Artan miktarlarda solucan gübresi uygulaması ile birlikte salata (Lactuca sativa L. var. crispa cv. Bellafiesta) bitkisinin bitki boyu, bitki çapı, yaprak sayısı, yaprak uzunluğu, yaprak geniĢliği ve bitki ağırlığı üzerine olan etkileri üç paralelin ortalaması olarak aĢağıdaki Çizelge 4.7‟ de verilmiĢtir. Solucan gübresinin artan dozlarının uygulaması ile birlikte salata bitkisinin agronomik özelliklerinde olan etkiler farklılık göstermiĢtir (Çizelge 4.7).
27 Artan miktarlarda solucan gübresi uygulaması ile birlikte bitki çapı, yaprak sayısı, yaprak uzunluğu, yaprak geniĢliği ve bitki ağırlığı değerlerinde kontrole göre önemli artıĢlar belirlenmiĢtir. Diğer taraftan solucan gübresi uygulaması ile birlikte salata bitkisinin bitki boyu ve kök uzunluğu değerlerinde kontrole göre önemli değiĢiklikler belirlenememiĢtir. Bu sonuçlar (Jahan ve ark. 2014)‟ ün bulguları ile uygunluk içerisindedir. Yapılan istatistiksel değerlendirmede söz konusu artıĢlar % 5 düzeyinde önemli bulunmuĢtur.
Çizelge 4.7. Solucan gübresi uygulamasının salata bitkisinin bazı agronomik özellikleri üzerine etkileri, *, **, ***.
*: değerler üç paralel ortalamasıdır, **: her bir parametre ayrı ayrı değerlendirilmiĢtir, öd: önemli değil,
***: % 5 düzeyinde önemli
AĢağıdaki ġekil 4.2‟ de solucan gübresi uygulaması yapılmıĢ salata bitkilerinin genel bir görüntüsü verilmiĢtir.
28 ġekil 4.2. Solucan gübresi uygulamaları için üç tekrarlı olacak Ģekilde dikilmiĢ salata fideleri
29 5. SONUÇ VE ÖNERĠLER
Bu araĢtırmadan elde edilen bulgulara göre salata bitkisine artan miktarlarda akuakültür atığı ve solucan gübresi uygulaması ile birlikte bitkinin verimi, yaĢ ağırlığı, bitki çapı, bitkideki yaprak sayısı, yaprak uzunluğu ve geniĢliğinde önemli artıĢlar saptanmıĢtır. Ancak bitkinin azot, fosfor, potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi bazı makro bitki besin elementi içeriklerinde önemli bir değiĢiklik bulunamamıĢtır.
Salata bitkisine artan miktarlarda akuakültür atığı uygulaması ile bitkinin Fe, Cu, Zn ve Mn gibi bazı mikro bitki besin elementi içeriklerinde önemli bir değiĢiklik belirlenememiĢtir. Bununla birlikte salata bitkisine artan miktarlarda solucan gübresi uygulaması ile birlikte bitkinin Fe ve Mn içeriklerinde istatistiksel olarak % 5 düzeyinde önemli artıĢlar saptanmıĢtır.
Türkiye‟de tarım alanlarının önemli bir bölümünde organik madde yetersizliği görülmektedir. Bu nedenle ülkemizde tarım alanlarının organik madde miktarlarının artırılması günümüzde artık bir zorunluluk halini almıĢtır. Bu nedenle akuakültür atığı ve solucan gübresi gibi bazı organik gübrelerin tarımda kullanılmasının yaygınlaĢtırılması düĢüncesi hem toprakların organik madde içeriklerinin artırılmasına katkı sağlayacak ve hem de bitkilerin bazı kalite parametrelerinin iyileĢtirilmesinde önemli bir girdi oluĢturacaktır.
