurutulmuş domates örneğine aittir. Kurutulmuş örneklere ait a/b değeri sonuçları TS 1466 Domates Salçası standardında belirtilen a/b değerine ayrıca konu ile ilgili yapılan diğer çalışmalara benzerlik göstermektedir.
İster fırında ister güneşte kurutma işlemi sonucunda domates örneklerindeki likopen içerikleri taze domates örneğine göre daha yüksektir. Ancak bu farklar istatistik olarak önemli bulunmamıştır. Tüm sonuçlar incelendiğinde likopen bakımından yapılan varyans analizi sonucunda kurutma yöntemleri arasındaki farklılıkların tesadüften ileri geldiği anlaşılmıştır. Bu nedenle tezimizde kullanılan sıcaklıklarda kurutulan domatesler ile güneşte kurutulan domatesler arasında likopen içeriği açısından önemli bir fark bulunmamıştır. Bu da, çalışmamızda kullanılan kurutma çeşitleri ile sıcaklık derecelerinin domateslerin likopen içeriğine önemli bir etkisinin olmadığını göstermektedir.
Likopen de olduğu gibi ß-karoten sonucunda da, ister fırında ister güneşte kurutma işlemi sonucunda ya da fırınlama sıcaklıkları arasında domates örneklerinde ß-karoten içerikleri arasında önemli bir fark bulunmamıştır. Yani fırınlamanın sıcaklık derecesi ß-karoten içerikleri yönünden sınıflandırmada önemli değildir. Ancak her ne şekilde kurutulursa kurutulsun domateslerin β-karoten içeriği tazelerine göre daha yüksek bulunmuştur, dolayısıyla domatesin taze veya kurutulmuş olması ß-karoten içeriği açısından önemlidir.
HMF’nin sadece 60°C’de kurutma sırasında oluşması ve 30 mg/kg KM içeriğe sahip olması; kurutmanın 40 ve 50°C’lerde optimum koşularda yapıldığının ancak 60°C’deki kurutma prosesinin çok yumuşak koşullarda gerçekleşmediğini göstermektedir. Yine güneşte kutruma sırasında HMF oluşmaması kurutma türünün seçiminde önemli bir parametre olabilmektedir. Ayrıca, güneşte kurutulmuş domates örnekleri ile 40 ve 50°C sıcaklıktaki fırında kurutulmuş domates örneklerindeki sıcaklıkların HMF oluşumuna
neden olmadığı yani Maillard reaksiyonu oluşturarak domatesin yapısını bozmadığı ancak 60°C sıcaklıkta fırınlamanın Maillard reaksiyonu sebebiyle domatesin yapısını bozabileceğini göstermiştir. Bu göstergeler domatesin kurutulması gereken fırınlama sıcaklığı veya kurutma türü hakkında bize ön fikir vermekte ve kurutma seçiminde önemli bir dayanak oluşturmaktadır.
Antioksidan aktivite domatesin taze ya da kurutulmuş olup olmamasına göre değişik değerler alabilmektedir. Fırında kurutma ile S02 eklenerek güneşte kurutma arasında genel olarak antioksidan aktivite değeri açısından önemli bir fark yoktur. Önemli olan domatesin kurutulmuş ya da taze olup olmamasıdır. Domatesin kurutulması sonucunda
% inhibisyon olarak antioksidan aktivite değeri önemli oranda artmaktadır.
Domatesteki başlıca antioksidan bileşiklerin başta likopen ve ß-karoten olmak üzere karotenoidler, C vitamini ve fenolik bileşikler olduğu bilinmektedir. Bu doğrultuda araştırmamız sonuçları birbiri ile uyum içerisindedir. Çünkü örneklerimiz içerisinde taze domates örneğinin hem likopen hem ß-karoten hem de antioksidan aktivite değeri en düşük çıkmıştır. Kurutma prosesi süresince tüm bu parametreler artış göstermiştir.
Bu bulgular ışığında, özellikle likopen ve ß-karoten başta olmak üzere karotenoidler, C vitamini (askorbik asit) ve fenolik bileşiklerce zengin olan domatesin diyette iyi bir antioksidan kaynağı olduğu düşünülmektedir. Ayrıca araştırma ile elde edilen veriler domatese özgü bileşim tablolarının oluşturulmasına katkıda bulunacaktır.
