Sulama sular n n sulama amac yla kullan labilmesi için su kalitesinin yeterli s n r de erleri ta mas ve içeri indeki unsurlar n topra a ve bitkiye zarar verecek oranda olmamas gerekmektedir. Bu çal mada ilgili alanlardaki sulama sular n n kalitesi ve içeri indeki unsurlar n ta d de erler ara t r lm ve buna dair tespitler ve hesaplamalar yap lm t r.
Ara t rma alan su kaynaklar ndaki su örneklerinin tuzluluk durumlar ekil 5.1 de verilmi tir. ekil 5.1 in incelenmesinden de anla laca üzere ara t rma alan su örneklerinin bölgenin güneyinden kuzeyine do ru gidildikçe su kaynaklar n n kirlenmi oldu u aç kça görülmektedir.Bu durumun muhtemel sebebi; Konya ilinin endüstri ve ana drenaj kanallar n n bu bölgeden geçmesi ve yer alt sular n kirleterek buradaki su kaynaklar n n kalitesini dü ürmü olmas d r.
Bu de erlendirmeler neticesinde; Ankara yolundaki Ted Koleji refüjü, Dergâh ye il alan ve Kundurac lar alan nda bulunan kuyular n sulama sular n n drenaj iyi sa lanm hafif bünyeli topraklar n sulanmas nda, y kama tedbirleri al nmak ko uluyla, ancak tuza dayan kl bitkilerin sulanmas nda kullan labilece i sonucuna var lm t r.
Ankara yolu üzerindeki Güzel Un Fabrikas ye il alan , Sayha Çivi Fabrikas refüjleri ve Birlik Park civar nda bulunan kuyular n su kalitelerinin zararl düzeyde oldu u ve normal ko ullarda sulamada kullan lmamas gerekti i ortaya ç km olup ancak drenaj iyi sa lanm , hafif bünyeli ve tuza çok dayan kl bitkilerin yeti tirildi i topraklarda y kama önlemleri de al narak kullan labilinece i, a r topraklar n sulanmas nda, bu ko ullar sa lansa bile kesinlikle kullan lmamas gerekti i önemli bir gerçektir.
Koza aç Park sulama suyu 2. s n f olup vegetasyon mevsimi boyunca de i kenlik göstermeyip; herhangi bir sorun olu turmayaca ndan sulamaya devam edilmelidir.
61
Selahattin Eyyubi Park sular ndaki tuzluluk aylara göre sürekli de i kenlik gösterip 3. ve 4. s n f özelli e sahiptir. May s, Haziran, Temmuz aylar nda sulamada kullan lmamal veya iyi kaliteli sularla kar t r larak kullan lmal d r.Bu su, Nisan ay ve A ustos ay ile daha sonraki aylarda kullan labilir.
Alaaddin Tepesi sular , Haziran ay hariç Selahattin Eyyubi Park sular ile benzerlik göstermektedir.
ekil 5.1 Su kalitesinin örnek al nan yerlere göre da l m
62
Kayac k Orman Park sulama suyu 4. s n ft r ve özelli i aylara göre de i memektedir. Kesinlikle sürekli olarak sulamada kullan lmamal ; acil durumlarda ara sulamalarda veya k ya lar n n yak n oldu u sonbahar sulamas nda kullan labilir.
Halil Ürün, Konya-Antalya Yolu (Karaman Kav a ), Konya-Ere li Yolu (Ziraat Odas ), Kömür Tevzi Alan (Çimento Fab.) ndan al nan sulama suyu örnekleri sonuçlar na bak ld nda sulama suyu kalitesinin genellikle T3S1 s n f nda
oldu u ve drenaj sistemi olmad taktirde kullan lmas durumunda tuzlula maya yol açabilece i, zaman zaman toprakta y kama tedbirleri al nmas gerekti i ve tuza hassas bitkilerin yeti tirilmesine önem verilmesi gerekti i söylenebilir.
Huzur Park , Yaz r Refüjü nden al nan su örnekleri incelendi inde; Sulama suyu s n f n n T2S1, baz aylarda T1S1 s n f na girdi i, bu durumda her türlü bitkinin
sulanmas nda endi esiz olarak kullan labilinece i belirlenmi tir. T2S1 s n f ndaki
sularda geçirgenli i az olan a r topraklarda tuzlula ma riski fazlad r. Arazilerde
drenaj sa lanmad taktirde tuzlula maya neden olabilir. Bu ko ullar n
sa lanmamas durumunda tuza hassas bitkiler olumsuz yönde etkilenebilir.
