Bu araştırma 2009 yılı Bartın ekolojik şartlarında susuz arazide ikinci ürün olarak silajlık Sorgum ve Sorgum x Sudanotu melezlerinin yetiştirilmesi amacıyla yapılmıştır.
Araştırma Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre dört tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırmada silajlık sorgum çeşitleri (Rox, Leoti), Populasyon (yöreden temin edilen ama çeşit özellikleri tespit edilemeyen) Sorgum x Sudaotu melezi çeşitleri (Grazer N2 ve Greengo) kullanılmıştır. Çeşitler deneme desenine uygun olarak tesadüfen parsellere dağıtılmıştır. Killi tınlı toprak yapısına sahip araziye dekara 14 kg saf azot ve 6 kg fosfor olacak şekilde DAP ve Üre ile gübreleme yapılmıştır. Bitkiler toprak yüzeyine çıktıktan 17 gün sonra çapalama yapılmıştır. Sulama yapılmamıştır.
Denemede parsel uzunluğu 5 m, sıra üzeri 5 cm, sıra arası mesafe 45 cm sabit olacak şekilde parsellere 6 sıra halinde 24 Temmuz 2009 tarihinde ekim yapılmıştır. Ekimden 92 gün sonra parsel kenarlarından birer sıra ve parsel başlarından 50 cm lik kesimleri kenar tesiri olarak atıldıktan sonra biçim yapılmıştır.
Araştırmada m² deki bitki sayısı, bitki boyu, sap sayısı, sap oranı, yaprak sayısı, yaprak oranı, sap çapı, gevreklik, kardeş sayısı, başaklanma(salkım süresi), yeşil ot verimi, kuru madde oranı, kuru madde verimi, protein oranı ve protein verimi tespit edilmiştir.
Araştırma sonuçlarına göre, çeşitler arasında bitki boyu, bitki çapı, yaprak sayısı, dekara yeşil ot verimi, dekara kuru madde verimi, salkım oluşturma süresi (başaklanma), gevreklik ve bitkide kardeş sayısı istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Araştırmamızda kullanılan çeşitlerden Rox, Grazer N2, Greengo, Populasyon ve Leoti de bitki boyları sırasıyla ortalama 135.0, 174.0, 247.5, 237.0 ve 155 cm, bitki çapları ortalama 11, 14, 12, 12, ve 16 mm, yaprak sayıları ortalama 7.9, 10.2, 8.7, 10.3 ve 11.4 adet/bitki, yeşil ot verimlerini ortalama 996.1, 3399.0, 2461.0, 4180.0 ve 4453.0 kg/da, kuru madde verimlerini ortalama 182.9, 672.9, 499.9, 757.1 ve 705.1 kg/da, salkım oluşturma süresini ortalama 89, 91, 77, 78 ve 85 gün, gevreklikleri 1 – 9 skalasına göre ortalama 6(orta), 3.5(gevrek), 7(az gevrek), 5(orta) ve 2.5(gevrek), kardeş sayıları 0.86, 1.49, 1.43, 2.27 ve 2.49 adet/bitki olarak bulunmuştur.
Araştırmamızda m² deki sap sayısı, protein oranı, kuru madde oranı, yaprak oranı, sap oranı istatistiki olarak önemli bulunmamıştır. Sorgum ve Sorgum x Sudanotu
melezi çeşitleri Rox, Grazer N2, Greengo, Populasyon ve Leoti de sırasıyla m² de sap sayısı ortalama 30.50, 34.75, 44.50, 42 ve 29.25 adet, protein oranını ortalama %11.60, 10.80, 10.55, 11.75 ve 10.22, kuru madde oranını ortalama %18.35, 19.47, 20.22, 18.12 ve 15.87, yaprak oranı ortalama % 20.4, 24.5, 22.0, 21.6 ve 23.4 ve sap oranını ortalama %79.63, 75.56, 78.01, 78.43 ve 76.61 olarak bulunmuştur.
