1- Daha önce yine üniversitemiz tıp öğrencileri üzerine yapılmış çalışmalarla karşılaştırıldığında sigara içme oranı bizim çalışmamızda daha düşük olarak saptanmıştır. Yıllar içinde sigara içme oranlarındaki bu azalış dikkat çekmektedir. Tütün ve tütün ürünlerinin zararlarının önlenmesine yönelik yapılan mücadelede 5727 sayılı yeni tütün yasasının yürürlüğe girmesi ve etkin bir şekilde uygulanması, Üniversitemiz hastanesi Göğüs Hastalıkları Polikliniği bünyesinde sigara bıraktırma polikliniğinin varlığı, yurtta kalan öğrenci oranımızın düşük olması ile beraber öğrencilerin bilgi düzeyinin artmış olması bu azalmayı etkilemiş olabileceğini düşündürmektedir.
2- Çalışmamızda sigara içme oranları üst sınıflarda daha yüksek çıktı. Erken sınıflarda sigara eğitimi verilmesi ile öğrencilerin sigaraya başlama oranlarının daha da azalacağını düşünmekteyiz.
3- Sigara içen öğrencilerin büyük bölümü sigarayı en az bir defa olsun bırakmayı denediğini belirtmiştir. Sigara bırakmaya eğilimli olan ve bırakmayı düşünen öğrencilere tıbbi desteğin verilmesi gerektiği kanaatindeyiz.
4- Sigaraya başlama nedenlerinden biri olarak aile içinde sigara içen bireylerin olması ve arkadaş etkisi öne çıkmaktadır. Sigara ile ilgili eğitimlerin ve tedavi yaklaşımlarının tüm öğrencileri kapsayacak şekilde daha geniş bir kitleye yönelik olarak yapılması gerektiğini düşünmekteyiz.
5- Öğrencilerimizin sigara ile ilgili yasal düzenlemelerden yeterince haberdar olmadığını saptadık. Tıp eğitimi sürecinde ders müfredatına sigara ile ilgili yasaların eklenmesi uygun olabilir.
6- Tütün Yasası sigara içenler tarafından da büyük ölçüde destek ve kabul görmüştür. Yasanın halk tarafından benimsenmediği konusundaki düşünceler yersizdir.
7- Yasa ile sınırlanan alanlarda sigara içemeyen sigara bağımlıları ev ortamı ve araç içi gibi kişisel alanlarda sigara içmeye devam etmektedirler. Yasa ile kamusal alandaki sigara içmeyen bireyler sigaranın zararlı etkilerinden korunmaktadır. Ev içi ve araç içi gibi mekânlarda yaşayan bireyler maalesef duman altı olmaya devam etmektedirler. Özellikle yaşça küçük çocukların yanında sigara içilmesi çocuk istismarına girmektedir. Yasa bu yönde genişletilmelidir.
8- Paketlerin üstünde sadece aktif sigara içimi değil pasif sigara içimine de yönelik çarpıcı uyarı ve resimlerin olması, tütün ürünlerinin ve tütün dumanının toksik içeriklerinin paketler üzerinde belirtilmesi de insanları olumlu yönde etkileyecektir.
9- Tütün ürünlerinin zararlarına yönelik eğitimler verilirken nargile gibi sigara dışı tütün ürünlerine de değinilmelidir.
10- Sigara bağımlılarının büyük çoğunluğu sigara bırakmayı istemektedir. Sigara bırakmak isteyen bu kişilerin daha etkili sosyal çevre ve tıbbi destek varlığında sigarayı bırakabileceklerini düşünmekteyiz. Yarının doktorları olan tıp fakültesi öğrencilerine bu konuların önemi anlatılmalıdır.
11- Geniş halk kitlelerine basın yayın aracılığı ile sigara ve nargile ile ilgili uygun eğitim programları yapılmalıdır.
12- Sigaranın hepimiz tarafından çok iyi bilinen zararları, sigara ile mücadeleyi zorunlu kılmaktadır. Tütün kontrolündeki nihai hedef insan sağlığına yarar sağlamaktır. Tütünle mücadelede sektörler arası işbirliği şarttır.
13- Nargilenin gün geçtikçe artan popülaritesi ve son yıllarda literatürde artan sayıda bildirilen nargile içimine bağlı CO zehirlenmesi vakaları göz önüne alındığında, acil servislere CO zehirlenmesi ile başvuran hastalarda etyolojiler arasında nargilenin de olabileceği hatırlanmalıdır.
