SIIRT ILI MEYVECILIK POTANSIYELI SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERILERI
4.SONUÇ VE ÖNERILER
Siirt ili tarım alanları 250-300 m rakım farklılığı ile birlikte, verimli toprakları, yamaç ve nehir yatağı arazileri bölgeyi meyvecilik açısından önemli kılmaktadır. Ayrıca birçok meyve türünün anavatanı ve gen kay-nağı olması ilin önemli bir tarımsal değeridir. İlin biyolojik çeşitliliği ve mikroklima alanları göz önüne alındığında standart ve organik meyve yetiştiriciliği için büyük bir potansiyele sahiptir. Mevcut durumda Si-irt bölgesinde meyve yetiştiriciliği yapılan alanlarda modern teknikle-rin kullanımı oldukça yetersizdir. Tarım ürünleri ihracatçısı olan Tür-kiye’de, Siirt ili özellikle yerel çeşitleri modern yetiştiriciliğe geçerek kendi payını genişletebilir ve hem Türkiye hem de Dünyada ilin yöresel çeşitleri ile meyve üretimi ve pazarlamasında söz sahibi olabilir.
Bu bağlamda öncelikle meyve yetiştiriciliği için uygun alanların saptanarak, yeni tür ve çeşitlerin arayışına girmek yerine, yetiştiricili-ğin yapılacağı bölgeye uygun anaç ve çeşit kombinasyonları ile modern tekniklerin uygulanabildiği kapama bahçelerin kurulması gereklidir.
Özellikle pilot bölgelerde seçilecek üreticilere modern meyve yetiştirme tekniklerinin öğretilmesi ve uygulatılması gerekmektedir.
Bu konuda öncelikli atılacak adımlardan bir tanesi doğru fidan se-çimidir. Fidan temininde ilde üretilen hiçbir meyve türünde neredeyse bir standart bulunmamaktadır. Sertifikalı fidan üretimi ve bu fidanlar-la yapılması gereken yetiştiricilik Siirt ili meyveciliğinin de en büyük sorunudur. Bu nedenle her meyve türü için kaliteli ve sertifikalı fidan üretimi ve kullanımı sağlanmalıdır. Yalnızca tüketici taleplerine göre olmayıp bölgenin ekolojik koşullarına uygun, verimliliği yüksek anaç-lara aşılı sertifikalı fidan üretimi ve kullanımı ilin verimli ve kaliteli meyvecilik hedefinin temel adımını oluşturmaktadır. Bu nedenle, mey-ve bahçeleri yenilenirken mey-veya ilk tesis aşamasında sertifikalı fidanlar
ile kapama bahçelerin kurulması kontrollü yetiştiriciliğin, yüksek verim ve kalitenin önünü açacaktır. İl genelinde fidancılık sektörü ile ilgili önemli sorunlar bulunmaktadır. Gelişimi hızlı fakat verimi düşük anaç-lar yerine, bölge tarımına uygun üzerine aşılı çeşidin verim ve kalitesi artıran, hastalık ve zararlılara dayanıklı anaçlar ile kontrollü fidan üre-timi yapılması sağlanmalıdır.
Siirt Fıstığı bölgenin doğal çeşididir. Ancak ağaç başına verim ol-dukça düşüktür. Siirt fıstığı kısmi periyodisite göstermekte, bir yıl ve-rimli ertesi yıl kısmen verim alınmaktadır. Kurak ve marjinal alanlarda üretimin yapılması periyodisitenin şiddetini artırmaktadır. GAP bölgede sulu koşullarda üretimin önünü açmıştır. Bu durumun fırsata çevrilerek verimli ve sulu koşullara uygun Bıttım anacı üzerine aşılı Siirt fıstığı ile üretim yapılarak verimin artırılması sağlanmalıdır.
Sert kabuklu meyve türlerinde tozlanma önemli bir yetiştiricilik sorunudur. Bu nedenle kurulan bahçelerde uygun sayıda tozlayıcı çeşit bulundurulması verimliliğin sağlanmasının ön koşuludur.