Araştırmamızda ele aldığımız özelliklerin bulunan verim değerlerine göre Bartın ve benzeri ekolojilerde tahıl (buğday) hasadından sonra ikinci ürün olarak sorgum çeşitlerinin silajlık olarak yetiştirilebileceği tespit edilmiştir. Bu araştırmamızda kullandığımız Sorgum ve Sorgum x Sudanotu melezi çeşitlerinden Batı Akdeniz Araştırma Enstitüsünden temin edilen Silajlık Sorgum çeşidi Leoti nin tavsiye edilebilir olduğu görülmektedir.
6. KAYNAKLAR
Acar, R. 1995, Sulu Şartlarda İkinci Ürün Olarak Bazı Baklagil Yem Bitkileri ve Tahıl Karışımlarının Yetiştirilme İmkanları, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Acar, R., Akbudak. M. A. ve Sade, B. 2001, SorgumxSudan Otu Melezi (Silaj Amaçlı), Konya Ticaret Borsası Dergisi, 4(9), 18-23.
Acar, R ve Yıldırım, A.İ. 2001, Farklı Bitki Sıklıklarının Süpürge Darısında Ot Verimi ve Verim Unsurları Üzerine Etkileri, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (27), 128-133.
Acar, R., Akbudak, M.A. ve Sade, B. 2002, Konya Ekolojik Şartlarında Sorgum X Sudan Otu Melezlerinin Verimleri ile Verimi Etkileyen Bazı Özelliklerinin Belirlenmesi, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16 (29), 88-95.
Açıkgöz, E. 1995, Yem Bitkileri, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Bursa.
Akbudak, M.A., Sade, B. ve Acar, R. 2004, Konya Ekolojik Şartlarında Farklı Biçim Dönemlerinin ve Azot Uygulamalarının Sorgum x Sudanotu Melezinde Verim Ve Bazı Özellikler Üzerine Etkileri, Bahri Dağdaş Uluslar Arası Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitkisel Araştırma Dergisi, (2004) 1, 1-10.
Akgün, N. Acar, R. 2008, Şeker Koca Darısı (Sorghum Bicolor (L.) Moench Var. Saccharatum)‟nın Dane Verim Ve Verim Öğelerine Farklı Azot Dozlarının Etkisi, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (46), 36-42.
Akyıldız, A.R., 1981, Yemler Bilgisi ve Teknolojisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara 234.
Akyıldız, A.R., 1986, Yemler Bilgisi ve Teknolojisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları , Ankara 286.
Avcıoğlu, R. ve İptaş, S. 1994, Tokat Şartlarında Birinci Ürün Olarak Yetiştirilen Sorgum, Sudanotu ve Sorgum x Sudanotu Melezlerinde Biçim Zamanı ve Biçim Sayısının Verim ve Kimyasal Kompozisyona Etkileri Üzerine Bir Araştırma, Tarla Bitkileri Kongresi, İzmir, 48-51.
Aydın, İ. ve Albayrak, S., 1995, Samsun Ekolojik Şartlarında II. Ürün Olarak Yetiştirilen Bazı Bitkilerin Farklı Biçim Zamanlarında Ot ve Ham Protein Verimleri Üzerine Bir Araştırma, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10 (3), Samsun, 71-81.
Aydın, İ., Uzun, F., 2002, Çayır-Mera Amenajmanı ve Islahı. OMÜ Ziraat Fak. Ders Kitabı No:9, Samsun, 313.
Balkan, A. ve Gençtan, T., 2008, Trakya Bölgesinde Yetiştirilen Süpürge Darısı
(Sorghum bicolor (L.) Moench var. Technicum ( Körn.)) Genotiplerinin Bazı Agronomik Özellikleri Yönünden Değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 14 (2), 163 -168.
Baytekin, H., 1992, Güneydoğu Anadolu‟da II. ürün silaj sorgum sudanotu ve sorgum sudanotu melezi yetiştirme olanakları, Güneydoğu Anadolu II. Ürün Tarım ve Sorunları Sempozyumu, Şanlıurfa.
Baytekin, H. ve Şılbır, Y., 1996, Harran Ovası Sulu Koşullarında İkinci Ürün Olarak Yetiştirilen Sudanotu ve Sorgum x Sudanotu Melez Çeşitlerinde Tohumluk Miktarının Ot Verimine Etkisi, Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Erzurum, 376- 383.
