6. Sonuç ve Öneriler
Turizm; bilim adamları ve ülke yönetimleri tarafından ülke kalkınmasında sanayii kadar önem verilen bir sektör olmuştur. Ülkenin refah düzeyine bacasız fabrika düşüncesiyle önemli katkılar sunmaktadır. Bu nedenle dünya genelinde hemen hemen bütün ülkeler turizm gelirlerini artırmak için birçok çaba (reklam, tanıtım vb.) sarf etmektedirler.
Her sektörün kendine has özellikleri bulunmaktadır. Turizm sektörü de diğer birçok sektör gibi ülkenin ekonomik, siyasi, sosyal gelişim ve değişimleriyle birlikte genel anlamda çevresel belirsizlik diye ifade edilen faktörlerden etkilenmektedir. Dinamik bir dünyada büyük krizlerin yanında küçük görülebilecek belirsizliklerin yaşanması da başka ihtiyaçları ortaya çıkarmaktadır. Politik, ekonomik, hizmet pazarı, talep değişiklikleri, rekabet ve gelişen teknoloji ve inovasyon gibi benzeri belirsizliklerin turizm işletmeleri üzerinde farklı kaynaklara ihtiyaç duymalarına yol açabilmektedir.
Çalışmada elde edilen sonuçlarda da ortaya koyulduğu üzere, turizm işletmeleri açısından hükümet ve politikalar, ekonomik unsurlar, işletme kaynakları, piyasa ve talep koşulları, rekabet ve her geçen gün sürekli değişen, gelişen teknoloji ve inovasyon gibi unsurlardan oluşan çevresel belirsizlik faktörlerinin, turizm işletmelerinin faaliyetlerini etkilemektedir.
66 KAMU VE İŞLETME YÖNETİMİNDE YENİ PERSPEKTİFLER Araştırmada elde edilen sonuçların değerlendirilmesi sonucunda bundan sonraki araştırmalar için öneriler ise aşağıda sunulmuştur:
• Bu çalışma hizmet sektörü ve hizmet sektöründe de turizm alanını kapsadığı için; bölgesel ve/veya Türkiye geneli olmak üzere farklı sektörlerde de çevresel belirsizliğin işletmeler üzerindeki etkisini ortaya koyan çalışmalar yapılabilir.
• Bununla birlikte benzer çalışma, çevresel belirsizlik faktörlerinin değişkenlik göstermesinden dolayı aynı sektörde farklı zamanlarda bu çalışmanın tekrarı yapılarak farklı sonuçlara ulaşılabilir.
• Ülkede yaşanan siyasi, ekonomik ve sosyal değişimler neticesinde zaman içerisinde çevresel belirsizlik unsurlarında da değişimler ortaya çıkmaktadır. Bu değişimleri ele alarak karşılaştıran çalışmalar da yapılarak çevresel belirsizliği sığlaştıran veya derinleştiren etkenler daha açık bir şekilde ortaya konabilir.
Bu çalışmanın yapıldığı dönemde ülkemizde ve dünyada yaşanan ekonomik, siyasi, sosyal ve teknolojik gelişmeler bu verilerin elde edilmesini sağlamıştır. Ancak unutulmamalıdır ki bahsi geçen durumlarda zaman içinde yaşanan değişimler verilerde ve sonuçlarda değişiklik arz edebilir.
67
KAYNAKÇA
Alkış, H. (2018). Stress And Stress Management (Disease of Modern Age) Stres ve Stres Yönetimi (Modern Çağın Hastalığı). Management & Organization, 267-278.
Arıöz, Ö., (2012). Belirsizlik Altında Karar Alma Süreçlerinin Analizi: Türkiye Çimento Sektöründe Bir Uygulama Örneği, Doktora Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Arslan, A. (2015). Bireysel Girişimcilik Ve Düzenleyici Odaklar
Kuramı İlişkisinde Çevresel Belirsizliğin Düzenleyici Rolü: Emlak Sektöründe Bir Araştırma. Journal of Entrepreneurship & Development/Girisimcilik ve Kalkinma Dergisi, 10(1). 147-166.
Ashill, N. J. ve Jobber, D., (1999). The Impact of Environmental Uncertainty Perceptions, Decision Maker Characteristics and Work Environment Characteristics on the Perceived Usefulness of Marketing Information Systems (MkIS): A Conceptual Framework, Journal of Marketing Management, 15, s.519-540. Atılgan, T., (1994). İşletmelerde Yönetim Stratejilerinin Oluşumunda
Çevresel Faktörlerin Rolü, Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bahar, O. ve Kozak, M. (2005). Küreselleşme Sürecinde Uluslararası Turizm ve Rekabet Edebilirlik, Ankara: Detay Yayıncılık.