Çizelge 5.1Domates örneklerinin kurutma karakteristiklerinin ortalama sonuçları
BİLEŞİM ÖĞESİ 40°C Fırın 50°C Fırın 60°C Fırın S02 Güneş Taze
Kuru Madde (°Bx) 62,067± 0,400 C 66,033±0,233 B 67,967±0,524 A 68,750±0,304 A 4,7970±0,0900 D
L değeri 46,257±0,905 A 44,92±1,02 A 45,11±2,43 A 33,12±1,26 B 36,95±1,36 B
a değeri 16,767± 0,696 C 14,819±0,360 C 12,733± 0,875 D 29,460± 0,597 A 19,075± 0,587 B
b değeri 11,798± 0,373 C 9,209± 0,510 D 11,136± 0,357 CD 14,983± 0,917 B 17,794± 0,940 A
a/b değeri 1,420 ±0,0143 B 1,6193±0,0975 B 1,149±0,104 C 1,9766±0,0868 A 1,0794±0,0752 C
Likopen (mg/kg) 91,2 ± 23,9 126,7± 26,2 102,4 ± 18,6 111,4 ± 39,0 19,93 ± 2,54
β-karoten (mg/kg) 35,26± 8,10 A 21,33± 5,59 AB 29,48± 6,38 A 20,84± 5,78 AB 4,158±0,798 B
HMF (mg/kg) nd nd 30,703 ± 0,402 nd nd
Antioksidan Aktivite (%) 96,140± 0,128 A 85,94± 4,02 B 93,367± 0,395 AB 91,83± 1,61 AB 61,32± 2,99 C
KAYNAKLAR
Abdelhaq, H. and Labuza, T.P. 1987. J. Food Sci. 52:342.
Abdille, M.H., Singh, R.P. and Jayaprakasha, G.K. 2005. Antioxidant activity of the extracts from Dillenia indica fruits. Food Chem., 90 (4): 891-896.
Abushita, A.A., Daood, H.G. and Biacs, P.A. 2000. Change in carotenoids and antioxidant vitamins in tomato as a function of varietal and technological factors, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 48:2075-2081.
Aguilera, J.M., Oppermann, K. and Sanchez, F. 1987. J. Food Sci. 52:990.
Allison, S.D., Theodore, W.R., Mark, C.M., Kim, M., Ashley, D. and John, F.C. 1998.
Effects of Drying Methods and Additives on Structure and Function of Actin:
Mechanisms of Dehydration-Induced Damage and Its Inhibition. Archievs of Biochemistry And Biophysics, 358(1):171-181.
Anonim. 1995. Bitki sağlık sertifikası düzenlenerek ihracatı yapılan kurutulmuş domates miktarı. Zirai Karantina Müdürlüğü, İzmir.
Anonim. 2004. Preservation of Fruits and Vegetables by Drying III UNISWORK.
United Nations Industrial Development Organization (UNIDO), Uluslararası Gıda Güvenliği ve Saklama Yöntemleri Çalışma Program Raporu, Gebze Kocaeli.
Anonim. 2005. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Tarımsal Araştırma Master Plan Revizyonu Araştırma Fırsat Alanları (Afa) Veri Değerlendirme Raporları ve Matriksler, Ankara, 172.
Anonim. 2007. T.C Milli Eğitim Bakanlığı, Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi (MEGEP), Gıda teknolojisi, Sebzeleri kurutma, Ankara, 58.
Anonim. 2008a. Web sitesi.http://www.bahce.biz, Erişim Tarihi: 05.09.2009.
Anonim. 2008b. Web sitesi.http://www.tarimsalpazarlama.com, Erişim Tarihi:
15.12.2009.
Anonim. 2008c. Web sitesi. http://www.bilgininadresi.net/Madde/43485/Meyve-Sebze-Kurutma, Erişim Tarihi: 11.07.2010.
Anonim. 2008d. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Renklendiriciler ve Tatlandırıcılar Dışındaki Gıda Katkı Maddeleri Tebliği (2008/22). Türk Gıda Kodeksi, 26883 sayılı Resmi Gazete, Ankara.
Anonim. 2010. Web sitesi.http://www.food-info.net/tr/caro/lycopene.htm, Erişim Tarihi: 03.06.2010
Astorg, P. 1997. Foodcarotenoids and cancer prevention: An overview of current research. Trend in Food Science&Thecnology.8,406-413.