14-Yarının doktorları olan tıp fakültesi öğrencilerine tütün ve tütün ürünlerinin zararları daha iyi anlatılmalı, yeni çıkan tütün yasalarından haberdar olmaları sağlanmalı ve tütün ve tütün mamullerinin zararlarının önlenmesine yönelik yapılan çalışmalarda aktif rol almaları sağlanmalıdır.
8. KAYNAKLAR
1. Uzunca G, Tütünün Tarihi, in: Özyardımcı N. (Ed) Sigara ve sağlık, Bursa 2002;22-29
2. Toraks Derneği Sitesi, http // www. toraks. org / sub / sigarasız / TÜTÜN _KULLANIMININ _ TARİHÇESİ _ Barış. Pdf
3. Örsel O, Tütünün Tarihçesi, İn: Demir T. (Ed) Sigara ve sigara bırakma tedavileri, İstanbul 2005;1-4 4.Ergüder, T. (2009). Tütün Kullanımı. D. Aslan (Ed). Halk Sağlığı İle İlgili Güncel Sorunlar ve Yaklaşımlar (s.22-25) Ankara: Grafker Matbaacılık.
5. Küresel Yetişkin Tütün Araştırması Türkiye Raporu. (2010). Ankara: TC. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
6. http://www.who.int/tobacco/mpower/mpower_report_full_2008.pdf
7. Ögüş C, Özdemir T, Kara A ve ark. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem I ve VI Öğrencilerinin Sigara İçme Alışkanlıkları. Akciğer Arşivi 2004; 5: 139-42. 8. Telli CG, Solak ZA, Özol D, Sayıner A. Üniversiteye Başlayan Öğrencilerin Sigara İçme Alışkanlıkları. Solunum Dergisi 2004; 6: 101-6.
9. Kocabaş A. Türkiye'de Sigara _içme Alışkanlığının Yaygınlığı ve Bazı Özellikleri. Solunum Hastalıkları 1994; 5: 133-47.
10. Richmond R. Teaching Medical Students About Tobacco. Thorax 1999; 54: 70-77. 11.4. World Health Organization. The History of Tobacco.
12. Atilla N. Sigara içenlerin 5727 Sayılı Tütün Yasası’na yaklaşımı ve yasadan etkilenimleri. Uzmanlık tezi, Kahramanmaraş 2010.
13. Yıldız L, Kılıç H. Sigaranın Klinik ve Biyokimyasal Etkileri. T Klin. Tıp Bilimleri 2000; 20: 306-12
14. Ergün A. Sigara ve Sistemik Etkileri. T Klin J Med Sci 1998; 18: 159-63. 15. Özyurt L. Hekimlerin Sigara içme Davranışlarının Bazı Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi (Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Örneği). Ankara 2006. (Doktora Tezi).
16. Bilgin FB. Lise Öğrencilerinin Kaygı ve Uyum Düzeyleri ile Bazı Değişkenlerin Sigara içme Alışkanlıklarına Etkisi. Ankara 1989. (Doktora Tezi).
17. Akçay S. Tütün kontrolü. Türk Toraks Derneği Okulu 2007: 103-107.
18. Arbak P, Erdem F, Karacan Ö, Özdemir Ö. Düzce Lisesi Öğrencilerinde Sigara Alışkanlığı. Solunum 2000: 17-21.
19. Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Planlama Genel Müdürlüğü Çevre Envanteri Dairesi Başkanlığı. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Türkiye Çevre Durum Raporu. Görsel Matbaacılık. Ankara 2007: 419-421.
20. Karlıkaya C. Tütün Kontrolü ve Hekimin Sorumluluğu. Akciğer Hastalıkları Temel Bilgiler. Özlü T, Metintaş M, Ardıç S (ed). 2008: 573-84.
21. Karlıkaya C, Öztuna F, Aytemur-Solak Z ve ark. Tütün kontrolü. Toraks Dergisi 2006; 7: 51-64.
22. İkitimur HD, Demir T. Sigaranın içeriği. Sigara ve Sigara Bırakma Tedavileri. Demir T (ed). 2005: 17-21.
23. Uysal A. Sigara Bağımlılığı ve Değerlendirilmesi. Sigara ve Sigara Bırakma Tedavileri. Demir T (ed). 2005: 139-47.
24. Behr J, Nowak D. Tobacco Smoke and Respiratory Disease. In: D’Amato G, Holgate ST; eds. The Impact of Air Pollution on Respiratory Health. First Ed. Sheffield: ERS Journals Ltd. Eur Respir Mon, 2002; 21: 161-79.
