Siyasal İletişim Türleri

Siyasal iletişim türlerini, iletişimin gerçekleştirildiği sınırlar itibariyle ülke içi siyasal iletişim ve ülke dışı (uluslararası) siyasal iletişim ile siyasal aktör ve alıcının konumuna göre, yüz yüze iletişim ve araçlı (uzaktan) iletişim olarak sınıflandırmak mümkündür.

3.7.1. İletişimin gerçekleştiği sınırlar itibariyle siyasal iletişim

İletişim gerçekleştiği sınırlar itibariyle siyasal iletişimi, ülke içi (ulusal) siyasal iletişim ve ülke dışı (uluslararası) siyasal iletişim olarak sınıflandırmak mümkündür.

42

3.7.1.1. Ülke içi (ulusal) siyasal iletişim

Ülke içi gerçekleştirilen siyasal iletişimin muhatabı genellikle seçmen kitleleri olmakta, ülke içinde faaliyet gösteren tüm siyasi aktörlerde seçmene yönelik siyasal iletişim sürecini yürütmektedir. Siyasi kurumların, örgütlerin ya da her türlü siyasi yapılanmanın birbirleri ile gerçekleştirdiği siyasal amaçlı iletişimi de ülke içi siyasal iletişim olarak ele almak mümkündür. Örneğin, iktidar partisinin, muhalefet partilerini hedef alan ve bu siyasi yapıları yıpratmaya yönelik giriştiği iletişim faaliyetlerini siyasal iletişim olarak kategorize etmek yanlış bir yaklaşım olmayacaktır. Böyle bir iletişim faaliyeti ve çaba her ne kadar siyasi yapıyı hedef alarak yıpratmaya yönelik olarak yürütülürse yürütülsün, aslında mesajın hedefi seçmendir. Siyasi yapıların birbirleri ile gerçekleştirdiği iletişim kurumsal anlamda ele alındığında da, bu iletişimi siyasal iletişim olarak değerlendirmek gerekmektedir. Ülke içine yönelik gerçekleştirilen siyasal iletişim, zaman zaman ülke sınırlarını aşmakta, siyasi kurumların ve aktörlerin söylemleri doğrultusunda uluslararası boyuta ulaşmaktadır. Bu durum kendiliğinden gelişebileceği gibi, planlı bir şekilde de gerçekleştirildiği görülmektedir. Öyle ki, bir ülkenin bir diğer ülkeye yönelik doğrudan hedef alan söylemleri yerine, ülke içine verilen siyasal mesajlarda konuya değinmek, uluslararası boyutta geniş yankılar uyandırmaktadır.

3.7.1.2. Ülke dışı (uluslararası) siyasal iletişim

Uluslararası siyasal iletişim günümüzde yoğun olarak gerçekleştirilen ve hükümet organlarınca da gerçekleştirilme zarureti bulunan bir siyasal iletişim türüdür. Ancak bu tür siyasal iletişim, uluslararası sivil toplum örgütleri, sendikalar, birlikler aracılığı ile de gerçekleştirilmektedir. Uluslararası siyaset, özellikle küreselleşme denilen olgu ile birlikte gelişme göstermiştir. Küreselleşme ile birlikte, ülkeler arasındaki sınırlar görünür olmaktan çıkmış, ekonomik, toplumsal ve kültürel bütünleşmenin yanı sıra siyasi birlikteliklerde varlığını göstermiştir.

Küresel ve bölgesel boyutta meydana gelen değişimlerin ve iktisadi ortaklıkların bir sonucu olarak ülkeler arasındaki iletişim yoğunlaşmıştır. Ülkelerin ulusal ve uluslararası siyaset politikaları şüphesiz iktisadi birlikteliklerin ve ortaklıklarında çerçevesini belirlemektedir. Durum böyle olduğundan, küreselleşme denilen olgu ile siyasal iletişim arasında sıkı sıkıya bir bağ olduğu düşünülmektedir.

