5. SONUÇ VE ÖNERİLER
5.1. Sonuç
Yapılan araştırma sonucunda katı’ sanatının Türkler tarafından sevilerek benimsendiği ve bu teknikle pek çok eser verdiği anlaşılmaktadır. Katı’ sanatında oyulan kağıtların dişi ve erkek olmak üzere ayrı ayrı kullanılabildiği gibi, bir arada kullanılarak yapılan süslemelere de rastlanmıştır. Ayrıca katı’ yaparken kullanılan oymalar tek katlı olabildiği gibi üst üste yapıştırmak suretiyle kabartma görünümü kazandıran çok katlı katı’larda yapılmıştır.
Tek Katlı oymaların çoğunlukta olmasına karşın, Mehmed Selim Divanı, Cambazzade Osman’ın eseri orman manzarası ve yazı çekmecelerinde olduğu gibi çok katlı katı’lar daha azdır.
Katı’ kompozisyonları konularına bakıldığında tek hayvan figürleri, üzerinde kuşların olduğu hayat ağaçları, vazo motiflerinden oluşan simetrik kompozisyonlar, levhalar, manzaralar, vazo içinde çiçekler, etiketler ve cilt kapak içlerinde deri oymalar halinde yer aldığı görülmüştür.
Örneklem olarak alınan 31 adet eser içinde; XIII. yüzyılda 1, XIV. Yüzyılda 4, XV. Yüzyılda 10, XVI. Yüzyılda 3, XVII. Yüzyılda 3, XVIII. Yüzyılda 8, XIX. Yüzyılda 2 adet olarak dağılım gösterdiği tespit edilmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu’nda matbaanın kullanılmaya başlanmasıyla el yazmalarına ilginin azalması, eserlerin yurt dışına çıkarılması ve değerini bilmeyen ellerde tahrip olmaları nedeniyle gitgide bu sanatın eski önemini yitirdiği, ancak günümüzde özellikle cilt kapakları içerisinde, sayfalar arasında, etiket olarak kullanıldığı gibi hat levhalar halinde veyahut yazı çekmeceleri şeklinde de değerlendirildiği belirlenmiştir.
Çalışmamızın bulgular kısmında oluşturulan tablolara göre;
Yüzyıllara göre dağılımda deri ciltlerin oymalarının daha erken tarihli olduğu ve tek katlı çalışıldığı, XVIII. Yüzyılda çok katlı manzara görünümlerinin, vazo içinde çiçeklerin uygulandığı, Yazılı levhaların ise son dönemlerde daha ağırlıklı olarak yapıldığı anlaşılmıştır.
Hayvan figürlerinin XV. yüzyıl örneklerinde daha fazla olduğu, ağaçlar üzerinde özellikle kuş motiflerine yer verildiği, ayrıca çok katlı orman ve manzara görünümlerinde de yer aldığı belirlenmiştir.
Genel olarak bakıldığında bitkisel motiflerin daha yoğun olarak kullanıldığı görülmüştür. Vazo, bina, gemi gibi nesneli bezemelerin batılılaşma dönemi itibariyle duvar ve tavan resimleri ile birlikte katı’larda da yer aldığı anlaşılmıştır.
5.2. Öneriler
Geleneksel sanatlarımız içinde özel bir yeri olan katı’nın yeniden genç nesiller tarafından sanatsal anlatım aracı olarak kullanılması, bu sanatın unutulmaması için var olan eğitim kurumlarına destek verilmesi ve yaygınlaştırılması, yerel yönetimler ve üniversitelerin işbirliği içinde çalışmalar yapılması önerilmektedir.
KAYNAKÇA
Akar, A. ve Keskiner, C. (1978). Türk Süsleme Sanatlarında Desen ve Motif. İstanbul: Tercüman Sanat ve Kültür Yayınları: 2.
Arseven, C. E. (1983). Sanat Ansiklopedisi. (5. Basım). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Atıl, E. (1987). The Age Of Sultan Süleyman The Magnificent. Washington: National Gallery of Art.
Bingül, N. R. (Tarihsiz). Eski Eserler Ansiklopedisi. İstanbul: Tercüman Yayınları.
Çağman, F. (1976). XV. Yüzyıl Kağıt Oymacılık Eserleri. Sanat Dünyamız, (8), 22-27.
Çağman, F. (2000). Geleneksel Sanatlarımızın Unutulmuş Bir Dalı: Kağıt Oymacılığı.
Türk Sanatının Bugünü ve Yarını. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Güzel
Sanatlar Yayınları (1). 401-405.
Çetintaş, V. (2001). Eyüplü Bir Sanatçı Derviş Hasan Eyyubi. Eyüp Belediyesi Kültür
Yayınları: 17. Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla V. Eyüpsultan Sempozyumu
Tebliğler (11-13 Mayıs 2001), 76-79.