Babalık, Ö. ve Pazır, F. 1996. Domates kurutulmasında kükürtdioksit uygulaması. Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Meyve Sebze İşleme Mühendisliği Bilim Dalı Güneşte Kurutulmuş Domates Üretimi Semineri, s.61-72, İzmir.
Baker, G.J.C. 1997. Industrial Drying of Foods, Chapmann&Hall Publication, New York, 299s.
Balestrieri, M.L., De Prisco, R., Nicolaus, B., Pari, P., Schiano Moriello, V., Strazzullo, G., Lorio, E.L., Servillo, L. and Balastrieri, C. 2004. Lycopene in association with α-tocopherol or tomato lipophilic extracts enhances acyl-platet-activating factor biosynthesis in endothelial cells during oxidative stres, Free Radical Biology and Medicine, 36:1058-1067.
Baloch, A.K., Buckle, K.A. and Edwards, R.A. 1973. Measurement of non-enzymatic browning of dehydrated carrot. J. Sci. of Food and Agric. 24. 389-398.
Barba, A.I.O., Hurtado, M.C., Mata, M.C.S., Ruiz, V.F. and de Tejada, M.L.P. 2006.
Application of a UV-vis detection-HPLC method for a rapid determination of lycopene and β-carotene in vegetables. Food Chem., 95;328-336.
Bassuoni, A.M.A. and Tayeb, A.M. 1982. Solar drying of tomatoes in the form of sheets.
İn Proceediııgs of Third International Drying Symposium. Vol. 1, ed. J.C.
Ashvvorth, Birmingham. UK. 3-15 September 1982. Drying Research Ltd., Wolverhampton. pp.385-9.
Bluestein, P.M. and Labuza, T.P. 1975. Effects of Moisture Removal on Nutrients. In Nutritional Evaluation of Food Processing.2.ed., R.S. Harris and E. Karmas (eds.), AVI Publishing Co., Westport, C.T.
Boileu, A.C., Merchen, N.R., Wasson, K., Atkinson, C.A. and Erdman, J.W. 1999. Cis-lycopene is more bioavailable than trans-Cis-lycopene in vitro and in vivo in lymph-cannulated ferrets. J. Nutr., 129;1176-1181.
Bramley, P.M. 2000. Is lycopene beneficial to human health?, Phytochemistry , 54:223-236.
Brown, L., Rimm, E.B., Seddon, J.M., Giovannucci, E.L., Chasan-Taber, L., Spiegelman, D., Willett, W.C. and Hankinson, S.E. 1999. A prospective study of carotenoid intake and risk of cataract extraction in U.S men. Am. J. Clin. Nutr., 70;517-524.
Campbell, J.K., Canene-Adams, K., Lindshield, B.L., Boileau, T.W.-M., Clinton, S.K.
and Erdman, Jr., J.W. 2004. Tomato phytochemicals and prostate cancer risk 1,2, Journal of Nutrition, 134 (12): 3486-3491.
Cemeroğlu, B. ve Acar, J. 1986. Meyve ve Sebze İşleme Teknolojisi. Gıda Teknolojisi Derneği, Yayın No:6, Ankara.
Cemeroğlu, B., Karadeniz, F. ve Özkan, M. 2003.Meyve ve Sebze İşleme Teknolojisi.
Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları: 28, 541 s., Ankara.
Chan, J.M., Gann, P.H. and Giovannuci, E.L. 2005. Role of diet in prostate cancer development and progression. J. Clin. Oncol., 23;8152-8160.
Chang, C.H.,Lin, H.Y., Chang, C.Y. and Liu, Y.C 2006. Comparisons on the antioxidant properties of fresh, freze-dried and hot-air-dried tomatoes. Journal of Fod Engineering 77: 478- 485.
Choksi, P.M. and Joshi, V.Y. 2007. A review on lycopene - Extraction, purification, stability and applications. Int J Food Prop.,10 (2): 289-298.
Colditz, G.A., Branch, L.G., and Lipnic, R.J. 1985. Increased green and yellow vegetable intake and lowered cancer death in an elderly population”, Am. J. Clin.
Nutr., 41:32–36.
Corridan, B.M., O’Donohue, M.P. and Morrissey, P.A. 1998. Carotenoids and immune response in elderly people. Proc Nutr Soc, 57: 3.