43

Küreselleşme olgusunun yanı sıra devletlerim başka ülkeler üzerindeki hak arayışları, sınır ihlalleri, terör grupları ile olan ilişkileri, destekleri gibi durumlar neticesinde de ülkeler arası siyasal iletişim yoğunlaşmış ve önemi artmıştır. Kitle iletişim araçları ve yeni medya teknolojilerindeki gelişmelerde süreci desteklemiş siyasal iletişimin hızlı ve karşılıklı gerçekleşme sürecine zemin hazırlamıştır. "İç siyasal iletişimde kullanılan her yöntem ve tekniğin kanal ve mesajın, ülkeler arasında da aynen ya da farklı ölçeklerde ve içerikte, ama mutlaka siyasal iletişim amaçları ile de kullanıldığı görülmektedir" (Aziz, 2014,s.41). Ülkeler arası siyasal iletişimde mesajın hedefi olan vatandaş ya da seçmen kavramının yerini, uluslararası siyasal iletişimde devletler ve uluslararası kurum ve kuruluşlar almaktadır.

3.7.2. Siyasal aktör ve alıcının konumuna göre siyasal iletişim

Siyasal iletişim sürecini gerçekleştiren aktörler ile siyasal iletişimin hedefi konumunda olanlar arasında iletişim kimi zaman yüz yüze kimi zaman ise çeşitli iletişim araçları ile uzaktan gerçekleşmektedir. Durum böyle olduğundan siyasal iletişim, yüz yüze ya da araçlarla uzaktan olarak siyasal aktör ve alıcının konumuna göre iki farklı biçimde ortaya çıkmaktadır.

3.7.2.1. Yüz yüze iletişim

Yüz yüze iletişimde, siyasal iletişimi yürüten siyasal aktör ile hedef aynı ortamda bulunmakta, iletişim ise sözlü olarak meydana gelmektedir. Hedefin geri bildirimi çoğunlukla aynı anda olmakta, bu özelliği ile güçlü ve etkili bir tür ve yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Örneğin; bir partinin düzenlemiş olduğu mitingde, alıcılar geniş bir halk kitlesini arasında yer almaktadır. Burada geri bildirim, konuşmanın onaylanması ya da tepki gösterilmesi olarak ortaya çıkabilir ki bu durum alkışlar, ıslıklar ve tezahüratlarla sağlanır.

Seçim gezileri, resmi açılışlar, esnaf ve hane ziyaretleri, toplantılar, düğün, nişan, sünnet, seminer, kongre ve anma gibi sosyal alanlarda yoğun olarak gerçekleştirilen yüz yüze iletişim, siyasi aktörlerin özellikle seçim dönemlerinde sıklıkla başvurduğu bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır.

44

3.7.2.2. Araçlı (uzaktan) iletişim

Uzaktan iletişimde, siyasal iletişimi yürüten aktör ile mesajın hedefi arasında uzaklık söz konusudur. Kaynak ve alıcının birbirlerini görme imkânları bulunmamakta, iletişim çeşitli iletişim araçları ile gerçekleştirilmektedir. "Bu araçlar ise, en eski olan mektuptan başlayarak telgraf, telefon, teleks, faks gibi klasikleşen kanallar ile elektronik iletişim teknolojisinin sağladığı görsel ve işitsel ses ve görüntü kasetleri CD, VCD, DVD gibi araçlar ile giderek yaygınlaşan ve 21. yüz yılın en önemli iletişim araçlarından olan internet bağlantılı bilgisayar gibi araçlardır" (Aziz, 2014,s.46). Ayrıca cep telefonlarının yaygınlaşmasıyla siyasal aktörlerin cep telefonlarına gönderdiği kısa mesajlar da araçlı iletişimde sıklıkla görülen bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu mesajların, istenilen kişiye istenilen zamanda ulaşma imkânını vermesi bu anlamda kısa mesajları etkili ve güçlü kılmaktadır.