Dünyanı n geri ye kal an doğal kaynakl arı nı kor umak ve enerji kull anı mından ort aya çı kan zar arl arı azalt mak, en öne mli sor umlul ukl arımı zdan bi ri dir.
“ Sür dür ül ebilir kal kı nma” nı n geli ştiril mesi, t ek çı kar yol dur ve her di si pl i n üst üne düşen gör evi yap mak zor undadır. Mi marlı k da t ek başı ma ve dest ek sanayi il e ber aber, ekoloji k dengeyi en çok bozan unsurl ar dan bi ri ol ar ak sür dür ül ebilirli k il kel eri ne uy mal ı dır.
Bu çal ı ş mada sür dür ül ebilirli ğe kat kı a macı yl a “ikli m veril eri ni kull anma” ol asılı kl arı üzeri nde dur ul muşt ur. Bili ndi ği gi bi enerji “t üketilen” ve “ yenil enebil en” ol mak üzer e i ki kaynakt an el de edilir. İ kli m veril eri yenil enebilir enerji sağl ar. Topl am kull anı mda, yenil enebilir enerji kull anı mı nı n yüzdesi ni n arttırıl ması, bi r yandan t ükenir enerji ni n kor un ması ve di ğer yandan daha az enerji kull anıl dı ğı i çi n çevr eni n daha az ki rl etil mesi sonuçl arı nı sağl ar.
Tasarı ma başl ar ken i klim veril eri ni n değerl endi ril mesi, sür dür ül ebilirli k açı sı ndan il k adı m ol uşu nedeni il e ger ekli, f akat yet erli değil dir. Ancak he m doğal ve basit yönt emli enerji et ki n bi na t asarı mında, he m de yüksek t eknol ojil eri n kull anıl dı ğı akıllı bi nal ar da il k gi r di ol ar ak al ı nmal ı; sür dür ül ebilirli ği n di ğer kriterl eri il e dest ekl en mel i di r.
Şu hal de, mi mar a düşen gör ev, t opl umsal soru ml ul uk duygusu il e sür dür ül ebilir bi nal ar t asarl amak yol unda i kli m veril eri ni de di kkat e al ar ak çalı ş mak ol acaktır.
5. 2. Öneril er
İ kli m veril eri ni n yenil enebilir enerji ol ar ak sürdür ül ebilirli ğe kat kı sı ol ması i çi n öneril er:
Ar aştır ma sür eci nde yapı l abil ecekl er:
t asarı mında ne kadar ve nasıl kull anıl abil eceği pot ansi yeli net ol ar ak sapt an mal ı dır.
o Kür esel öl çekt e; a maçl arı, çalı ş ma si st emleri, araçl arı, önceli kl eri ve kaynakl arı açı sı ndan çevr eyi dol aylı ya da doğr udan et kil eyen ka mu kur ul uşl arı ve özel kur ul uşl ar belirl enmeli; et ki nlik, i şbi rli ği ve katılı mı artır acak önl emleri n seçi mi yapıl mal ı dır.
o Tasarı mın pl anl anma aşa ması nda; böl geni n i klim veril eri il e böl gesel şartl ar a gör e uygul anabilirli k krit erl eri değerl endi ril meli dir. Bu a maçl a Tabl o 4-1„ de göst eril di ği gi bi bi r kontr ol li st esi nden yar arl anıl abilir. Çevr e yöneti mi i çi n kull anıl abil ecek mevcut ve pot ansi yel kaynakl arı n ni celi k ve nit eli ği belirl enmel i di r.
o Çevr e yöneti mine t opl ul uk katılı mını n ni t eli ği, düzeyi ve bu katılı m i çi n mevcut pot ansi yel değerl endi ril meli dir. Çevr e konul arı ndaki genel duyarlılık ve çevr e yönetimi ne hal k katılı mı düzenl i ol ar ak i zl enmeli dir.
Akıllı hedefl er konul ması :
o Bi na t asarı mı sır ası nda i kli mi di kkat e al ar ak sür dür ül ebilirli ği sağl amaya yöneli k; açı k, öl çül ebilir, üzeri nde uzl aş ma sağl an mı ş, ger çekçi ve zamana bağl ı değerl endi ril ebil en hedefl er konmal ı dır.