Dadalı, G. 2007. Bamya ve ıspanağın mikrodalga tekniğini kullanarak kurutulması, doku ve renk özelliklerinin incelenmesi ve modellenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul,195s.
Davis, A.R., Fish, W.W. and Perkins-Veazie, P. 2003. A rapid spectrophotometric method for analyzing lycopene content in tomato and tomato products.
Postharvest Biology and Technology, 28: 425-430.
Demiray, E. 2009. Kurutma işleminde domatesin likopen, β-karoten, askorbik asit ve renk değişim kinetiğinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 101s, Denizli.
Di Mascio, P., Murphy, C., Ullrey, E., Chenoweth, W., Michelakis, A., Malone, W., Boone, C. and Fink, G. 1988. Bioavailability of β-carotene in humans, American Journal of Clinical Nutrition, 48:298-304.
Di Mascio, P., Kaiser, S. and Sies, H. 1989. Lycopene as the most efficient biological carotenoid singlet oxygen quencher. Arch. Biochem. Biophys., 274;532-538.
Dietmar, E.B. and Bamedi, A. 2001. Carotenoid esters in vegetables and fruits: A svreening with emphasis on β-cryptoxantnthin esters, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 49: 2064-2067.
Dumas, Y., Dadomo, M., Lucca, G.D., Grolier, P. and di Lucca, G. 2003. Effects of environmental factors and agricultural techniques on antioxidant content of tomatoes. J. Sci: Food Agric., 83; 369-382.
Duru, N. 2008. Kuşburnu nektarındaki karotenoidlerin depolama stabilitesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 71s, Ankara.
Ellnain-Wojtaszek, M., Kruczyniski, Z. and Kasprzak, J. 2003. Investigation of the free radical scavenging activity of Ginkgo biloba L. leaves. Fitoterapia, 74 (1-2):1-6.
Erge-Burdurlu, H.S. 2007. Domateste (Lycopersicum esculentum) karotenoid madde dağılımı ve antioksidan aktivite. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 91s, Ankara.
Ergun, C. ve Sürmeli N. 1994. Değişik İşleme Şekillerinin konserve ve dondurulmuş domatesin kalitesine etkileri ve depolama süresince oluşan değişimlerin araştırılması-II. Bilimsel araştırma ve incelemeler. Yayın no:30.55s. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enst. Yalova.
Eskin, N.A.M. 1990. Biochemistry of food processing: Browning reactions in foods. In
‘Biochemistry of Foods’, second edition, Academic Press, p. 240-295, London.
Estrella, A., Lopez-Ortiz, J.F., Cabri, W., Rodriguez-Otero, C., Fraile, N., Erbez, A.J., Espartero, J.L., Carmano-Cuenca, I., Chaves, E. and Muzoz-Ruiz, A. 2004.
Natural lycopene from Blakeslea trispora:all-trans lycopene thermochemical and structural properties, Thermochimica Acta, 417:157-161.
Francoschi, S., Bidoli, E., La Vecchia, C. Talamini, R., D’Avanzo, B. and Negri, E.
1994. Tomatoes and risk of digestive-tract cancers. Int. J. Cancer, 59: 181–184.
Gartner, C., Stahl, W. and Sies, H. 1997. Lycopene is more bioavailable from tomato paste than from fresh tomatoes. Am. J. Clin. Nutr., 66;116-122.
Gazzani, G., Vagnarelli, P., Cuzzoni, M.T. and Mazza, P.G. 1987. Mutagenic activity of the Maillard reactions products of ribose with different aminoacids. J. of Food Sci., 52(3), 757-760.
Gienette, L.F., Graham, R.P., Meirs., J.C. and Morgon, A.I.Jr. 1963. Tomatoe powder by foam-mat dryıng. Fd. Tech. 17. 815.
Gilbert, J. and McWeeny, D.J. 1976. The reaction of sulphure dioxide in dehydrated vegetables. J.Sci.Fd.Agric.27, 1145-1146.
Giovanelli, G., Lavelli, V., Peri, C. and Nobili, S. 1999. Variation in antioxidant compounds of tomato during vine and post-harvest ripening. J. Sci. Food Agric., 79;1583-1588.
Giovanelli, G., Zanoni, B., Lavelli, V. and Nani, R. 2002. Water Sorption, drying and antioxidant properties of dried tomato products. Journal of Food Engineering,52:135-141.