Antepfıstığı yetiştiriciliğinde bir başka önemli konu da yabani fıstık ağaçlarının aşılanmasıdır. Doğada kendiliğinden yetişmiş yabani fıstık ağaçlarının aşılanarak kültür çeşitlerine çevrilmesi ile bu ağaçların kısa sürede verime yatması sağlanabilmelidir.
Üretim aşamasında kültürel işlemlerin doğru yapılmaması verimi olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle özellikle Tarım ve Orman İl ve İlçe Müdürlükleri tarafından tür ve çeşit bazında ilaçlama ve don tahmini konusunda üreticiler için erken uyarı sistemleri oluşturulmalıdır. Henüz bahçe kurma aşamasında toprak analizleri yapılarak, kurulu bahçeler-de ise toprak ve yaprak analizleri doğru dönembahçeler-de ve düzenli aralıklarla yapılarak, analiz sonuçlarına göre gübreleme programlarının yapılması önemlidir.
Zararlılarla mücadele yapılırken, zararlının etkili olduğu bölgelerde entegre mücadele yapılması, mücadelenin etkinliğinin artırılmasına kat-kı sağlayacaktır.
KAYNAKÇA
Alkan.A.,2017 Siirt İlinin Nüfus Gelişimi, Yapısı Ve Dağılışı Doğu Coğrafya Dergisi: Ocak-2017, Yıl:22, Sayı:37, Sayfa:53-82 Eastern Geographical Review; January-2017, Volume:22, Numbers: 37, Page:53-82
Anonim 2020a. TÜİK Anonim 2020b. Meteoroloji
Anonymous, 2020. FAO Statistical Databases
Anonim 2021. Siirt Tarım Master Planı. Siirt Tarım ve Orman İl Müdürlüğü Verileri
Kurt, H., 2013. Bir Ziraat Coğrafyası Çalışması: Türkiye’de Nar (Punica granatum L.) Tarımı, Marmara Coğrafya Dergisi. Sayı: 27, S. 551-574 Küden AB, Küden A, Bayazit S, Çömlekçioğlu Ç, İmrak B, Rehber YD, 2014.
Badem Yetiştiriciliği, TAGEP Yayınları, 19 s.
Küden, A.B., Tanrıver, E., 1997. Plant genetic resources and selection studies on figs in the East Mediterranean and South East Anatolia Regions. First International Symposium on Fig, 24-28 June, İzmit, Turkey, s. 49-54.
Özbek, S. 1975. Genel meyvecilik, Çukurova Ünv, Ziraat Fakültesi Ders Kitabı.
No. 31 386 s., Adana
Özçağıran, R., Ünal, A., Özeker, E., İsfendiyaroğlu, M., 2005. Elma. Ilıman İklim Meyve Türleri, Yumuşak Çekirdekli Meyveler, Cilt: II. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Bornova, İzmir, No: 556., s: 1-73.
Şimşek, M., Gülsoy, E., 2017. Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Badem (Prunus amygdalus L.) Potansiyeline Genel Bir Bakış. Derleme Makalesi, Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 7(3): 19-29.
Turan, N., Özyazıcı, M.A., Tantekin, G.Y., 2015. Siirt İlinde Çayır Mera Alanlarından ve Yem Bitkilerinden Elde Edilen Kaba Yem Üretim Potansiyeli, Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi http://dergi.siirt.edu.
tr Derleme / Review Turk J Agric Res (2015) 2: 69-75 TÜTAD ISSN:
2148-2306
Ünal, A., 2011. Bahçe Tarımı – II., Yumuşak Çekirdekli Meyve Türleri ve Nar Yetiştiriciliği, (Editörler: Vedat Şeniz, Veli Erdoğan), T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2358, s. 16 – 19, Eskişehir.
Yavuz, M.A., Yıldırım, H., Onay, A. 2016. Dünya Antepfıstığı Üretiminde Son On Yılın Değerlendirilmesi, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi;
Cilt 6 Sayı 2/2.