Bu bölümde, araştırmada elde edilen bulgular doğrultusunda ulaşılan sonuçlar ile bu sonuçlar ışığında geliştirilen önerilere yer verilmiştir.
5.1. Sonuçlar
5.1.1. MİOY Dersi Öğretmenlerinin ve Son Sınıf Öğrencilerinin Kişisel Özelliklerine İlişkin Sonuçlar
• MİOY dersi öğretmenlerinin % 79 gibi büyük bir çoğunluğunun, eğitim bilimlerine ilişkin kazanımları, mezun oldukları eğitim fakültelerinin müzik eğitimi bölümlerinde uygulanan lisans programlarında edindikleri tespit edilmiştir.
• MİOY dersi öğretmenlerinin % 74’ ünün; lisans programlarında yer verilmeyen, farklı içerikte kuramsal ve uygulamalı bir eğitim gerektiren MİOY alanında, uzmanlaşmaya yönelik bir eğitimden geçmediği belirlenmiştir.
• MİOY dersi öğretmenlerinin % 82’ sinin, mesleki müzik eğitimi aldıkları süreçte bir Türk müziği çalgısının eğitimini almadığı tespit edilmiştir.
• MİOY dersi öğretmenlerinin % 89’ unun, bu dersin yanı sıra, başta “piyano” ve “bireysel çalgı eğitimi” olmak üzere en az bir alan dersine daha girmekte olduğu belirlenmiştir.
• MİOY dersi öğretmenlerinin % 58’ inin, Türk müziği eğitimine yer verilen yeni lisans programlarından mezun olup; bu alanda 0-5 yıllık deneyime sahip olduğu saptanmıştır.
• Öğrencilerin % 60’ ının kendi olanaklarıyla, GSSL müzik bölümü özel yetenek sınavına yönelik MİOY eğitimi aldığı; % 40’ ının ise MİOY eğitimiyle, mesleki müzik eğitimi almaya başladıktan sonra tanıştığı belirlenmiştir.
• Öğrencilerin % 47’ sinin, GSSL müzik bölümü özel yetenek sınavına girmeden önce değişik sürelerde çalgı eğitimi aldığı; % 53’ ünün ise almadığı belirlenmiştir. Çalgı eğitimi alan öğrencilerin ise toplam % 34’ ünün bir Türk müziği çalgısının eğitimini aldığı tespit edilmiştir.
• GSSL müzik bölümüne girdikten sonra bir Türk müziği çalgısının eğitimini
alan, dolayısıyla, MİOY derslerinde edindiği Türk müziğine ilişkin kazanımları, çalgı dersleri ile uygulamalı olarak ilişkilendirebilecek öğrencilerin toplam oranının % 19 olduğu saptanmıştır.
5.1.2. MİOY Derslerinde Yapılan Türk Müziğine Dayalı Etkinliklerin Yapısına İlişkin Sonuçlar
• MİOY derslerindeki Türk müziğine dayalı etkinliklerin, kendi içerisinde bir aşamalılık gözetilmeksizin yapılmakta olduğu belirlenmiştir.
• Öğretmenlerin % 53’ ünün, MİOY derslerindeki Türk müziğine dayalı etkinliklerde, bir Türk müziği çalgısı kullanmadığı belirlenmiştir. Görüş bildiren öğretmenler, Türk müziği çalgılarını; okulda ağırlıklı olarak verilen eğitime uygun olmadığı için veya Türk müziğine ait bir çalgının eğitimini almadığı için kullanmadığını belirtmiştir.
En yüksek kullanım oranına sahip çalgıların, piyano, bağlama ve ud olduğu belirlenmiştir. Buna göre, MİOY derslerindeki Türk müziğine dayalı etkinliklerde, kullanılan çalgılar bakımından bir standardın yakalanamadığı anlaşılmaktadır.
• MİOY derslerindeki Türk müziğine dayalı etkinliklerde daha çok, işitme duyusuna yönelik materyallerden yararlanılmakta olduğu saptanmıştır.
56
• MİOY derslerindeki Türk müziğine dayalı etkinliklerde daha çok, 25 perdeli Arel-Ezgi-Uzdilek ses sistemi ile 13 perdeli batı müziği ses sistemi gibi birbirinden farklı yapıdaki sistemlerin kullanılmakta olduğu; ses sistemi bakımından, her öğretmenin kendi bilgi ve deneyimine göre bir yol izlediği; okullar arası bir birlikteliğin olmadığı saptanmıştır.
• MİOY derslerindeki Türk müziğine dayalı kuramsal etkinlikler ile müziksel okuma ve müziksel yazma etkinliklerinde; farklı amaçlarla, farklı içerikte hazırlanmış birçok kaynaktan yararlanılmakta olduğu; MİOY dersi öğretim programı göz önünde bulundurularak, GSSL müzik bölümlerinde kullanılmak üzere hazırlanmamış bu kaynakların, hem öğretmenler hem de öğrenciler tarafından “büyük ölçüde” yeterli bulunduğu; ancak, kullanılan kaynaklar bakımından bir bütünlüğün sergilenemediği saptanmıştır.