Baytekin, H., Tansı, V. ve Sağlamtimur T., 1996, Harran Ovası Sulu Koşullarında İkinci Ürün Olarak Yetiştirilen Silaj Sorgum Çeşitlerinde Tohumluk Miktarının Ot Verimi ve Bazı Tarımsal Karakterlere Etkisi. Türkiye 3. Çayır-Mera Yem Bitkileri Kongresi, Erzurum, 753-760.
Boren, F.W., Brethour, J.R. ve Ward G.M. 1962. Factors Affecting The Nutritive Value Sorghum Silage, Kansas Agriculture, U.S.A.
Çakmakçı, S., Gündüz, İ., Çeçen, S., Aydınoğlu, B. ve Tüsüz, M.A., 1999, Sorgumun Silajlık Kullanımında Farklı Biçim Devrelerinin Verim Ve Kalite Üzerine Etkileri, Tr Journal of Agriculture And Forestry, 23 (3), 603-611.
Çeçen, S. Öten M. ve Erdurmuş, C., 2005, Batı Akdeniz Sahil Kuşağında Sorgum (Sorghum Bicolor L.) , Sudanotu (Sorghum Sudanense Staph.) Ve Mısırın (Zea Mays L.) İkinci Ürün Olarak Değerlendirilmesi, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18 (3), 337- 341.
Çiğdem, İ. ve Uzun, F., 2006, Samsun İli Taban Alanlarında İkinci Ürün Olarak Yetiştirilebilecek Bazı Silajlık Sorgum Ve Mısır Çeşitleri Üzerine Bir Araştırma. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 21 (1), 14-19.
Drawert, F. 1984, Brautechnısche Analysenmethoden. Methodensammlung Der Mitteleuropaischen Brautechnıschen Analysenkommissin. Freising- eihenstephan. Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O. ve Gürbüz F. 1987, Araştırma ve Deneme
Metodları (İstatiksel Metodlar-II), Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 1021 Ders Kitabı No: 295, Ankara.
Elçi, Ş. ve Açıkgöz, E. 1984, Buğdaygil ve Baklagil Yem Bitkileri Uygulama Kılavuzu, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
Emeklier, H.Y.,1993. Sıcak İklim Tahılları ( Tahıllar II). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1296 Yardımcı Ders Kitabı, Ankara, 372.
Emeklier, H.Y. ve Köksoy N.F. 1997, Sorgumda Ekim Zamanı ve Bitki Sıklığının Verim Öğelerine Etkisi, Tarım Bilimleri Dergisi, 3(3), 20-28.
Gençkan, M.S., 1983, Yem Bitkileri Tarımı, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları Yayın No: 467, İzmir.
Gökkuş, A.,1994, Türkiye‟nin kaba yem üretiminde çayır, mera ve yem bitkilerinin yeri ve önemi, Atatürk Ünv., Ziraat Fak. Dergisi, 25 (2), Erzurum, 250-261.
Gül, İ. ve Başbağ, M., 2005, Diyarbakır Koşullarında Silaj Sorgum Çeşitlerinde Verim Ve Bazı Tarımsal Karakterlerin Belirlenmesi, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 9 (1), Diyarbakır, 15-21.
Gül, İ. ve Baytekin, H., 1999, Diyarbakır Sulu Koşullarında İkinci Ürün Olarak Yetiştirilen Silaj Sorgum, Sorgum x Sudanotu Melezi ve Sudan Otu Çeşitlerinde Verim ve Verim Özelliklerinin İncelenmesi, Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi Cilt III. Çayır-Mera Yem Bitkileri ve Yemeklik Dane Baklagiller, Adana, 166-171. Güneş, A. ve Acar, R. 2005, Karaman Ekolojik Koşullarında Silajlık Sorgum x Sudan
Otu Melezinin II. Ürün Olarak Yetiştirme İmkanlarının Belirlenmesi, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19 (35), Konya, 8-15.
İptaş, S. ve Yılmaz, M., 1995, Silajlık Sorgum ve Sorgum x Sudanotu melezlerinde Farklı Sıra Aralıklarının Bazı Morfolojik ve Tarımsal Özelliklere Etkisi Üzerine Bir Araştırma, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 12 (1), Tokat, 203-211.