Bergeron, F., Raymond, L. ve Rivard, S., (2001). Fit in Strategic Information Technology Management Research: An Empirical Comparison of Perspectives, Omega, 29, s.125-142.
68 KAMU VE İŞLETME YÖNETİMİNDE YENİ PERSPEKTİFLER Buchko, A. A., (1994). Conceptualization and Measurement of
Environmental Uncertainty: An Assessment of the Miles and Snow Perceived Environmental Uncertainty Scale, Academy of Management Journal, 37 (2), s.410-425.
Can, E., Büyükbalcı, P. ve Bal, Y., (2013). İşletme Bilimine Giriş, İstanbul: Beta Basım Yay. Dağ.
Cohen, J. F. (2001). Environmental Uncertainty and Managerial Attitude: Effects on Strategic Planning, Non Strategic Decision Making and Organizational Performance, South Africa Journal of Business Management, 32 (3), s.17-31.
Daft, R. L., Sormunen, J. ve Parks, D., (1998). Chief Executive Scanning, Environmental Characteristics and Company Performance: An Empirical Study, Strategic Management Journal, 9 (2), s.123-139.
Dess, G. G. ve Origer, N. K., (1987). Environment, Structure and Consensus in Strategy Formulation: A Conceptual Integration, Academy of Management Review, 12 (2), s.313-330.
Dinçer, Ö., ve Fidan, Y., (2009). İşletme Yönetimine Giriş, 7. Baskı, İstanbul: Alfa Yayınları.
Duncan, R. B., (1972). Characteristics of Organizational Environment and Perceived Environmental Uncertainty, Administrative Science Quarterly, Vol.17, No.3, s.313-327.
Fuentes, M. M., Albacete-Saez, C. A. ve Llorens-Montes, F. J., (2004). “The Impact of Environmental Characteristics on Tqm Principles and Organizational Performance, Omega, s.425-442.
69
Gül, H., (2006). Çevresel Baskı Gruplarının Okulun Genel İşleyişine Etkileri, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11) 1, s.71-84.
Güven, A., (2009). Belirsizlik Altında Yatırım Kararları: Türk İmalat Sanayi Örneği, Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı.
Hoque, Z., (2004). A Contingency Model of The Association Between Strategy, Environmental Uncertainty and Performance Measurement: Impact on Organizational Performance, International Business Review, 13, s.485-502.
Karahan, M. (2018). Hedef Maliyetleme: Halı İşletmesinde Bir Uygulama. Electronic Journal of Social Sciences, 17(65), 362-378.
Li, M. ve Simerly, R. L., (1998). The Moderating Effect of Environmental Dynamism on the Ownership and Performance Relationship, Strategic Management Journal, 19, s.169-179. Milliken, F. J., (1987). Three Types Of Perceived Un-certainty About
the Environment: State, Effect, and Response Uncertainty. Academy of Manage-ment Review, Vol 12, No 1, s.133–143. Özer, G. ve Akça, Y., (2007). Çevresel Özelliklerin Kurumsal Kaynak
Planlaması (KKP) Uygulama Başarısı ve Algılanan Organizasyonel Performans Üzerindeki Etkisi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt.3, Sayı.1, s.1-26.
Pfeffer, J. ve Salancik, G. R., (1978). Organizational Context and the Characteristics and Tenure of Hospital Administrators, Academy of Management Journal, Vol.20, No.1, s.74-88.
70 KAMU VE İŞLETME YÖNETİMİNDE YENİ PERSPEKTİFLER Sert, H., (2012). Ekonomik Çevresel Faktörlerdeki Belirsizliğin Firma
Yenilikçiliği Üzerindeki Etkilerini İncelemeye Yönelik Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Şener, İ, (2011). Örgütsel Çevre Bağlamında Yönetim Kurulları ve Yönetim Kurulu Üyelerinin Özelliklerinin Örgüt Performansına Etkisi, Doktora Tezi. Ankara: Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Şengül, M., (1998). Çevre Yönetimi ve Verimlilik, Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Turan, B. (2014). Yöneticilerin Çevresel Belirsizlik Algısının Stratejik Liderlik Davranışı Üzerindeki Rolü: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yöneticileri Üzerinde Bir Uygulama, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Erzurum.
Ural, A. ve Kılıç, İ., (2006). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi, Ankara: Detay Yayıncılık.
Yalçınkaya, M., (2002). Açık Sistem Teorisi ve Okula Uygulanması, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt.22, Sayı.2, s.103-116.
Yıldırım, K., ve Arıöz, Ö., (2013). Türkiye’de Çimento Sektöründeki Belirsizliklerin Analizi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt.13, Sayı.3, s.169-186.