5.1.3. MİOY Dersinin Müziksel İşitme Boyutunda Yapılan Türk Müziğine Dayalı Etkinliklere İlişkin Sonuçlar
• MİOY derslerinde; öğrencilerin, Türk müziğine dayalı müziksel okuma ve müziksel yazma etkinliklerindeki başarısını olumlu yönde etkileyebilecek nitelikteki, Türk müziği makamlarını işitsel olarak tanıma/ayırt etme çalışmalarına yeterince yer verilmediği belirlenmiştir.
• MİOY derslerinde; öğrencilerin, duyulan ezgiyi kısa süreli belleğe kodlayarak, istenen şekilde geri getirebilme becerilerini geliştirici nitelikteki, Türk müziği makamlarına yönelik ezgisel bellek çalışmalarına “çok az” yer verildiği saptanmıştır.
• MİOY derslerinde, mesleki müzik eğitimi veren yükseköğretim kurumlarının özel yetenek sınavlarında yer verilebilen; öğrencinin, müziksel işitme ve müziksel yazma etkinliklerindeki başarısını etkileyen, Türk müziği ölçülerine yönelik tartımsal bellek geliştirici çalışmalara yeterince yer verilmediği belirlenmiştir.
5.1.4. MİOY Dersinin Müziksel Okuma Boyutunda Yapılan Türk Müziğine Dayalı Etkinliklere İlişkin Sonuçlar
• MİOY derslerinde yapılan Türk müziğine dayalı müziksel okuma etkinlikleri
öncesinde, öğrencileri bedensel olarak hazırlayıcı nitelikteki ses açma çalışmalarına; okuma esnasında, öğrencilerin olası entonasyon problemlerini önleyici nitelikteki çalgı ile eşlik etmeye; okuma sonrasında ise öğrencilerin, parçayı yapısal olarak tanımalarını sağlayıcı formsal analiz çalışmalarına yeterince yer verilmediği; Türk müziğine dayalı müziksel okuma etkinliklerinin yapısal olarak, öğretmenden öğretmene bir takım farklılıklar gösterdiği belirlenmiştir.
• MİOY derslerinde; öğrencilerin, diğer alan derslerindeki başarısını da olumlu yönde etkileyebilecek nitelikteki, Türk müziğine yönelik deşifre çalışmalarına yeterince yer verilmediği belirlenmiştir.
• MİOY derslerinde, diğer uygulamalı alan dersleri ile de ilişkilendirilebilecek, Türk müziği ölçülerine yönelik tartımsal okuma etkinliklerine gereken önemin verilmediği saptanmıştır.
5.1.5. MİOY Dersinin Müziksel Yazma Boyutunda Yapılan Türk Müziğine Dayalı Etkinliklere İlişkin Sonuçlar
• MİOY derslerinde yapılan, Türk müziğine dayalı müziksel yazma etkinlikleri
öncesinde, makamda seyir yapmak suretiyle öğrencileri işitsel olarak hazırlayıcı çalışmalara; sonrasında ise öğrenciye, yaptığı doğru ve yanlışları kontrol etme fırsatı veren çalışmalar ile sınıfça seslendirilmesine yeterince yer verilmediği; bu etkinliklerde izlenen basamakların, her okulda farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.
• MİOY derslerinde; öğrencilerin, işitsel olarak algıladığı tartımsal kalıpları, müzik dilinin gereçlerini kullanarak yazıya dökebilme becerilerini geliştiren, Türk müziği ölçülerine yönelik tartımsal yazma çalışmalarına yeteri kadar yer verilmediği belirlenmiştir.
58
5.1.6. MİOY Dersinin Müziksel Yaratma Boyutunda Yapılan Türk Müziğine Dayalı Etkinliklere İlişkin Sonuçlar
• MİOY derslerindeki Türk müziği makam ve ölçülerine yönelik müziksel yaratma çalışmalarında daha çok “belirtilen makama göre yaratma” yönteminin kullanılmakta olduğu; bu çalışmalarda ortaya çıkan ürünlerin ise daha çok “sınıf içinde incelenerek” değerlendirildiği saptanmıştır.
5.2. Öneriler
• Ülkemizdeki uzman müzikçilerin öncülüğünde, ulusal ölçekli sempozyumlar düzenlenmeli, Türk müziğinin müzik eğitimindeki yeri, önemi, amacı, işlevi, yapısı ve özellikleri belirlenmeli; yönelik olduğu öğretim düzeyine göre Türk müziği eğitimi, her yönden (ses sistemi, nota yazısı, kullanılabilecek çalgılar vb.) belli bir standarda kavuşturulmalıdır.