İptaş, S. E. Avcıoğlu, R., 1997, Mısır Sorgum Ve Sorgum Sudanotu Melezi Bitkilerinde Farklı Hasad Devrelerinin Silo Yemi Niteliğine Etkisi, Türkiye Birinci Silaj Kongresi, İstanbul, 42-52.
İptaş, S., Brohi, A.R. ve Aktaş, A., 2001, Sorgum x Sudan Otu Melezinde Azotlu Gübreleme ve Biçim Yüksekliğinin Verim ve Kaliteye Etkisi, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 7 (2), Ankara, 69-74 .
Karadaş, S. 2008, Farklı Ekim Sıklıklarında İkinci Ürün Olarak Ekilen Sorgum x Sudan Otu Melezinin Verim ve Bazı Verim Unsurlarının Belirlenmesi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Konya, 18-42.
Keskin, B., Yılmaz, İ.H. ve Akdeniz, H. 2005, Van Koşullarında Sorgum x Sudanotu Melezi Çeşitlerinde Hasat Zamanının Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 36 (2), Erzurum, 145-150.
Kılıç, A.,1986. Silo Yemi (Öğretim, Öğrenim ve Uygulama Önerileri), Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bilgehan Basımevi, İzmir.
Kumuk, T. ve Avcıoğlu R., 1986, Sorgum Yetiştiriciliği ve Hayvan Beslemedeki Yeri ve Önemi, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 485, İzmir.
Manga, İ., Acar, Z. ve Erden, İ., 1994, Buğdaygil Yem Bitkileri, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ders Notu No: 6, Samsun.
Martin J, Leonard W and Stamp D, 1976, Principles of Field Crop Production, Collier McMillan Publishers, 383-404
Medina Lucia B., Riquelme Villagran EO. and Valdez- Oyervidez A., 1986, The effect of nitrogen and phos-phorus fertilizer and population density on lowland fodder sorghum production under irrigation, Herbage Abstract, Vol 56, 3789.
Mülayim, M., Özköse A., Işık, Ş., 2009, Konya Koşullarında Sorgum x Sudanotu Melezi Çeşitlerinde Verim Ve Bazı Tarımsal Özelliklerin Belirlenmesi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi Cilt 2. Hatay, 627-630.
Oğraş, M. ve Altınay, A., 1986, Silaj Sorgum, Sudanotu, Sorgum-Sudanotu Melezi ve Silaj Mısırın Verim Güçlerinin Tespiti. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Akdeniz Zirai Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayın No: 9.II. Ürün Tarımı Araştırma Özetleri, Antalya.
Orak, A. ve Kavdır, İ., 1995, Çiftçi Koşullarında Yetiştirilen Silajlık Sorgumda Farklı Tohumluk Miktarı ve Sıra Arası Açıklıkların Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi, Trakya Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3 (1-2), 139-148.
Özdemir, Ş., 1997, Diyarbakır Koşullarında Farklı Sıra Arası ve Farklı Tohum Miktarlarının Sorgum x Sudanotu Melezinde (P-988) Yeşil Ot Verimi İle Bazı Verim Komponentlerine Etkisi Üzerine Bir Araştırma, Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Diyarbakır, 31.
Özaslan Parlak, A. ve Sevimay, C.S., 2007, Arpa Ve Buğday Hasadından Sonra Bazı Yem Bitkilerinin İkinci Ürün Olarak Yetiştirilme İmkanları, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 13 (2) 101-107.
Roozeboom, K. and Evans, P., 2000, Kansas Summer Annual Forage Performance Tets. Kansas State Üniversity. U.S.A.
Sevimay, C.S., Hakyemez H. B ve İpek A., 2001, Ankara Sulu Koşullarında Yetiştirilen Silaj Sorgum Çeşitlerinde Farklı Azotlu Gübre Dozlarının Verim ve Bazı Tarımsal Karakterlere Etkisi.Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi ,Tekirdağ, 61-66. Skerman, P.J and Riveros, F, 1990, Tropikal Grasses. FAO Plant Production And
Protection Series No: 23. Rome, 695- 697.
Soya, H., 1999, İkinci Ürün olarak Yem Bitkileri Tarımı. Çayır Mera Amenajmanı ve Islahı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal üretim ve Geliştirme Genel
Müdürlüğü, Ankara, 93-103.