Pl anl ama
o İ kli m veri pot ansi yeli ni n ul usl ar ar ası, ul usal, böl gesel ve yer el pl anl ar a yansıtıl ması ger eki r.
o İ mar ve çevr e düzeni pl anl arı nı n yönt em ve kapsa ml arı, i kli m veril eri ni değerl endi r ebil ecek bi çi mde düzenl enmeli dir.
Yasal düzenl emel er:
o St andart, sertifi ka ve yönet meli k çalı ş mal arı her ül kede yapıl mal ı dır. o Mevcut yasa ve yönet meli kl er, pr oj el er de i kli m veril eri ni n ne kadar
di kkat e al ı ndı ğı nı n, böl geye gör e ger ekli yalıtı m, yoğuş ma, göl gel eme hesapl arı il e bi rli kt e r esmi r apor ol ar ak il gili kur uml ar a t esli m edil mesi ger eği ni sağl ayacak bi çi mde deği ştiril meli dir. Al manya, Pol onya, Rusya gi bi ül kel er de il gili hesapl ar veril en önem, di ğer ül kel er e de ör nek alı nmal ı dır.
o Her i kli m böl gesi nde yapıl acak bi nanı n, uygul anacağı yeri n şartl arı na uygun ol up ol madı ğı ve i çi ndekil er e ger ekli konf or koşull arı nı
sağl ar ken, i kli min getiril eri nden ne kadar yar arl andı ğı nı n sor gul aması nı n yapıl ması yasal arl a zor unl u hal e getiril meli dir.
o Bi na ö mr ünün t ümünü kapsayan mali yet hesapl arı nda, i kli m veril eri nden yar arl anma yol u il e i şl et me gi derl eri ni n düşt üğü kar şıl aştır mal ı t abl ol arl a r es mi ol ar ak göst eril melidi r.
o Konu il e il gili önceli kli t eknol oji ve AR- GE al anl arı belirl enmeli dir. o AR- GE ve t eknol oji geli şimi i çi n devl et dest eği sağl an mal ı dır.
Ekono mi k Dest ek
o İ kli m veril eri nden yar arl anma esaslı t asarı mlar da, özelli kl e ti cari bi nal ar da il k yatırı m mal i yeti ni n yüksek ol duğu dur u ml ar da bil e bi na ö mr ü i çi nde i şl et me maliyetl eri de göz önüne al ı nar ak mali yet hesabı yapıl mal ı dır. Başl angı çta mali yet yüksek gi bi gör ünse bil e, i şl et me gi derl eri de hesaba katıl dı ğı nda dur um daha net değerl endi ril ebilir. Devl et t ar afı ndan il k yatırı m mal i yeti ne kat kı a maçlı düşük f ai zli kr edi kull anı mı ve geri öde me kol aylı ğı gi bi i mkanl ar sağl an mal ı dır.
o Çevr e Ki rlili ği ni Önl eme Fonu gi bi f onl arı n yönetimi ni n i kli mi di kkat e al an t asarı mları da dest ekl eyecek şekil de bi r yapı ya kavuşt ur ul ması a macı yl a gözden geçi rilmesi ger eki r.
Kur umsal Düzenl emel er
o Devl et i şl et mel eri ni n çevr e konusunda daha duyarlı f aali yet göst er mel eri ni sağl ayacak önl emleri n alı nması uygun ol ur.
o Yer el yöneti mleri n yet kileri ni n ve kaynakl arı nı n, çevr e veril eri ni anali z et me ve opti mu m yararl anma veya kor un ma anali zi ni sağl ayacak bi çi mde güçl endi ril mesi ger eki r.
o Çevr e konul arı ndaki perf or mansı değerl endi rmek ve i yil eştiri ci öneril er de bul unmak üzer e il gili devl et kur ul uşl arı nda çevr e bi ri mleri ve pr ogr aml arı ol uşt ur ul mal ı dır.