25 .Öztuna F. Sigaranın Hücresel Etkileri. Akciğer Arşivi 2004; 2: 111-116. 26. Süzer E. Nikotinin Farmakolojik Etkileri. Sigara ve Sigara Bırakma Tedavileri. Demir T.(ed). 2005: 127-37.
27. Lifting the Smokescreen: 10 reasons for a smoke-free Europe. Smoke-free partnership by ERS. February 2006 Report.
28. Edis EÇ, Çağlar T. Tütün Bağımlılığı Tedavisinde Yeni Gelişmeler. Akciğer Arşivi 2006; 7: 99-103.
29. 15. World Health Organization. The Millennıum Development Goals and Tobacco Control: An opportunity for global partnership 2004.
30. Chaouachi K. A critique of the WHO TobReg’s “Advisory Note” report entitled: “Waterpipe tobacco smoking: health effects, research needs and recommended actions by regulators”. J Negat Results Biomed 2006;5:17
31. Maziak W, Fouad FM, Asfar T, Hammal F, Bachir EM, Rastam S, Eissenberg T, Ward KD. Prevalence and characteristics of narghile smoking among university students in Syria. Int J Tuberc Lung Dis 2004;8:882-9. 32. Maziak W, Ward, KD, Afifi Soweid RA, Eissenberg T. Tobacco smoking using a waterpipe: a re-emerging strain in a global epidemic. Tob Control 2004;13:327-333.
33. Maziak W, Eissenberg T, Ward KD. Patterns of waterpipe use and dependence: implications for intervention development. Pharmacol Biochem Behav 2005;80:173-179.
34. Knishkowy B., Amitai Y. Water-pipe (Narghile) Smoking: an emerging health risk behavior. Pediatrics 2005;116(1):113-119.
35. Gadalla S, Aboul-Fotouh A, El-Setouhy M, Mikhail N, Abdel-Aziz F, Mohamed MK, Kamal Ael A, Israel E. Prevalence of smoking among rural secondary school students in Qualyobia governorate. J Egypt Soc Parasitol 2003;33:1031-50.
36. Varsano S, Ganz I, Eldor N, Garenkin M. Water-pipe tobacco smoking among schoolchildren in Israel: frequencies, habits, and attitudes. Harefuah 2003;142:736-41.
37. Tamin H, Terro A, Kassem H, Ghazi A, Khamis TA, Hay MM, Musharrafieh U. Tobacco use by university students, Lebanon, 2001. Addiction 2003;98:933-9.
38. Chaaya M, El-Roueiheb Z, Chemaitelly H, Azar G, Nasr J, Al-Sahab B. Argileh smoking among university students: a new tobacco epidemic. Nicotine Tob Res 2004;6:457-63.
39. Baker OG, Rice V. Predictors of narghile (water-pipe) smoking in a sample of American Arab Yemeni adolescents. J Transcult Nurs. 2008;19(1):24-32.
40. Primack BA, Aronson JD, Agarwal AA. An old custom, a new threat to tobacco control. Am J Public Health 2006;96:1339.
41. Kiter G, Ucan ES, Ceylan E, Kilinc O. Water-pipe smoking and pulmonary functions. Respir Med 2000;94(9):891-4.
42.Sajid KM, Akhter M, Malik GQ. Carbon monoxide fractions in cigarette and hookah (hubble-bubble) smoke. J Pak Med Assoc 1993;43:179-82.
43. Jabbour S, El-Roueiheb Z, Sibai AM. Narghile (water-pipe) smoking and incident coronary heart disease: a case control study. Ann Epidemiol 2003;13:570.
44. Chaaya M, Jabbour S, El-Roueiheb Z, Chameitelly H. Knowledge, Attitudes, and practices of argileh (waterpipe or hubble-bubble) and cigarette smoking among pregnant women in Lebanon. Addict Behav 2004;29(9):1821-1831.
45. Hadidi KA, and Mohammed FI. Nicotine content in tobacco used in hubble-bubble smoking. Saudi Medical Journal 2004;25(7):912-17.
46. Shihadeh A, Saleh R. Polycyclic aromatic hydrocarbons, carbon monoxide, "tar", and nicotine in the mainstream smoke aerosol of the narghile water pipe. Food Chem Toxicol 2005;43(5):655-61.
47. Ward KD, Eissenberg T, Rastam S, Asfar T, Mzayek F, Fouad MF, Hammal F, Mock J, Maziak W. The tobacco epidemic in Syria. Tob Control 2006;15:24-9.