Ara t rma alan ndan seçilen 4 önemli ve büyük park n toprak örnekleri analiz sonuçlar incelendi inde; topraklar n tuzluluk de erlerinin, Kayac k Orman Park haricinde tuzluluk s n r olan 4mmhos/cm de erinden dü ük oldu u,su kalitesiyle de
paralel olarak toprak kirlili inin de Kayac k Orman Park topraklar nda
görülmektedir. Ancak; özellikle Kayac k Orman Park su örneklerindeki a r kirlili in toprak örneklerine ayn oranda yans mad görülmektedir. Bunun sebebi de özellikle Kayac k Orman Park topraklar n ta ma topra olmas denebilir.
Konya ehir merkezindeki ye il alanlar n sulanmas nda kullan lan sular n özellikle Kayac k Orman Park mevkiinde tuzluluk oran n n yüksek oldu u görülmektedir. Bu durum ye il alanlardaki bitkilerin geli imini de olumsuz etkileyecektir. Dolay s yla ye il alanlar n yenilenmesi ve planlanmas nda tuzlulu a
63
daha dayan kl çe itlerin tercih edilmesi önem kazanmaktad r. Bu sebeple bölge için tuza daha dayan kl olan Akçaa aç, Leylak, Di Budak Yaprakl Akçaa aç, Ç nar Yaprakl Akçaa aç, Atkestanesi Türler, de Türleri, Di Budak, Hatmi Türleri, Dut Türleri, Hatmi, Sar Çam, Ak Kavak, Sö üt türleri, Güller, Al ç türleri seçilebilir.
Dü ük kalitedeki sular n kullan labilirli inin artt r labilmesi için baz geli mi teknolojik sistemler önerilebilir. Bu sistemlerin kurulum ve i letme maliyetleri yüksek olabilir. Bunlar u ekilde s ralanabilir;
1. ebeke suyu kullan m : Sulama suyu olarak ebeke suyunun kullan lmas bir çözüm önerisi olarak kar m za ç kmaktad r. Nitekim bu konuda KOSK devreye
girmi olup birçok park n sulanmas halen ebeke suyu kullan larak
gerçekle tirilmektedir. Mevcut kalitesi dü ük sulama sular n n ise; sanayi bölgelerinde kullan lmas daha uygun olabilir.
2. Tar msal faaliyetlerdeki önemi kadar ye il alan sulanmas nda da önem arz etti ini dü ündü ümüz KOP Projesinin bir an önce tamamlan p bölgeye kaliteli sulama suyunun getirilmesi sa lanmal d r.
3. Park ve ye il alanlar n sulanmas nda kullan lan özellikle yeralt sular n n k t ve kalitelerinin nispeten bozuk olmas bu alanlar n sulanmas ndaki yöntemlerinde gözden geçirilmesini gerektirmektedir. Zira; Özellikle hortumla sulama ile su kay plar n n fazla olmas ayr bir problemdir. Bunun için bu alanlar n sulanmas nda sulama tekni i aç s ndan uygun sistemler seçilmelidir.
4. Park ve Ye il alanlardaki toprak ve bitki türlerinin belli dönemlerde bak m, ilaçlama, kontrollerinin yap lmas ve gübrelemeye önem verilmesi de bir tedbir olarak say labilir.
5. Bölgede kentsel at k sular n ar t lmas na yönelik tesisler yap larak bu sular n en az ndan ye il alanlar n sulanmas nda kullan labilir duruma getirilmesi önemli bir unsurdur.
64
6. KAYNAKLAR
Abdel-Aziz, M., A.S.Mashady,1985.The use of Sea water in Agriculture in Arid Conditions, Journal of the College of Agriculture 7 (1), 17-42, Saudi Arabia. Anastasio, G., G. Palomares,1989. Is lonic Content a Good Estimator of Salt
Tolerance in the Tomato. Department of Biotechnology, Polytech, Univ. of Valencia.No:22, 54-67, Spa n.