Topl u msal kat kı:
o Sür dür ül ebilirli k, enerji et ki nli ği, kaynak et ki nli ği ve ekol oji konul arı nda eği ti m, ar aştır ma ve geli ştir me f aali yetl eri arttırıl arak deva m et meli dir. Konf or, t üketi m ve sağlıklı çevr e ger eksi ni mlerimi zi ekol oji k krit erl er il e çeli ş meden ger çekl eştir mek esastır. Ekol oji ve enerji bağl amı nda, i çi nde bul unduğu i kli m
bi nal ar t asarl amak ger eklili ği ni n bili nci ne varıl mal ı dır. İ kli m veril eri ni n değerl endi ril di ği t asarıml ar sayesi nde, sür dür ül ebilirli ği n öl çütl eri nden ol an yenil enebilir enerji kull anı mı sağl anacak, akıl cı ve veri mli kaynak t üketi mi yapıl mış ol acaktır.
KAYNAKLAR
[ 1] Br own, R. L. ; Fl avi n, C. ; Fr ench, H. ; 1997. Dünyanı n Dur umu, TEMA Vakfı Yayı nl arı 19, İ st anbul.
[ 2] htt p:// ar ch. hku. hk/r esear ch/ BEER/ sust ai n. ht m ( 07. 10. 2002)
[ 3] Ayaz, E.; 2002. Yapı l ar da Sür dür ül ebilirli k Kri t erl eri ni n Uygul anabilirli ği, Yüksek Li sans Tezi , İ TÜ Fen Biliml eri Enstit üsü, İ st anbul.
[ 4] Acar, E. ; 1999. Sür dür ül ebilir Geli ş me ve İ nşaat Sekt ör ü, Yüksek Li sans Tezi İ TÜ Fen Bili mleri Enstit üsü, İ st anbul.
[ 5] Özügül, M. D; 1999. Sür dür ül ebilir Şehi rl eş me ve Topl ukonut pr oj el eri nde et ki n enerji kull anı mı, Yüksek Li sans Tezi , İ TÜ Fen Bi li mleri Enstit üsü, İ st anbul.
[ 6] Cr owt her, R., 1992. Ecol ogi c Ar chit ect ur e, Butt er wort h Ar chit ect ur e USA.
[ 7] Edwar ds, B.; 1996. To war ds Sust ai nabl e Ar chi t ect ur e; Butt er wort h Archi t ect ur e Oxf or d,
[ 8] Bell, M.; Lowe, R. ; Robert s, P., 1996. Ener gy Effi ci ency i n Housi ng, Ashgat e Publi shi n Li mit ed.
[ 9] Wat son, D; Labs, K.; 1992. Cli mati c Buil di ng Desi gn, Mc. Gr aw Hill New Yor k [ 10]htt p:// www. gr eeenconcept s. co m/ pr oduct s/ buildi ngco mponent s/ wi ndow. ht m
( 31. 08. 2002)
[ 11] Koçhan, A., 2002. Sür dür ül ebilir Gel ecek İ çi n Ekol oji k Tasarı m, Yapı Der gi si, sayı 249.
[ 12] Eşsi z, Ö., 2000. Akıllı Bi na Kavr amı ve Uygul ama Ör nekl eri, İ nşaat Dünyası Der gi si , sayı 208.
[ 13] Karl en, I., 1993. Backgr oud Kno wl edge f or t he Appli cati on of t he Per f or mance Concept i n Buil di ng Pr ocesses, The Perf or mance Concept i n Bui l di ng CI B Report.
[ 14] Kenber, O., 1992. Enerji Nedeni yl e Çevre Sor unl arı Ol uşt ur ul maması İ çi n Konut Tasarı mında Kul l anıl abil ecek Bi r Denetim Modeli, Dokt or a Tezi , İ. T. Ü Fen Bili mleri Enstit üsü, İ st anbul.
[ 15] UNCHS ( Habi t at), 1990. Use Of Ne w and Renewabl e Ener gy Sour ces wi t h Emphasi s on Shel t er Requi r ement s.
[ 16] Ehr enwal d, P.; I nt el li gent Buil di ng As I nstr ument Of Effi ci ent Ener gy Consu mpti on i n Buil di ng,
htt p:// www. sea. gov. sk/ zbor ni k/ uk/ pr ez/ ehr enwal d-pa. ht m
( 19. 04. 2001)
[ 17] Bookchi n, M.; 2000. Deri n Çevr ebili me Karşı Topl umsal Çevr ebilim, Mi marlı k Der gi si, Sayı 291.