Akuakültür atığı ve solucan gübresinin tarımsal üretimde kullanılmasının yaygınlaĢtırılması ile birlikte topraklarda kimyasal gübrelerin neden olduğu kirlilik ve besin dengesi bozuklukları ıslah edilmiĢ olabilecektir. Akuakültür atığı ve solucan gübresi bitkisel üretimde farklı bölge, farklı bitki, farklı toprak ve iklim koĢullarında farklı hedefler ve çıktılar için de kullanılabilir durumdadır.
30 Bu çalıĢmada akuakültür atığı ve solucan gübresinin salata yetiĢtiriciliği örneği ile bitkisel üretimde ve özellikle sera tarımında kullanılabileceği ortaya konulmuĢtur.
Türkiye‟de tarım alanlarının önemli bir bölümünde organik madde yetersizliğinin olduğu bilinmektedir. Bu araĢtırmada ülkemizdeki tarım topraklarının organik madde yetersizliğinin giderilmesinde de akuakültür atığı ve solucan gübresi kullanımının bir alternatif organik madde kaynağı olabileceği ortaya konulmuĢtur.
Bu konuda ülkemizin farklı tarım bölgelerinde ve değiĢik kültür bitkileri ile birlikte akuakültür atığı ve solucan gübresinin tarımda kullanılabilirliği üzerinde daha ayrıntılı tarla ve sera deneme ve araĢtırmalarının yapılması ve söz konusu bu organik gübreler baĢta olmak üzere organik gübre kullanımının tarımsal üretimde kullanımının yaygınlaĢtırılması gereklidir.
Bu araĢtırma ile tarımda ve özellikle seracılıkta organik gübre kullanımının yaygınlaĢtırılması ile birlikte kimyasal gübre kullanımının azaltılabileceği de ortaya çıkarılan sonuçlar arasındadır.
31 6. KAYNAKLAR
Addiscott, T.M., 2005. Nitrate, Agriculture and the Environment. Wallingford, Oxfordshire, UK, CABI Publishing.
Adediran A.J., Taiwo B.L., Akande O.M., Sobule A.R. and Idowu J.O., 2004. Application of organic and inorganic fertilizer for sustainable maize and cowpea yields in Nigeria, J. Plant Nutr., 27: 1163–1181.
Adler P.R., Summerfelt S.T., Glenn D.M., and Takeda F., 2003. Mechanistic approach to phytoremediation of water. Ecol. Eng. 20: 251–264.
Alam M.N., Jahan M.S., Ali M.K., Ashraf M.A., and Islam M.K., 2007. Effect of vermicompost and chemical fertilizers on growth, yield and yield components of potato in barind soils of Bangladesh. J. Appl. Sci. Res., 3 (12): 1879-1888.
Al‐Jaloud A.A., Hussain G., Alsadon A.A., Siddiqui A.Q., and Al‐Najada Ahmed H.,1993. Use of aquaculture effluent as a supplemental source of nitrogen fertilizer to wheat crop. Arid Soil Research and Rehabilitation. 7 (3): 233-241.
Anonim, 2014a. Food and Agriculture Organization(FAO), The State of World Fisheries and Aquaculture.
Anonim, 2014b. Türkiye Ġstatistik Enstitüsü (TÜĠK), Akuakültür üretimi ve tatlısu ürünleri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, (EriĢim tarihi: 21.10.2014).
Arisha H.M.E., Gad A.A., and Younes S.E., 2003. Response of some pepper cultivars to organic and mineral nitrogen fertilizer under sandy soil conditions, Zagazig J.
Agric. Res., 30: 1875–1899.
Badr L.A.A., and Fekry W.A., 1998. Effect of intercropping and doses of fertilization on growth and productivity of taro and cucumber plants. Vegetative growth and chemical constituents of foliage, Zagazig J.Agric. Res., 25: 1087–101.
Bai B.A., and Malakout M.J., 2007. The effect of different organic manures on some yield and yield quality parameters in Onion. Iran Soil and Water Sciences Journal, 21 (1): 43-33.
