Primer dismenore şikayeti olan genç kadınlar da kor egzersizi 8 haftalık girişimin ağrı yönetimi ve yaşam kalitesine etkisini incelemek amacıyla yapılan bu çalışmadan elde edilen sonuçlar; deney grubundaki genç kadınların 8 haftalık uygulama sonunda VAS ağrı skorunda anlamlı iyileşme olduğu ve yaşam kalitesini artırmada etkili olduğunu ortaya koymuştur.
Araştırmanın H0a hipotezi reddedilmiştir. Deney grubuna uygulanan kor
egzersizlerinin hiç bir müdahale yapılmayan gruba göre VAS ağrı düzeyini azaltmada etkili olduğu kanıtlanmıştır.
• Deney ve kontrol grubundaki genç kadınların ağrı puan ortalaması arasındaki farkın etki büyüklüğü girişim öncesinde orta düzeyde iken (d: .58), girişim sonrası ikinci ölçümde küçük düzeyde (d: .45), üçüncü ölçümde yine orta düzeyde olduğu (d: .63), deney grubunun ağrı puan ortalaması başlangıçta yüksek iken, son iki ölçümde düşük olduğu bulunmuştur (Tablo 11).
Ayrıca deney grubuna uygulanan kor egzersizlerinin uygulama öncesi ve sonrası VAS ağrı düzeyini azaltmada etkili olduğu kanıtlanmıştır.
Genç kadınların zamana göre ağrı puanında değişimin etki büyüklüğünün; deney grubunda büyük düzeyde (η2: .53), kontrol grubunda ise önemsiz düzeyde (η2: .003) olduğu bulunmuştur (Tablo 11).
Araştırmanın H0b hipotezi reddedilmiştir. Deney grubuna uygulanan kor
egzersizlerinin hiç bir müdahale yapılmayan gruba göre yaşam kalitesi düzeyini arttırmada etkili olduğu kanıtlanmıştır.
• Grupların SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeğinin fiziksel işlev puan ortalaması arasındaki farkın etki büyüklüğü üç ölçümde de küçük düzeyde olduğu (ölçüm sırasıyla d: .30, .44 ve .48), deney grubu puanlarının başlangıçta düşük iken, son iki ölçümde yüksek olduğu bulunmuştur (Tablo 12).
• Grupların SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeğinin fiziksel rol puan ortalaması arasındaki farkın etki büyüklüğü başlangıçta orta düzeyde (d: .66), ikinci ve üçüncü ölçümde önemsiz düzeyde olduğu (d: .13 ve 0), deney grubu puanlarının
83 başlangıçta ve ikinci ölçümde düşük iken, son/üçüncü ölçümde eşit olduğu bulunmuştur (Tablo 12).
• Grupların SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeğinin ağrı puan ortalaması arasındaki farkın etki büyüklüğü başlangıçta küçük düzeyde (d: .40), ikinci ölçümde önemsiz düzeyde (d: .17), üçüncü ölçümde ise büyük düzeyde olduğu (d: .93), deney grubu puanlarının başlangıçta düşük iken ikinci ve üçüncü ölçümde yüksek olduğu bulunmuştur (Tablo 12).
• Grupların SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeğinin genel sağlık algısı puan ortalaması arasındaki farkın etki büyüklüğü başlangıçta ve ikinci ölçümde önemsiz düzeyde (d: .02 ve .01), üçüncü ölçümde küçük düzeyde olduğu (d: .32), deney grubu puanları başlangıçta ve ikinci ölçümde benzer iken üçüncü ölçümde yüksek olduğu bulunmuştur (Tablo 12).
• Grupların SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeğinin yaşamsallık puan ortalaması arasındaki farkın etki büyüklüğü başlangıçta önemsiz düzeyde (d: .06), ikinci ölçümde küçük düzeyde (d: .34), üçüncü ölçümde ise orta düzeyde olduğu (d:.75), deney grubu puanlarının başlangıçta benzer iken, ikinci ve üçüncü ölçümde yüksek olduğu bulunmuştur (Tablo 12).
• Grupların SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeğinin sosyal işlev puan ortalaması arasındaki farkın etki büyüklüğü başlangıçta küçük düzeyde (d: .31), ikinci ölçümde önemsiz düzeyde (d: .06), üçüncü ölçümde ise büyük düzeyde olduğu (d: .82), deney grubu puanlarının başlangıçta düşük iken ikinci ve üçüncü ölçümde yüksek olduğu bulunmuştur (Tablo 12).
• Grupların SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeğinin mental rol puan ortalaması arasındaki farkın etki büyüklüğü başlangıçta orta düzeyde (d: .60), ikinci ölçümde önemsiz düzeyde (d: .12), üçüncü ölçümde küçük düzeyde olduğu (d: .47), deney grubu puanlarının üç ölçümde de düşük olduğu bulunmuştur (Tablo 12).