Parlak, M. ve Özaslan Parlak, A. 2006, Sulama Suyu Tuzluluk Düzeylerinin Silajlık Sorgumun (Sorghum bicolor (L.) Moench) Verimine ve Toprak Tuzluluğuna Etkisi, Tarım Bilimleri Dergisi, 12 (1), 8-13.
Tekeli, A.S. ve Turhan, H., 1991, Sıra arası uzaklığının Kimi Sudan Otu Melez Çeşitlerinde Bazı Morfolojik ve Tarımsal özellikler üzerine etkisi, Türkiye 2. Çayır – Mer’a ve Yem Bitkileri Kongresi, İzmir, 311-321.
Tuğay, M., 2009. Toprak İşlemeli ve İşlemesiz uygulamaların ikinci Ürün Sorgumun (Sorghum spp.) Verim ve Kalitesine etkisi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Sayfa 20-53
Turgut I, Bilgili U, Duman A. ve Açıkgöz E., 2005, Production of sweet sorghum (Sorghum bicolor L. Moench) increases with increased plant densities and nitrogen fertilizer levels, Acta Agri. Scandinavica, Sec. B - Plant Soil Science, 55 (3), 236 – 240.
Uzun, F. ve Çiğdem, İ., 2005, Yemlik Kocadarı ve Kocadarı – Sudan otu Melezleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (2), 66-72.
Yılmaz, İ., 2000, Van Koşullarına Uygun Silajlık Sorgum, Sudanotu ve SorgumxSudanotu melezi Çeşitlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma, İnternational Animal Nutrition Congress Bildiriler Kitabı, Isparta ,413-418. Yılmaz, İ. ve Akdeniz, H. 2000, Van Koşullarında Bazı Silaj Sorgum Çeşitlerinde
Farklı Ekim Sıklıklarının Verim Üzerine Olan Etkileri, İnternational Animal Nutrition Congress Bildiriler Kitabı, Isparta, 490- 495.
Yılmaz, İ. ve Hoşaflıoğlu, İ., 2000, Van Ekolojik Şartlarında Sorgum Ve Sorgum x Sudanotu Melezi Çeşitlerinin Silaj Amacıyla İkinci Ürün Olarak Yetiştirme Olanakları, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (1), 49-56
Yılmaz, Ş., Güler, M., Akdoğan, G. ve Emeklier, H. Y., 2003, Hatay Koşullarında Azotlu gübre dozları ve Bitki sıklıklarının 2. Ürün Yemlik Sorgumun Verimine Etkisi, Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi, Diyarbakır, 298-302.
Yılmaz, Ş., Güler, M. ve Kaya, Ş., 2007, Silajlık SorgumxSudanotu Melezlerinde Ekim Zamanının Silaj Kalitesine Etkisi. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, Erzurum ,2, 289-292.
Yurtsever, N., 1984. Deneysel İstatistik Metodları. Tarım Orman ve Köyişleri Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları No:121. Ankara.
Yüksel, O., 2006. Sorgum x sudanotu (Sorghum Bicolor (L.) Moench x Sorghum
Sudanense (Piper) Stapf) Melezinde Farklı Azot Dozu uygulamalarının Verim Ve Bazı Kalite Özelliklerine Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Bölümü Yüksek Lisans Tezi. Sayfa: 16-36
ÖZGEÇMĠġ
KĠġĠSEL BĠLGĠLER
Adı Soyadı : Ramazan BAŞARAN
Uyruğu : T.C
Doğum Yeri ve Tarihi : Çumra 1977
Telefon : 05058547143
Faks :
e-mail : basaran.98@hotmail.com
EĞĠTĠM
Derece Adı, Ġlçe, Ġl Bitirme Yılı
Lise : Cumhuriyet Lisesi Çumra / Konya 1993
Üniversite : Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi / Konya 2002
Yüksek Lisans :
Doktora :
Ġġ DENEYĠMLERĠ
Yıl Kurum Görevi
2004-2005 DiltaĢ Eğitim Kurumları Okul Sınavları
Yayın ve Analiz
2006- Adalet Bakanlığı Bartın Adliyesi Bilgi
ĠĢlem Memur