[ 18] Zel ef, H., 2000. Üt opya Kent ve Doğa; Fr ank Ll oyd Wri ght ve Br oadacr e, Mi marlı k Der gi si, Sayı 291.
[ 19] Pol ui, B. ; Bakl onova, E. ; 1992. Pri nci pl es Of For ming Ecol ogi cal House Bui l di ng, Uni t ed Nati ons Econo mi c Co mi ssi on For Eur ope, 7t h Conf er ence On Ur ban And Regi onal Resear h , Ur ban Ecol ogy, Ankar a.
[ 20] Gür çı nar, Y.; Uzun, T.; Mi mari Tasarı ma Ekol oji k Yakl aşı m; Adana‟ da Bi r Tasarı m Dene mesi ; Mi marlı k Der gi si Sayı 289
[ 21] Hui, S. CM; Si mul ation Based Desi gn Tool s f or Ener gy Effi ci ent Buil di ngs i n Hong Kong; htt p:// www. arch. hku. hk/ nc mhui ( 12. 04. 2001)
[ 22] Özgen, A. ; Eşsi z, Ö. , 2001. Sür dür ül ebilir Mi marlı k ve İl eri Teknol oji İli şki si, Yapı Der gi si, sayı 234.
[ 23] Erengezgi n, Ç., 2001. Enerji Mi marlı ğı, Yapı Der gi si, sayı 234. [ 24] Wi nes, J., 2000. Gr een Ar chi t ect ur e; Taschen, It al y.
[ 25] Ar an, K., 2000. Barınakt an Öt e, Tepe Mi marl ı k Kült ür ü Mer kezi, Ankar a. [ 26] Mackenzi e, D., 1991. Gr een Desi gn; Laur ence Ki ng Lt d, Engl and.
[ 27] Okut an, M.; 2001. Ekol oji k Teknol oji; XXI Dergi si, sayı 8.
[ 28] Akı ncıt ürk, N. ; Ekol oji k denge ve enerji et kin i kli m deği şi mine ili şki n al t er natif enerji et ki n yapılar ve doğal yapı mal zemel eri,
htt p:// www20. ul udag. edu.tr/ ~ul uca m/ kent 2. ht ml ( 17. 02. 2003)
[ 29] Mehr otr a, R., 2001. Tr opi kal Hindi st an‟ da Mimari Çözü ml er; XXI Der gi si sayı 7. [ 30] Özer, M., 1982. Yapı l ar da I sı- Su Yalıtı mları, Özer Yayı nl arı, İ st anbul.
[ 31] Koçhan, A., 2003 Sür dür ül ebilir Topl ukonut Tasarı mı; Yapı Der gi si, sayı 256. [ 32] Canan, F., 2003. Sür dür ül ebilir Bir Mi marlı ğa Doğr u; Yapı Der gi si, sayı 256. [ 33] Cook, J.; Özker esteci, İ., 2001. Ekol oji ni n Mi mari si; Do mus Der gi si, sayı 10. [ 34] Özker est eci, İ., 2001. Hangi Ekol oji; Do mus Der gi si sayı 10.
[ 35] Cook, J., 2001 Meml eketi m ve Koz mos: Sür dür ül ebilirli k Üzeri ne Bi r Di al og; Do mus Der gi si, sayı 10.
[ 36] Çak manus İ., Böke A., 2001. Bi nal arı n Güneş Enerji si il e Pasif I sıtıl ması ve Soğut ul ması; Yapı Der gi si, sayı 235.
[ 37] At akol, A., 1999. Bir Ağaç Neye Yar ar; Yeşil Atl as Der gi si, sayı 2.
[ 38] Tübit ak ( Tür ki ye Bi li msel Ve Tekni k Ar aştır ma Kur umu), 1994. Ekol oji k Dengeni n Kor un ması Ve Sür dür ül mesi Açı sı ndan Kent sel Si st eml eri n Pl anl anması, Deni z Bili mleri Balı kçılı k Ar aştır ma Gr ubu, İ st anbul. [ 39] Ku mcu, E., 2003. Ameri ka İ çi n Enerji Ne Kadar Öne mli, Hürri yet Gazet esi, 25
Şubat.