Giovannuci, E. 2005. Tomato products, lycopene and prostate cancer:a review of epidomiologic literature. J. Nutr., 135;2030-2031.
Gould, W.A. 1983. Tomato Production, Processing and Quality Evaluation. AVI. Publ.
Westport.
Gould, W.V.1994. Tomato Production, Processing and Technology. MD: CTI Publ, Baltimore, 215-216.
Gökçe, K. 1973. Kayısıların Kükürtlenmeleri ve Kurutulmaları, Tarım Bakanlığı Yayını. Ankara.
Grupta, R.G. and Naft, N. 1984. Drying of tomatoes. J. Fd. Sci. Technol. 21. 372.
Hawlader, M.N.A., M.S. Udin, J.C. HO, A.B.W.TENG, 1991. Drying characteristics of tomatoes. J. of Food. Eng. 14, 259-268.
Heinonen, M.I., Ollilainen, V., Linkola, E.K., Varo, P.T. and Koivistoinen, P.E. 1989.
Carotenoids in Finnish Foods: Vegetables, fruits and berries. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 37: 655-659.
Heldman, D.R. and Hartel, R.W. 1997. Principles of Food Processing, Chapman&Hall Publication, New York, 288s.
Hernandez, Y., Lobo, M.G. and Gonzalez, M. 2006. Determination of Vitamin C in Tropical Fruits: A Comparative Evaluation of Methods”, Food Chemistry, 96:654-664.
Heydenreich, G.A.. 1967. Dic Schweflige Saure und Ihre Salze in der Lebensmittel verarbeitung und Lagerung. Zeitschrift für Ernahnıngsvvissenschaft. Band 8. 44-65.
Hodge, J.E. 1953. Dehydrated foods:Chemistry of browning reactions in model system.
J. Agric. Food Chem., 1,928-943.
Hui, Y.H. 1992. Carotenoids. In Encyclopedia of Food Science and Technology Volume 1, Y.Hui, M. Bickford, J. Mclver, R.A. Compise, G. Spellissy, L.J.
Humphreys, C. A. Treacy, J.T. Sten, M. Kemedy and C. Carmony (ed), pp 293-301, John Willey&Sons, INC, Newyork.
ICMSF, 1980. Microbial Ecology of Foods. Vol 11 Academic Press, Nevv York. pp 618.
Kahyaoğlu-Aytaç, G. 2009. Kurutulmuş Sebzeler, T.C Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi.
Kanat, A. 2001. İ.T.Ü. KOSGEB’de Geliştirmekte Olan Mikrodalga Fırında Elma Meyvesinin Kurutulmasına Yönelik Bir Çalışma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul,114s.
Karaçalı, İ. 2002. Meyve ve Sebze Değerlendirme. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ders Notları:19/5, İzmir.
Kerkhofs, N.S., Lister, C.E.and Savage, G.P. 2005. Change in colour and antioxidant content of tomato cultivars following forced-air drying. Plant Foods for Human Nutrition 60:117-121.
Khachik, F., Goli, M.B., Beecher, G.R., Holden, J., Lusby, W.R., Tenorio, M.D. and Barrera, M.R. 1992. Effect of food preparation on qualitative and quantitative distribution of major carotenoid constituents of tomaoes and seceral green vegetables. J. Agric. Food Chem., 40;390-398.
Koca, N. ve Karadeniz, F. 2003. Serbest radikal oluşum mekanizmmaları ve antioksidan savunma sistemler. Gıda Mühendisliği Dergisi, 16: 32-37.
Kohlmeyer, L., Kark, J.D. and Gomez-Gracia, E. 1997. Lycopene and myocardial infarction risk in the EUROMIC study. Am J Epidemiol, 146: 618–626.
Konar, N. 2008. Domates karotenoidlerinden likopenin doğal renklendirici ve antioksidan olarak fonksiyonel gıda üretiminde kullanımı. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 74s, Ankara.
Konings, E.J.M. and Romans, H.H.S. 1997. Evaulation and validation of an LC method for the analysis of caretonoids in vegetables and fruit, Food Chemistry, 59: 599-603.
Kopsell, D.A. and Kopsell, D.E. 2006. Accumulation and bioavailability of dietary carotenoids in vegetable crops. Trends Plant Sci., 11;499-507.