Atta-Aly, M., El-Beltagy, 1989.Salt Tolerance in L. Esculantum. III. Effect of Salinity on Postharvest Fruit Quality, Ain Shams Univ. Egyptian Journal of Horticulture, Cairo, Egypt.
Anonymous, 2004, a. Konya Büyük ehir Belediyesi Park Bahçeler Müdürlü ü Verileri, Konya.
Anonymous, 2004, b. Konya Büyük ehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon daresi Verileri, Konya.
Anonymous, 2004, c. Devlet Meteoroloji leri Genel Müdürlü ü Verileri, Konya. Anonymous, 1998, a. Establishment of Turf Landscape Design and Planting
Criteria Publication No: 5-803-13.
Anonymous, 1998 b. Cumhuriyetin 75. y l nda Konya. Konya l Y ll , Konya Valili i. Apan, 2000. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, Samsun.
Anonymous, 1998, c. Konya Büyük ehir Belediyesi Park Bahçeler Müdürlü ü Verileri, Konya.
Ba tu , R., 1999. Çim Alanlar n n Su Gereksinimi ve Sulanmas . Akdeniz Ünv. Ziraat Fak. Dergisi., 12.169-182, Antalya.
Bouyocos, G,J,1951. A Recalibretion of the Hydrometer Method for the Making Mechanical Analysis of Soils. Agron .Jour .43.434-438.
Bower, C.A., Reitemer, R.F., Fireman, M., 1954. Exchangeable Cation Analyses of Saline and Alkali Soils. Soil Sci Vol, 73.
Carrow, R.N., Sherman, R.C. and Watson J.R. 1990. Tufgrass in: Irrigation of Agruculturel Crops (B.A.Steward and D.R.Nielsen, CoEditors). Madison, Wisconsin U.S.A.
Ceylan, G., 1999. D Mekan Süs Bitkileri ve Peyzajda Kullan mlar . Flora yay nlar 975 6884 03 7. Sayfa No: 42 50. stanbul.
65
Çakmak, B., Aküzüm, T., 1992. Rekreasyon Alanlar n n Sulanmas . A.Ü. Ziraat Fak. Yay n No: 1280, Ankara.
Çakmak, B., Kendirli, 2002. Gediz Havzas nda Zeytinin Sulanmas ve Ekonomik Yönü Akdeniz Ünv. Ziraat Fakültesi Dergisi, 69 77 Antalya.
Çiftçi, N., Topak, R., Y lmaz, M., ahin, M., Süheri, S., 2004. Sulanan Alanlarda Tuzluluk Yönetimi Sempozyumu.Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl Devlet Su leri Genel Müdürlü ü ve Kültürteknik Derne i Yay nlar , S: 117 -131, Ankara.
Demiralay, ., 1977. Toprak Fizi i Uygulamas . Atatürk Ünv. Ziraat Fak. Yay nlar , Erzurum.
Güngör, Y., Erözel, Y., 1994 Drenaj ve Arazi Islah Ank Ünv. Ziraat Fak. Yay n No:1341, Ankara.
Haro lu, R., 2000. Peyzaj Uygulamalar nda Sulama Sisteminin Seçimi Üzerine bir Ara t rma. Yüksek Lisans Tezi, A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kneebone, W.R., Kopec, D.M., Mancino, C.F., 1992. Water requirement an Irr gat on n:Tutrfgrass (D.V.Waddington R.n.Carrow and Shearman) Agronomy No:32. Wisconsin USA.
Konukçu, F., 1992. Tuzlu Sular n Sulama Suyu Olarak Kullan labilme Olanaklar Üzerine Bir Ara t rma.Yüksek Lisans Tezi,Trakya Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirda .
Korukçu, A., Kanber, R., 1992. Su verim ili kileri. Toprak su ara t rma ana projesi, No:435, Tarsus.
Korukçu, A., Öne , A., 1981. Ça da Sulama Teknikleri Türkiye Peyzaj Mimarisi Derne i Yay nlar , No:198 3, Ankara.
Li ve ark., 2005. Crop Water Deficit Estimation and Irrigation Scheduling in Western Jilin Province, Northeast China. Agriculturel Water Management. 71.