Çetintaş, V. (2006). Külliyat-ı Divan-ı Selim Adlı Eser İçinde Yer Alan Katı’ Kompozisyonlar. Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları: Uluslar arası Geleneksel
Sanatlar Sempozyumu Bildirileri, 2, 634-640.
Çetintaş, V. (2008). Geleneksel Sanatlarımızın Yaşatılması Gerekliliği Üzerine., F. Akpınarlı, (Editörler). Gazi Üniversitesi I.Ulusal El Sanatları
Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları-1. 65-70
Çığ, K. (1957). Türk Oymacıları (Katığları) ve Eserleri. Ankara İlahiyat Fakültesi
Türk ve İslam Sanatları Enstitüsü Yıllık Araştırmalar Dergisi, (160), 159-164.
Çığ, K. (1971). Türk Kitap Kapları. İstanbul: Doğan Kardeş Matbaacılık Sanayii A.Ş. Basımevi.
Derman, U. (1974). Benzeri Olmayan Bir Sanat Albümü Gazneli Mahmud Mecmuası. Türkiyemiz. (14). 17-21.
Diyarbekirli, N. (1972). Hun Sanatı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Feher, G. (1974). Macar Milli Müzesinde Bir Osmanlı Kaftanı. Türkiyemiz. (14). 22- 25.
Gelibolulu Mustafa Ali. (1982). Hattatların ve Kitap Sanatçılarının Destanları
(Menakıb-ı Hünerveran). (Hazırlayan M. Cunbur). Ankara: T.C. Kültür ve
Turizm Bakanlığı Yayınları: 499, 1000 Temel Eser Dizisi: 86.
İnal, M. K. (1955). Son Hattatlar. İstanbul: Maarif Basımevi.
Kütükoğlu, M. (1998). Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik). İstanbul: Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı.
Mesara, G. (1998). Türk Sanatında İnce Kağıt Oymacılığı (Katı’). (2. basım). Ankara: Minpa Basımevi.
Nefes Zade İbrahim. (1938). Gülzârı Savab. İstanbul: Güzel Sanatlar Akademisi Neşriyatı.
Ovalıoğlu, İ. (2007). Arşivin Rengi Osmanlı Belgelerinde Ebru ve Etiket. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Mikado Matbaacılık ve Tic. Ltd. Şti.
Özcan, Y. (2007). Türk ve Çin İnce Kağıt Oyma (Katı’) Sanatının Kısa Karşılaştırması.
Mesleki Eğitim Dergisi, 9(18). 193-199.
Özel, M. (1995). Türkiye’nin Şaheserleri (Masterpieces of Turkey). Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü.
Özen, M. E. (1985). Yazma Kitap Sanatları Sözlüğü. İstanbul: İ.Ü. Fen Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Prof. Dr. Nazım Terzioğlu Basım Atölyesi.
Özsayıner, Z. (1995). Katı’ Hatlar. Türkiyemiz, (76). 14-19.
Rado, Ş. (Tarihsiz). Türk Hattatları. İstanbul: Yayın Matbaacılık Tic. Ltd. Şti..
Renda, G. (1977). Batılılaşma Döneminde Türk Resim Sanatı (1700-1850). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları: C-17. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Rogers, J.M. (1995). Empire of the Sultans - Ottoman Art from the Collection of Nasser
D. Khalili. London: Nour Foundation in association with Azimuth Editions.
Sözen, M. (1992). Arts In The Age Of Sinan. (2. Basım). Ankara: Prepared under the auspices of the Turkish Ministry of Culture and Tourism.
Sümerkan, M. R. (1998). Gümüşün İbrişime Sevdası. Trabzon Spor Kulübü Aylık Resmi
Dergisi. (39), 13-15.
Tanındı, Z. (1993). Türk Cild Sanatı (Kitap Kapları)., M. Önder. (Editör).
Başlangıcından Bugüne Türk Sanatı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür
Yayınları: 342, Sanat Dizisi: 45, 422-430.
Uzluk, Ş. (1945). Mevlana’nın Ressamları. Konya: Konya Halkevi Güzel Sanatlar Komitesi Yayınları.
Ünver, A. S. ve Mesara, G. (1980). Türk İnce Oyma Sanatı “Kaat’ı”. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Züber, H. (1972). Türk Süsleme Sanatı. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Klasik Türk Sanatları Vakfı. Web:
(http://www.klasikturksanatlarivakfi.com/indexalt.php?sayfa=sanat&sanatid=5) (Erişim : 6 Aralık 2011).
Konya Büyükşehir Belediyesi Koyunoğlu Şehir Müze ve Kütüphanesi.
web: (http://www.konya.bel.tr/koyunoglu/muze/3.htm) (Erişim : 6 Aralık 2011).
Biyografi.net web: (http://www.biyografi.net/kisiayrinti.asp?kisiid=1647) (Erişim : 6 Aralık 2011).