71
BÖLÜM 3:
GİRİŞİMCİLİK VE GİRİŞİMCİLER İÇİN YOL HARİTASI Dr. Öğr. Üyesi Erhan KILINÇ1
1Selçuk Üniversitesi, Beyşehir Ali Akkanat İşletme Fakültesi, Konya, Türkiye, erhankilinc@selcuk.edu.tr
73 İhtiyacınız olan şey; bir plan, bir yol haritası ve hedefiniz için sizi zorlayacak cesarettir.
Earl Nightingale
Bütün hayalleriniz gerçeğe dönüşür, tabii ki onların peşinden koşmaya cesaretiniz varsa… Walt Disney
GİRİŞ
Girişimci, emek, sermaye, teknoloji, yöntem ve doğal kaynakları bir araya getirerek insan ihtiyaçlarını karşılamak ve bu doğrultuda kazanç elde etmek amacıyla mal veya hizmet üretiminde bulunan ve riski göze alan gerçek veya tüzel kişi/kişiliktir. Girişimciler, yeni bir ürün üretme, yeni bir kaynak bulma, yeni bir iş alanı ortaya çıkarma, yeni bir pazara ulaşma, yeni bir yönetme geliştirme ve yeni bir örgütsel yapı ortaya koyma gibi birçok yenilikçi fikrin ve projenin ortaya çıkmasını sağlarlar. Bu anlamda işletmelerin ve ülke ekonomilerinin lokomotifi olarak görülürler.
Bir girişimciyi bu yolculuğa çıkaran çeşitli nedenler bulunmakla birlikte, girişimcinin sahip olması gereken kişisel özellikler ve mesleki yetkinlikler onu teşebbüslerinde itici birer güçtür. Bununla birlikte girişimcilik, anlık bir atak, kısa süreli gayret değil; istikrar isteyen, uzun vadeli ve yorucu bir yolculuktur. Bu uzun ve zahmetli yolculukta girişimci kişi ve kişiliklerin, öncelikli iyi bir plana ve yol haritasına ihtiyaçları vardır. Girişimcilik yolculuğunda bir rehberin yani bir yol haritasının olması, bu yolda azimle ilerlemede, iş kurmada ve başarılı olmada son derece önemlidir. Ancak bu şekilde istedikleri hedeflere ulaşma imkânları söz konusudur.
Bu bölümde, öncelikle girişimci, girişimcilik tanımı yapılarak, girişimciyi diğer çalışanlardan ayıran özellikler, girişimcinin diğer çalışanlara nazaran avantaj ve dezavantajları, girişimcilik süreci ortaya konulmuş; sonrasında girişimciliğin yol haritası, iş planı hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır.
74 KAMU VE İŞLETME YÖNETİMİNDE YENİ PERSPEKTİFLER 1. Girişimci ve Girişimcilik
Günümüzde küreselleşmeyle birlikte dünyada ve Türkiye’de olan hızlı gelişmeler ve değişimler, istikrarlı iş ortamları yerine; kararsız, değişken, belirsiz ve daha riskli ortamların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu ortamlar, yöneticilerin karar verme süreçlerini zorlaştırmakta; iş kurma ve geliştirme girişimlerinin daha dikkatli olunması gerekliliğini ortaya koymaktadır (Küçük, 2010: 38; Tekin, 2006:1). Bu noktada son günlerde girişimci ve girişimcilik kavramı üzerinde durulması gereken önemli bir kavram haline gelmiştir. Latince ‘intare’ ve ‘entre’ (yüzmek, üstlenmek) sözcüğü kökeninden gelen girişimcilik, İngilizce teşebbüs eden, ilk olarak girişen anlamına gelen ‘enter’ (giriş) ve ‘pre’ ön ek alarak birleşmesi ile ‘entrepreneur’ kelimesine karşılık gelmektedir (Çelik, 2018: 11; Özdevecioğlu ve Karaca, 2015: 24). Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre girişim, bir işi yapmak için harekete geçmek, bir işi başlatmak, bir işe kalkışmak ve teşebbüs etmek anlamalarına gelmektedir (http://www.tdk.gov.tr, E.T. 01.10.2019). İş ve işyerleri ile girişimciliğin ortak olarak anılması 1700’li yılların Fransa’sına kadar dayanmaktadır (Çelik, 2018: 11). Girişimci, insanların belirli bir ihtiyacını karşılayarak kazanç elde etmek üzere üretim faktörlerini biraraya geçiren, ekonomik faaliyetleri gerçekleştiren, bunun sonucunda katma değer üreten ve bu doğrultuda riski göz önüne alan gerçek ve tüzel kişi/kişiliklerdir. Girişimcilik gelişme, büyüme ve yeni iş alanlarının açılması açısından bireylere, işletmelere, topluma ve ülkeye büyük katkılar sağlamaktadır. Bugün piyasalardaki mevcut işletmeler, bir işi yapmaya çekinmeden girişen