Martin ve Ark., 1990. Irrigation Scheduling Pirinciples. In :Hoffman G.J., Howell, T.A., Soloman, K.H., Management of farm irrigation systems. ASAE, St Joseph, Ml, pp. 155/203.
Özdemir, A. ve Ayd n, M., 1998.An investigation Areal Distribution of Konya Groundwater Main lons, Proceedings of International Workshop on
66
Environmental Quality and Environmental Engineering in the Middle East Region Konya, Turkey, pages 314-321.
Özdo an, M., 2002.
Richards L.H., 1954. Diognasi and Improvement of Saline and Alkali Soils Dept. of Agriculture, No:60 A.B.D.
Richards, 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkaline Soils. Agriculture Handbook 60.U.S.Dep of Agr.
Smith, S.W., 1996. Landscape Irrigation Scheduling and Sentralized Control.
Evapotranspiration and Irrigation Scheduling.Proceedings of the
International Conference. San Antonio Convention Center, pp 263/267, Texas.
Soylu, F., 1994. Golf alanlar n n Planlama ilkeleri. A.Ü. Ziraat Fak. Peyzaj
Mimarl Bölümü. A.B.D. seminer, Ankara.
Sönmez B.,e Ark. 1980. Türkiye Çorak Islah Rehberi. Köy Hizmetleri Genel Müdürlü ü AP. K Dairesi Ba kanl , Toprak ve Su Kaynaklar Ara t rma
ube Müdürlü ü, Yay n No 93, Ankara.
ahin, M., 2005. Konya Kent Merkezi park ve ye il alanlar n n sulanmas nda kar la lan sorunlar ve çözüm önerileri. S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi, Konya.
ahinler, Ç., 1997.Peyzaj Sulamas Tasar m ve Bursa Büyük ehir Belediyesi So anl Kent Park Uygulamas . Yüksek Lisans Tezi. Uluda Ünv.T.Y.S Bölümü,Bursa.
ener, S., 1983. Sulama Sular n n Özellikleri ve S n fland r lmas . On sekiz Mart Ünv. Tar msal Yap lar ve Sulama Bölümü. Menemen Bölge Toprak Su Ara t rma Enstitüsü Yay nlar . Yay n No:103, 12. Menemen, zmir.
Turgeon, A.,J. 1980. Irrigation, In: Turfgrasses Management. Chapter 5, p167-190 Uzun, G., 1989, Peyzaj Mimarl nda Çim ve Spor Alanlar Yap m Ders Kitab .
No:20 Ç.Ü. Ziraat Fak. Peyzaj Mimarl Bölümü, Adana.
Uzun, G., 1991. Ülkemizde Süs Bitkileri Fidanc l ve D Sat m Olanaklar
Üzerine Yap lan Çal malar. T.C. Tar m ve Köy leri Bakanl .Fidanc l k
67
Ünlü, 2000. Çukurova ko ullar nda mikrometeorolojik yöntemlerle pamuk su tüketiminin ve bitki katsay lar n n belirlenmesi. Ç.Ü.Fen Bilimleri Enstitüsü, Tar msal Yap lar ve Sulama, Adana.
Ürgenç, S., 1992. A aç ve Süsü Bitkileri Fidanl k ve Yeti tirme Teknikleri. Yay n No: 3676. stanbul Ünv. Orman Fak. Yay n No:418/569, stanbul.
Y ld r m, O., 1994. Çim Alanlar n Sulanmas . Ça da ya amda çim alanlar Sempozyumu II ve III. A.Ü. Ziraat Fak.Peyzaj Mimarl Bölümü S:16 Ankara.
Y ld r m, O., Erözel, A.Z., Tokgöz, M.A., Öztürk, F., Y ld r m, E.Y., 1994. Yeterli ve K s tl Sulaman n Fasulye Verimine Etkileri, A.Ü. Ziraat Fak. Yay nlar , No:1340, Ankara.
Yurtseven ve Bozkurt, 1997; Yurtseven, 2000; Yurtseven ve Ark, 2001b;
Yurtsever, E., Sönmez, B., 1992. Sulama Sular n n De erlendirilmesi. T.K.B.Köy Hizmetleri Gen. Müd. Toprak ve Gübre Ara t. Enst. Müd. Yay n No:181, Ankara.