Beman J.M., Arrigo K., and Matson P.M., 2005. Agricultural runoff fuels large phytoplankton blooms in vulnerable areas of the ocean, Nature, 434: 211–214.
32 Boyd C.E., 2003. Guidelines for aquaculture effluent management at the farm-level.
Aquaculture 226: 101– 112. implications for modelling of solid waste dispersion. Aquaculture Research, 30:
395-398.
Danaher J.J., Pickens J. M., Sibley J.L., Chappell J.A., Hanson T.R., and Boyd C.E., 2014. Growth of tomato seedlings in commercial substrate amended with dewatered aquaculture effluent. International Journal of Vegetable Science, 20 (4): 340-353.
Danaher J.J., Pantanella E., Rakocy J.E., Shultz R.C., and Bailey D.S., 2011.
Dewatering and composting aquaculture waste as a growing medium in the nursery production of tomato plants. Acta Hort. 891: 223–229.
Dauda S.N., Ajayi F.A., and Ndor E., 2008. Growth and yield of water melon (Citrullus lanatus) as affected by poultry manure application, J. Agric. Soc. Sci., 4: metodları. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 1021, Ankara.
Ebeling J., Jensen G., Losordo T., Masser M., McMullen J., Pfeiffer L., Rakocy J., and Sette M., 1995. Model Aquaculture Recirculation System (MARS)- Engineering and Operations Manual, Ed: W. Wade Miller, National Council for Agricultural Education, Alexandria, Virginia, pp.1- 6.
33 FAO/WHO. 1996. Toxicological evaluation of certain food additives and contaminants. Geneva, World Health Organization, Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (WHO Food Additives Series No. 35).
Fitzsimmons K., 2000. Tilapia aquaculture in Mexico. In: Tilapia Aquaculture in the Americas, 2: 171–183 (Costa-Pierce, B.A. and J.E. Rakocy, Eds.). Baton Rouge, Louisiana: World Aquaculture Society.
Gollany H.T., Molina J.E., Clapp C.E., Allmaras R.R., Layese M.F., Baker J.M., and Cheng H.H., 2004. Nitrogen leaching and denitrification in continuous corn as related to residue management and nitrogen fertilization, Environmental Management, 33: 289–298.
Graber A., and Junge R., 2009. Aquaponic Systems: Nutrient recycling from fish wastewater by vegetable production. Desalination 246: 147–156.
Jahan F.N., Shahjalal A.T.M., Paul A.K., Mehraj H., and Uddin A.F.M.J., 2014.
Efficacy of Vermicompost and Conventional Compost on Growth and Yield of Cauliflower. Bangladesh Research Publicatıons Journal, 10 (1): 33-38.
Kacar B., Ġnal A., 2010. Bitki Analizleri. Nobel Yayın, No: 849, 659s, Ankara.
Kacar B., 1995. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri III. Toprak Analizleri, A.Ü.
Ziraat Fak. Eğit., AraĢt. ve Gel. Vakfı Yay. No: 3, Ankara.
Kerim M., ve Ustaoğlu S., 2009. Su Ürünleri YetiĢtiriciliğinde Akuaponik Uygulamaları. XV. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, 1‐4 Temmuz, Rize.
Kumbul B., 2000. Deniz Yosunlarının Bahçe Bitkilerinde Kullanım Alanları. Akdeniz Üniv. Zir. Fak. Bahçe Bitkileri Bölümü, Bitirme Tezi.
Lemaire G., and Gastal F.F., 2009. Quantifying crop responses to nitrogen deficiency and avenues to improve nitrogen use efficiency. In: Sadras, V., Calderini, D.
(Eds.), Crop Physiology, Academic Press, US, pp: 171–211.
Lindsay W.L., and Norvell W.A., 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganase and copper, Soil Sci. Soc. Am. J., 42: 421- 428.