[ 40] www. er en. doe. gov (25 Ni san 2001) [ 41] www. met eo. noa. gr (5 Kası m 2002)
[ 42] Bl unden, J., Reddi sh, A., 1991. Ener gy Resour ces and Envi r onment, The Open Uni ver sit y, UK.
[ 43] www. bil gi nc. co m
[ 44] www. ben. ufl. edu/ sust ai nabl e/ gb m96. ht m ( 30 Kası m 1998) Gr een Bui l di ng Mat eri al s 1996 Conf er ence,
[ 45] Fe m Der shanesi, 1999. Coğr af ya Der si notları.
[ 46] Ok, V.; 1996. İ st anbul Tekni k Üni ver sit esi, Pasif İ kli mlendi r me Der s Notl arı [ 47] Özgen, A., Sev, A. , 2001. Yüksek Bi nal ar da Giri şl er, Lobil er, Atri uml ar, Yapı
Der gisi, sayı 235.
[ 48] Gi voni, B.; 1998. Cli mat e Consi der ati ons I n Buil di ng and Ur ban Desi gn, John Wil ey & Sons, I nc. USA.
[ 49] Bl ower s, A. 1992. Sust ai nabl e Ur ban Devel op ment, Pi on Li mit ed, London. [ 50] Nij ka mp, A., Lasschuı t, P., Soet e man, F., 1992. Sust ai nabl e Devel op ment I n
A Regi onal Syst e m, Sust ai nabl e Devel op ment And Ur ban For m, Pi on Li mit ed, London.
[ 51] Akı ncıt ürk, N. ; 1999. Ekol oji k Denge Ve Enerji Et ki n İ kli m Deği şi mi ne İli şki n Al t er natif Enerji Et ki n Yapıl ar Ve Doğal Yapı Mal ze mel eri, TMMOB Ul usl arar ası Eko- Mi mari Se mpozyu mu Kit abı. Ant al ya.
[ 52] Gi voni, B. ; 1998. Cl i mat e Consi der ati ons i n Bui l di ng And Ur ban Desi gn, John Vi l ey & Sons. I nc. Canada.
[ 53] Ut kut uğ, G.; 2002. Yeni Uf ukl ar a – Mi marl ı k, Bili m ve Tekni k Der gi si Kası m 2002 eki
[ 54] www. unep. or g
[ 55] I şı k, B. ; 2003. Di na mikl er 2003 Sür dür ül ebilirli k Yol unda Ekol oji k Yapı, AB Ar aştır ma Ort amı nda: EHA Pr oj esi Öneri si, V. Proj e Yöneti mi Ul usal Kongr esi, İ st anbul.
[ 56] Bour deau, L., Halli day , S., Huovil a, P., Ri cht er., C., 1997. Sust ai nabl e Devel op ment and t he Fut ur e of Constr ucti on , Pr oceedi ngs Of The Second I nt er nati onal Conf er ence: Buil di ngs and t he envi r on ment, Pari s.
[ 57] www. di e. gov.tr
ÖZ GEÇMİ Ş
Özl em Günel , 16. 03. 1976’ da Eski şehi r’ de doğmuşt ur. İl kokul u Küt ahya At at ür k İl kokul u’ nda oku muş, orta ve li se öğr eni mini Küt ahya Ali Gür al Anadol u Li sesi’ nde yap mı ştır. Li sans der ecesi ni İ st anbul Tekni k Üni ver sit esi Mi marlı k Fakül t esi’ nden al ar ak, 1999’ da yi ne İ stanbul Tekni k Üni ver sit esi, Fen Bili mleri Enstit üsü, Mi marlı k Anabili m Dal ı, Yapı Bil gisi pr ogr amı na gi r miştir. Yüksek Li sans Öğr eni mi sür esi nce özel sekt ör de çeşitli kur ul uşl ar da çal ı ş mıştır ve hal en al üminyu m gi ydi r me cephe ve doğr ama ür eti m ve uygul aması üzeri ne f aali yet göst er en Aksoy Al üminyu m AŞ. , Pr oj e Yöneti mi Ve Uygul a ma Dir ekt örl üğünde çalış maya deva m et mekt edi r.