Krinsky, N.I. and Johnson, E.J. 2005. Carotenoid actions and their relation to health and disease. Mol. Aspects Med., 26;459-516.
Krokida, M.K., Karathanos, V.T., Maroulis, Z.B. and Marinos-Kouris, D. 2003. Drying Kinetics of Some Vegetables, Journal of Food Engineering, 59:391-403.
Kuzniar, A., Bowers, J.A. and Craig, J. 1983. J. Food Sci. 48:1246.
Labuza, T.P. and Schmidl, M.K. 1985. Accelerated shelf-life testing of foods. Food Technol. 39(9), 57-62,64.
Lee, H.S. and Nagy, S. 1988a. Relationship of sugar degradation during thermal processing of canned peas. Journal of Food Science, 45, 152-153.
Lee, H.S. and Nagy, S. 1988b. Quality changes and nonenzymatic browning intermediates in grapefruit juice during storage. Journal of Food Science, 53(1), 168-171
Leong, L.P. and Shui, G. 2002. An investigation of antioxidant capacity of fruits in Singapore markets. Food Chem., 76; 69-75.
Lewicki, P.P., Le V.H. and Lazuka, P.W. 2002. Effect of pre-treatment on convective drying of tomatoes, Journal of Food Engineering, 54:141-146.
Levy, J., Bosin, E. and Feldman, B. 1995. Lycopene is a more potent inhibitory of human cancer cell proliferation than either alpha-carotene or beta-carotene. Nutr Cancer, 24: 257–266.
Lin, C.H. and Chen, B.H. 2005. Stability of carotenoids in tomata juice during storage, Food Chemistry, 90:837-846.
Lıorach, R., Espin, J.C., Thomas-Barberan, F.A. and Ferreres, F. 2002. Artichoke (Cynara scolymus L.) byproducts as a potential source of health-promoting antioxidant phenolics. Journal of Agricultyral and Food Chemistry, 50: 3458-3464.
Lurie, S., Handros, A., Fallik, E. and Shapira, M. 1996. Reversible inhibition of tomato fruit gene expression at high temperature. Plant Physiol, 110: 1207–1214.
Mares-Perlman, J.A., Fisher, A.I., Klein, R., Palta, M., Block, G., Millen, A.E. and Wright, J.D. 2001. Lutein and zeaxanthin in the diet and serum and their relation to age-related maculopathy in the third national health and nutrition examination survey. Am. J. Epidemiol., 153;424-432.
Mayer-Miebach, E., Behsnillian, D., Regier, M. and Schuchmann, H.P., 2005. Thermal processing of carrots: Lycopene stability and isomerisation with regard to antioxidant potential, Food Research International, 38:1103-1108.
McCollum, J.P. 1955. Distrubition of carotenoids in the tomato. Food Res., 20: 55-59.
McKevith, B. 2005. A carrot a day to keep cancer away, Nutrition Bulletin, 30:117-119.
McWeeny, D.T., Knowles, M.E. and Hearne, J.F., 1974. The chemistry of non-enzymic browning in food and its control by sulphites. J. Sci. Fd. Agric. 25. 735-746.
Meier, R.W., 1985. Fruit and vegetable processing, Vegetable Dehydration. Food. 23-25.62
Muratore, G., Rizzo, V., Licciardello, F. and Maccarone, E. 2008. Partial dehydration of cherry tomato at different temperature and nutritional quality of the products.
Sezione Tecnologie Agroalimentari, Dipartimento di OrtFloro-Arboricoltura e Tecnologie Agroalimentari (DOFATA), University of Catania, Via S. Sofia, 98-95123 Catania, Italy. Food Chemistry,111 (2008) 887-891.
Murphy, D.H. 1965. Caner/Packer.134(6):25.
Nakama, A., Kim, E., Shinohara, K. and Omura, H. 1993. Formation of furfural derivatives in amino-carbonyl reaction. Biosci. Biotech. Biochem, 57(10),1757-1759.
Norrish, A.E., Jackson, R.T., Sharpe, S.J. and Skeaff, C.M. 2000. Prostate cancer and dietary carotenoids. American Journal of Epidemiol., 151: 119–123.
O’brien, J. 1996. Stability of trehalose, sucrose and glucose to nonenzymatic browning in model systems. J.of Food Sci., 61(4), 679-682.