Losordo T.M., Masser M.P., and Rakocy J.E., 1998. Recirculating Aquaculture Tank Production Systems-An Overview of Critical Considerations. Southern Regional Aquaculture Center, SRAC Publication No: 451, pp. 6- 12.
34 Mojtaba Sohrabi Yourtchi M.S., Hadi M.H.S., and Darzi, M.T., 2013. Effect of nitrogen
fertilizer and vermicompost on vegetative growth, yield and NPK uptake by tuber of potato (Agria CV.). Int. J. of Agriculture and Crop Sciences, 5 (18): 2033-2040 Naeem M., Iqbal J., and Bakhsh M.A.A., 2006. Comparative study of inorganic fertilizers
and organic manures on yield and yield components of mungbean (Vigna radiat L.), J. Agric. Soc. Sci., 2: 227–229.
Nair J., Seckiozoic T., and Anda M., 2006. Effect of pre-composting on vermicomposting of kitchen waste. Bioresource Technology. 97: 2091-2095.
Nelson D.W., and Sommers L.E., 1982. Total carbon, organic carbon, and organic matter. pp: 539-579. Methods of Soil analysis, Part 2. Chemical and Microbiological Properties, Agronomy Monograph no.9. (2nd Ed.), ASA-SSSA, Madison, Winsconsin, USA.
Pagand P., Blancheton J.P., Lemoalle J.,and Casellas C., 2000. The use of high rate algal ponds for the treatment of marine effluent from a recirculating fish rearing system. Aquaculture Research 31: 729-736.
Palada M.C., Cole W.M., and Crossman S.M.A., 1999. Influence of effluents from intensive aquaculture and sludge on growth and yield of bell peppers. J.
Sustain. Agr. 14: 85–103.
Palm H.W., Bissa K., and Knaus U., 2014. Significant factors affecting the economic sustainability of closed aquaponic systems. Part II: fish and plant growth.
AACL Bioflux, 33 (7): 162-175.
Pantanella E., Danaher J.J., Rakocy J.E., Shultz R.C., and Bailey D.S., 2011.
Alternative media types for greenhouse seedling production of lettuce and basil. Acta Hort. 891: 257–264.
Rakocy J., Shultz R.C., Bailey D.S., and Thoman E.S., 2003. Aquaponic production of tilapia and basil: comparing a batch and staggered cropping system. Acta Hort. 648: 63–69.
Ruiz J.M., and Romero L., 1999. Cucumber yield and nitrogen metabolism in response to nitrogen supply, Scientia Horticulturae, 82: 309–316.
35 Sağlam M.T., 2012. Toprak ve Suyun Kimyasal Analiz Yöntemleri, Namık Kemal
Üniversitesi, Yayın No: 2, Tekirdağ.
Salazar F.J., and Saldana R.C., 2007. Characterization of manures from fish cage farming in Chile. Bioresource Technology 98: 3322–3327.
Sfetcu L., Cristea V., and Oprea L., 2008. Nutrients dynamic in an aquaponic recirculating systems for sturgeon and lettuce (Lactuca sativa) production.
Lucrari ġtiintifice Zootehnie Ģi Biotehnologii, 41: 2-10.
Stewart M.W., Dibb W.D., Johnston E.A., and Smyth J.T., 2005. The contribution of commercial fertilizer, Nutrients to Food Production. Agron. J., 97: 1–6.
Werner M., 1997. Earthworm team up with yard trimmings in orchards. Biocycle 38 (6):
64-65.
Yourtchi M.S., Hadi M.H.S., and Darzi M.T., 2013. Effect of nitrogen fertilizer and vermicompost on vegetative growth, yield and NPK uptake by tuber of potato (Agriacv.). Int. J. Agric. Crop Sci. 5 (18): 2033-2040.
Zand-Parsa S., Sepaskhah A.R., and Ronaghi A., 2006. Development and evaluation of integrated water and nitrogen model for maize, Agricultural Water Management, 81: 227–256.