• GSSL’ nin müzik bölümlerinde okutulmakta olan MİOY dersi öğretim programında, Türk müziğine verilen yer, önem ve ağırlık ile ele alınan konuların içeriği, kapsamı, amaçları, temel çalışma alanları ve bu alanlar arasındaki ilişkiler öğrenci seviyesi dikkate alınarak düzenlenmeli; gerekli görüldüğü takdirde haftalık ders programına sadece Türk müziği içerikli bir MİOY dersi konulmalıdır.
• MİOY derslerindeki Türk müziğine dayalı kuramsal etkinliklerin yanı sıra, müziksel işitme, okuma, yazma ve yaratma etkinliklerinde kullanılmak üzere, ilgili birimlerce, resmi ders kitapları hazırlanmalı, mevcut çok başlılık ortadan kaldırılmalıdır.
• GSSL’ deki MİOY dersi öğretmenleri, hizmet içi kurslarla Türk müziği ve öğretimine yönelik bilgilendirilmelidir.
KAYNAKÇA
Aksoy, B. (2008). Geçmişin Musıki Mirasına Bakışlar. (birinci basım). İstanbul: Pan Yayıncılık.
Albuz, A. (1996, 28-30 Kasım). AGSL müzik bölümlerinde uygulanan müziksel işitme – okuma dersinin önemi içeriği ve sorunları. 1. Ulusal Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümleri Sempozyumunda sunuldu, Bursa.
Altar, C. M. (2009). Sanat Felsefesi Üzerine. (ikinci basım). İstanbul: Pan Yayıncılık.
Aydoğan, S. (1998). Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlarda Müziksel İşitme Okuma Öğretimi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Budak, O. A. (2006). Türk Müziğinin Kökeni – Gelişimi. (birinci basım). Ankara: Phoenix Yayınevi.
Çağbayır, Y. (2007). Ötüken Türkçe Sözlük. İstanbul: Ötüken Neşriyat A. Ş.
Emnalar, A. (1998). Tüm Yönleriyle Türk Halk Müziği ve Nazariyatı. (birinci basım). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
Finkelstein, S. (2000). Müzik Neyi Anlatır (Çev. M. H. Spatar). İstanbul: Kaynak Yayınları. (Eserin orijinali 1952 yılında yayımlandı).
Kaygısız, M. (2000). Türklerde Müzik. (birinci basım). İstanbul: Kaynak Yayınları.
Lavignac, A. (1939). Musiki Terbiyesi (Çev. A. Denker). İstanbul: Kanaat Kitabevi. (Eserin orijinali 1902 yılında yayımlandı).
60
Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü. (1998). Lise Ders Programları. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Nart, S. D. (2010). Deşifre şarkı söyleme eğitimine yönelik deneysel bir öğretim metodu, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Özalp, M. N. (2000). Türk Mûsikîsi Tarihi. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. Milli Eğitim Basımevi.
Özgür, Ü. (2001). Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Müzik Bölümü Çıkışlı Öğrencilerin Deşifre Çalışmalarında Kazandıkları ve Kazanmaları Gereken Davranışlar. Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (11), 319.
Özgür, Ü. ve Aydoğan, S.. (2004). Müziksel İşitme Okuma Eğitimi ve Kuram I. (üçüncü basım), Ankara: Sözkesen Matbaası.
Özkan, İ. H. (2006). Türk Mûsıkîsi Nazariyatı ve Usûlleri. (sekizinci basım). İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
Püsküllüoğlu, A. (1995). Türkçe Sözlük. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Say, A. (2008). Müzik Nedir, Nasıl Bir Sanattır?. (birinci basım). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
Selanik, C. (1996). Müzik Sanatının Tarihsel Serüveni. (birinci basım). Ankara: Doruk Yayımcılık.
Türk Dil Kurumu. (1998). Türkçe Sözlük. (dokuzuncu basım). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Uçan, A. (2005 b). İnsan ve Müzik - İnsan ve Sanat Eğitimi. Ankara: Evrensel Müziksevi
Uçan, A. (2005 c). Türk Müzik Kültürü. (ikinci basım). Ankara: Evrensel Müzikevi.
Yılmaz, Z. (2007). Türk Mûsıkîsi Dersleri. İstanbul: Çağlar Mûsıkî Yayınları.
http://mevzuat.meb.gov.tr/html/27260_0.html (25.03.2011 tarihinde alınmıştır).
http://ttogm.meb.gov.tr/slides/ortaogretimkurumlari_derscizelgeleri149.rar (03.04.2011 tarihinde alınmıştır).
EK-1 Veri Toplama Araçlarının Belirlenen Okullarda Uygulanabilirliğine İlişkin Resmi İzin Yazısı
64
66