Oliver, J. and Palou, A. 2000. Chromatographic determination of carotenoids in foods.
Journal of Chromatography A, 881: 543-555.
Olorunda, A.O., Aworh, O.C. and Onuoha, C.N.1990. Upgrading quality of dried tomato: Effects of drying methods, conditions and pre-drying treatments. J. of Sci. of Food and Agric., 52, 447-454.
Olson, J.A. 1994. Absorption, transport and metabolism of carotenoids in humans”, Pure and Applied Chemistry, 66: 1011-1016.
Omoni, A.O. and Aluko, R.E. 2005. The anti-carcinogenic and anti-atherogenic effects of lycopene a review. Trends Food Sci. Technol., 16;344-350.
Özkan, M. 2006. Greyfurt Suyu ve Domates Pulpunda Likopenin Yüksek Sıcaklıklardaki Isıl Stabilitesi. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu, Ankara.
Panyawong, S. and Devahastin, S. 2007. Determination of Deformation of a Food Product Undergoing Different Methods and Conditions Via Evolution of a Shape Factor, Journal of Food Engineering, 78:151-161.
Parker, R.S. 1997. Bioavailability of carotenoids, European Journal of Clinical Nutrition, 51:86-90.
Pazır, F. 1996. Domates kurutulmasında tuz veya tuz+betabisülfit uygulaması. Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Meyve Sebze İşleme Mühendisliği Bilim Dalı Güneşte Kurutulmuş Domates Üretimi Semineri, s.73-87, İzmir.
Pointing, J.D. and Jackson, R. 1972. J. Food Sci. 37:812
Potter, N.N and Hotchkiss, J.H. 1998. Food Science, Chapman&Hall Publication, New York, 608s.
Pratt, G.H. 1974. Timber Drying Manual, Building Research Establishment Report, Londra.
Raffo, A., La Malta, G., Fogliano, V., Maiani, G. and Quaglia, G. 2006. Seasonal variations in antioxidant components of cherry tomatoes (Lycopericon esculentum cv. Naomi F1). J Food Comp. Anal., 19;11-19.)
Rao, A.V., Waseem Z. and Agarwal S. 1998. Lycopene content of tomatoes and tomato products and their contribution to dietary lycopene, Food Research International, 31:737-741.
Rao, A.V. and Agarwal, S. 1999. Role of lycopene as antioxidant carotenoid in the prevention of chronic diseases: a review. Nutr.Res., 19;305-323.
Rao, A.V. 2004. Processed tomato products as a source of dieatary lycopene:
bioavailability and antioxidant properties, Canadian Journal of Dietetic Practice and Research, 65(4)161s.
Rao, A.V. and Honglei, S. 2002. Effect of low dose lycopene intake on lycopene bioavailability and oxidative stres. Nutr. Res., 22; 1125-1131.
Resnik, S. and Chirife, J. 1979. Effects of moisture content and temperature on some aspects of nonenzymatic browning in dehydrated apple., J. of Food Sci., 44 (2), 601-605.
Reynolds, T.M. 1965. Chemistry of nonenzmic Browning II. Advances in Food Research Series 14. 167-283
Riso, P. and Porrini, M.1997. Determination of carotenoids in vegetable foods and Plasma. Intl. J. Vit. Nutr. Res., 67: 47–54.
Rockland, L.B. and Stewart, G.F. 1981. Water activity: influences on food quality.
Academic Press. New York.106-311.
Rosello, C., Berna, A., Sontiesteban, I., Canellas J. and Mulet, A. 1993. Effects of Dipping Time. Concentration and pH Values of the Bisulfite in the Apricots.
(Edit. Spiess and Schubert. Engineering and Food vol.1. Physical Properties and Process Control. Elsevier science publisher. New York).
Sadler, G., Davis, J. and Dezman, D. 1990. Rapid extraction of lycopene and ß-carotene from reconstituted tomato paste and pink grapefruit homogenates. Journal of Food Science,55, 1460-1461.
Sahlin, E., Savage, G.P and Lister, C.E. 2004. Investigation of the antioxidant properties of tomatoes after processing, Journal of Food Composition and Analysis, 17:635-647.
Sarıbay, M.U. 2004. Domates salçasının raf ömrünün belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 4-5.
Schuurman, A.G., Goldbohm, R.A. and Dorant, E. 1998. Vegetable and fruit consumption and prostate cancer risk: a cohort study in The Netherlands. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 7: 673–680.