• Grupların SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeğinin mental sağlık puan ortalaması arasındaki farkın etki büyüklüğü başlangıçta ve ikinci ölçümde önemsiz düzeyde (d: .08 ve .03), üçüncü ölçümde küçük düzeyde olduğu (d: .47), deney grubu puanlarının başlangıçta düşük, ikinci ölçümde benzer (ya da ilk iki ölçümde benzer) iken üçüncü ölçümde yüksek olduğu bulunmuştur (Tablo 12).
Ayrıca deney grubuna uygulanan kor egzersizlerinin uygulama öncesi ve sonrası yaşam kalitesi düzeyini arttırmada etkili olduğu kanıtlanmıştır.
84 • Genç kadınların zamana göre fiziksel işlev puanındaki değişimin etki
büyüklüğünün; deney grubunda büyük düzeyde (η2
: .29), kontrol grubunda ise küçük düzeyde (η2
: .05) olduğu belirlenmiştir (Tablo 12).
• Genç kadınların zamana göre fiziksel rol puanında kideğişimin etki büyüklüğü; deney grubunda büyük düzeyde (η2: .28), kontrol grubunda ise orta düzeyde (η2: .08) olarak belirlenmiştir (Tablo 12).
• Genç kadınların zamana göre ağrı puanında değişimin etki büyüklüğü; hem deney grubunda (η2: .38), hem de kontrol grubunda büyük düzeyde (η2: .36) olarak belirlenmiştir. Deney grubunda puanlar artarken kontrol grubunda düştüğü görülmüştür (Tablo 12).
• Genç kadınların zamana göre genel sağlık algısı puanında değişimin etki büyüklüğü hem deney grubunda küçük düzeyde (η2
: .05), hem de kontrol grubunda orta düzeyde (η2
: .11) olarak bulunmuştur (Tablo 12).
• Genç kadınların zamana göre yaşamsallık puanında değişimin etki büyüklüğü deney grubunda (η2: .39), kontrol grubunda da büyük düzeyde (η2: .26) olduğu belirlenmiştir (Tablo 12).
• Genç kadınların zamana göre sosyal işlev puanında değişimin etki büyüklüğü hem deney grubunda (η2: .27), hem de kontrol grubunda büyük düzeyde (η2: .33) olduğu belirlenmiştir (Tablo 12).
• Genç kadınların zamana göre mental rol puanında değişimin etki büyüklüğü deney grubunda orta düzeyde (η2: .10), kontrol grubunda büyük düzeyde (η2: .17) olarak belirlenmiştir (Tablo 12).
• Genç kadınların zamana göre mental sağlık puanında değişimin etki büyüklüğü hem deney grubunda (η2: .19), hem de kontrol grubunda büyük düzeyde (η2: .17) olarak bulunmuştur (Tablo 12).
Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar ve deneyimler doğrultusunda konu ile ilgili olarak öneriler;
Çalışma grubuna yönelik öneriler; bu çalışma sadece bu çalışmadaki örneklem grubuyla sınırlıdır. Bu nedenle;
• Primer dismenoresi olan kadınlara baş etme yöntemlerinden biri olarak kor egzersiz programı öğretilerek uygulamanın yaygınlaştırılması,
85 • Primer dismenoresi olanlar kadınların bu egzersizleri öğrenebileceği merkezlere
yönlendirilmesi,
• Sekonder dismenoreli kadınlarda da egzersiz uygulamasının gerçekleştirilmesi, • Primer dismenorede kor egzerisizlerinin ağrı ve yaşam kalitesine etkisinin basın,
yayın, sosyal medya aracılığı ile yaygın halk kitlelerine duyurulması ve uygulamanın yaygınlaştırılması,
Sağlık profesyonellerine yönelik öneriler;
• Dismenorenin yönetiminde egzersiz uygulamasının sağlık kurumlarında hizmet içi eğitim programlarına dâhil edilmesi,
• Özellikle okul sağlığı ve toplum sağlığı hemşirelerinin genç kadınların bu konuda bilgi ve farkındalığının artırması yönelik eğitimler yapması,
Araştırmacılara yönelik öneriler;
• Dismenorenin yönetimine ilişkin daha uzun süreli izlem çalışmalarının yapılması,
• Egzersiz etkinliğinin NİSAİİ’ler gibi ilaç tedavileri ile tamamlayıcı ve alternatif uygulamaları kapsayan çoklu grup randomize kontrollü çalışmaların yapılması, • Kor egzersizlerinin VAS ağrı skoru ve yaşam kalitesine etkisinin
86