75
kişilerin yani girişimcilerin bir ürünü ve sonucudur. Bu anlamda girişimciler, işletmelerin ekonomideki kilit taşlarını ve ülke ekonomisinin büyümesi açısından ise bir lokomotif görevini üstlenmektedirler. Girişimcilik, büyüme yarattığı ve inovasyon ve değişim için bir araç olarak hizmet ettiği için ekonomik kalkınmanın merkezi bir gücü olarak kabul edilir. Girişimciler, tüm bu faaliyetlerin merkezinde bulunan kritik insan ve/veya işletmelerdir ve dünyamızda fark yaratmaya ve iyiliğine katkıda bulunmaya çalışırlar. Girişimciler, fırsatları belirler, kaynakları harekete geçirir ve vizyonlarını cesurca yerine getirirler. Bu kapsamda girişimci üretim faktörleri unsurlarından bir tanesi olmakla birlikte diğer üretim faktörlerini (sermaye, iş gücü, hammadde-malzeme, makine-ekipman, kuruluş yeri ve tesisi) bir araya getiren ve onları bütünleştiren bir özelliğe sahip bir unsurdur (Stanford University, 2006: 3; Megep, 2014:3; Lordkipanidze vd.,2005: 787); Ürper, 2005:1; Çırpan, 2017: 8; Tekin, 2016: 2, 29).
Girişimcilik fonksiyonları ise aşağıdaki şekilde sıralanabilir (Çelik, 2018: 13; Kaya, 2017: 74-75; Thomas vd., 1995):
1. Değişimi ve yeniliği iş hayatına aktarmak,
2. Piyasaya ekonomik anlamda yeni mal ve hizmetler üretmek, yeni markalar yaratmak veya mevcut ürünün niteliğini ve kalitesini artırmak,
3. Endüstri alanında yeni organizasyonlar kurmak,
4. Satışları artırmak için yeni pazarlara açılmak veya yeni pazarlama türü geliştirmek,
76 KAMU VE İŞLETME YÖNETİMİNDE YENİ PERSPEKTİFLER 5. Hammadde ve doğal kaynak ihtiyacını karşılamak için yeni
kaynaklar ve imkânlar bulmak,
6. Yeni üretim teknikleri ve yöntemleri geliştirmek.
Girişimcinin ve girişimci yaklaşımın cesaret, yenilikçilik, yaratıcı olmak, risk almak, öncü olmak ve rekabetçi düşünmek gibi özellikleri vardır (Megep, 2014:3,4). Bunlar içerisinde girişimciyi ön plana çıkaran ve onu önemli kılan özellikler, cesaret ve yenilikçiliktir. Girişimci, cesur, riski göze alabilen, yeni olanı bulan ve ilk uygulayan kişidir. Earl Nightingale’nin ‘İhtiyacınız olan şey; bir plan, bir yol haritası ve hedefiniz için sizi zorlayacak cesarettir’ ve Walt Disney’in ‘Bütün hayalleriniz gerçeğe dönüşür, tabii ki onların peşinden koşmaya cesaretiniz varsa..’ sözlerinde de görüldüğü üzere girişimci bu özelliği diğerlerine nazaran daha ön plandadır.
Girişimciler gücünü, yenilik yapma ve yaptığı yenilikleri cesurca uygulama ile iş dünyasına katkılar sağlama durumundan alırlar. Bu anlamda girişimcilerin motivasyon kaynakları; bağımsız iş yapma isteği, iş kurma noktasında memnuniyet, riski göze alma cesareti ve aileden gelen girişimcilik eğilimi olarak sıralanabilir. Buradaki “yenilikçi” kavramıyla, yeni hammadde ya da yarı mamul madde kaynağı, yeni ürün, yeni bir üretim teknikleri, yeni pazarlar oluşturma ve yeni organizasyon biçimi gerçekleştirilmesi gibi birçok alanda yenilik unsurları kastedilmektedir. Bununla birlikte girişimcinin her yeni bir girişimde ileriyi görmesini sağlayacak ve riski azaltacak sağlıklı öngörülere sahip olması ve buna yönelik araştırmalar ve
77
hazırlıklar yapması onun başarısında önemli bir etmendir (Çelik ve Akgemici, 1998; Shane vd., 1991; Çırpan, 2017: 9,11).