Shahidi, F. 2000. Natural Antioxidants: Sources, Effects and Applications. Canada 6:
291-9.
Shao, A., and Hathcock, J.N. 2006. Risk assessment for the carotenoids lutein and lycopene. Regul. Toxicol. Pharm., 45;289-298.
Sharma, S.K. and Le Maguer, M. 1996. Lycopene in tomatoes and tomato pulp fractions. Intl. J. Food Sci., 2: 107–113.
Shi, J. and Le Maguer, M.1999. Stability of lycopene bioactivity in tomato dehydration, Proceeding of Industrial Application, Valencia, Spain 234-245.
Shi, J. and Le Maguer, M. 2000. Lycopene in tomatoes: chemical and physical properties affected by food processing. Critical Reviews in Food Science and Nutrition. 40,1-42.
Shinohara, K., Kim, E.H. and Omura, H. 1986. Furans as the mutagens formed by amino-carbonyl reactions. In ‘Amin-carbonyl reactions in food and biological systems’, M. Fujimaki, M. Namiki, H. Kato (Ed), Elseviler, p.353-361, Amsterdam.
Simpson, K.L. 1985. Chemical changes in natural food pigments.In: Chemical changes in food during processing. Richardson, T. and Finley, J.W. (eds), pp. 409-443., New York.
Soysal, Y. 2004. Microwave Drying Characteristic of Parsley. Biosystems Engineering, 89:(2)167-173
Stacewicz-Sapuntzakis, M. and Bowen, P. E. 2005. Role of lycopene and tomato products in prostate health. Biochimica et Biophysica Acta,1740: 202– 205.
Stafford, A.E. and Bolin, H.R. 1972a. Absorption of aqueous bisulfite by apricots. J.
Food Sci. (37). 941-943.
Stafford, A.E. and Bolin, H.R. 1972b. Improves fruit resulfuring. Food Engineering.
November.
Stahl, W. and Sies, H. 1996. Perspective in biochemistry and biophysics. Archive of Biochemistry and Biophysics.336,1-9.
Stahl, W., Junghans, A., De Boer, B., Driomina, E.S., Briviba, K. and Sies, H. 1998.
Carotenoid mixture protect multilamellar liposomes against oxidative damage:synergistic effects of lycopene and lutein. FEBS Lett., 427;305-308.
Stahl, W. and Sies, H. 2005. Bioactivity and protective effects of natural carotenoids, Biochimica et Biophysica Acta, 1740:101-107.
Stamp, J.A. and Labuza, T.P. 1983. Kinetics of the Maillard reaction between aspartame and glucose in solution at high temperatures. J.of Food Sci. 48, 543-547.
Tapiero, H., Townsend, D.M. and Tew, K.D. 2004. The role of carotenoids in the prevention of human pathologies, Biomedicine and Pharmacotherapy, 58:100-110.
Taylor, S.L., Hıgley, N.A. and Brush, R.K. 1986. Sulfıtes in foods uses, analytical methods, residues, fate, exposure assesment, metabolism, toxicity and hypersensitivity. Adv. in Food Res., 30, 1-76
Tekeli, S.T. 1964. Ziraat Sanatları. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara.
Teymur, N. 1999. Maydanoz ve dereotunun kurutulması ve kuruma karakteristiklerinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 64s.
Thompson, K.A., Marshall, M.R., Sims, C.A., Wei, C.I., Sargent, S.A. and Scott, J.W.
2000. Cultivar, maturity and heat treatment on lycopene content in tomatoes. J.
Food Sci., 65;791-795.
Toor, R.K. and Savage, G.P. 2005. Antioxidant activity in different fractions of tomatoes, Food Research İnternational, 38:487-494.
Toor, R.K. and Savage, G.P. 2006. Effect of semi-drying on the antioxidant components of tomatoes. Food Chemistry 94:90-97
Tripathi, R.N. and Nath, N. 1989. Effect of starch dipping on quality of dehydrated tomato slices. J. of Food Sci. and Technol. 26 (3), 137-141.
Ural, A. 1996. Kurutulmuş domates yetiştiriciliği. Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Meyve Sebze İşleme Mühendisliği Bilim Dalı Güneşte Kurutulmuş Domates Üretimi Semineri, İzmir.