48. Nuwayhid IA, Yarmout B, Azar G, Kambris MA. Narghile (hubble-bubble) smoking, low birth weight, and other pregnancy outcomes. Am J Epidemiol 1998;148:375-83.
49. Asfar T, Ward KD, Eissenberg T, Maziak W. Comparison of patterns of use, beliefs, and attitudes related to waterpipe between beginning and established smokers. BMC Public Health 2005;5:19
50. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=626&tb_id=3
51. Alen MB. Medical Students' Knowledge of Smoking. Thorax 1999; 54:2.
52. Kocabaş A, Burgut R, Bozdemir N ve ark. Türkiye’nin Değişik Tıp Fakültelerinde Okuyan Öğrencilerinde Sigara içimi ile ilgili Bilgi, Tutum ve inanışlar. Sigaraya Hayır (No tobacco). İstanbul, Akciğer Hastalıkları Derneği Yayını 1992: 149-163.
53. Özen S, Arı M, Gören S, Palancı Y, Sır A. Tıp Fakültesi Birinci ve Altıncı Sınıf Öğrencilerinde Sigara ve Alkol Kullanım Sıklığı. Anatolian Journal of Psychiatry 2005; 6: 92-98.
54. Güneş G, Pehlivan E, Eğri M, Genç M. Turgut Özal Tıp Merkezi Hekim, Hemşire ve Tıp Öğrencilerinde Sigara içme Sıklığı. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 1997; 4(4): 407-412.
55. Marakoğlu K, Çivi S, Şahsıvar S, Özdemir S. Tıp Fakültesi Birinci ve ikinci Sınıf Öğrencilerinde Sigara içme Durumu ve Depresyon Yaygınlığı Arasındaki ilişki. Bağımlılık Dergisi 2006; 7: 129-134.
56. Güleç M, Bakir B, Özer M, Uçar M, Kılıç S, Hasde M. Association Between Cigarette Smoking and Depressive Symptoms Among Military Medical Students In Turkey. Psychiatry Res. 2005; 134: 281-286.
57. Tekbaş OF, Ceylan S, Hamzaoğlu O, Hasde M. An Investigation of the Prevalence of Depressive Symptoms in Newly Recruited Young Adult Men in Turkey. Psychiatry Res. 2003 Jul 15;119: 155-162.
58. Tekbaş F, Vaizoglu SA, Guleç M, Hasde M, Guler C. Smoking Prevalence in Military Men, and Factors Affecting This. Mil Med. 2002 Sep;167: 742-746.
Öğrencisinde Sigara içimi ve Mizaç Durumları. 39. Ulusal Psikiyatri Kongresi Bildiri Kitabı, s.610-612, (14-19 Ekim2003), Antalya.
60. Türe M, Kurt _, Aktürk Z. Tıp Öğrencilerinin Sigara ve Alkol Kullanımının Frontal Lob Kişilik Ölçeği ile ilişkisi. Trakya Üniversitesi Tıp Fak Dergisi 2006; 23(1): 19-27. 61. Yaşan A, Gürgen F, Özkan M, Oto R. Diyarbakır Kent Merkezinde Sigara içme Durumu ve ilişkili Bazı Etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2008; 9: 67-74.
62. Çalışkan D, Çulha G, Sarışın Ö, Karpuzoğlu S, Tunçbilek A. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrenci ve Çalışanlarının Sigara içme Durumu ve Etkili Faktörler. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2005; 58: 124-131.
63. İlhan F, Aksakal N, İlhan MN, Aygün R. Gazi Üniversitesi Öğrencilerinde Sigara içme Durumu. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2005; 4 (4): 188- 198.
64. Akvardar Y, Aslan B, Ekici ZB, Öğün E, Simsek T. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem II Öğrencilerinde Sigara, Alkol, Madde Kullanımı. Bağımlılık 2001; 2(2): 49-52.
65. Şahin EM, Özer C, Çakmak H, Tunç Z ve ark. Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Sigara İçme ve Bırakma Durumları. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2007; 24(3): 209-212.
66.Işık Z. Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin sigara ile ilgili bilgi, tutum ve davranışları. Uzmanlık tezi, Diyarbakır 2008.
67. Tezcan S, Yardım N. Türkiye’de çeşitli sağlık kurumlarında doktor, hemşire ve tıp fakültesi öğrencilerinin sigara içme boyutu. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2003.
EK