Sivil Havacılıkla Ġlgili Uluslararası KuruluĢlar

Sivil havacılık faaliyetlerinin yürütülmesinde ve geliĢiminde rol oynayan uluslararası kuruluĢlar aĢağıda sıralanmıĢtır:

- ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık TeĢkilatı) - IATA (Uluslararası Hava TaĢımacılığı Birliği) - AEA (Avrupa Havayolları Birliği)

- ECAC (Avrupa Sivil Havacılık Konferansı) - JAA (Ortak Havacılık Otoriteleri)

Bu kuruluĢları aĢağıda detaylı bir biçimde inceleyeceğiz. a. ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık TeĢkilatı)

ICAO, ABD‟de imzaları atılan ġikago konvansiyonundan sonra uluslararası bir teĢkilatın kurulması ihtiyacıyla ortaya çıkmıĢtır. ġikago konvansiyonunda devletler tarafından dört farklı görüĢ ortaya atılmıĢtır.

Ġkinci Dünya SavaĢı‟ndan sonra, etkilerinin halen yoğun olarak yaĢandığı bir dönemden geçen devletlerin kaygılarını taĢıyan bu görüĢler, yine de sadece uluslararası sivil havacılığın ekonomik ve siyasi çıkara yönelik yönlerini tartıĢmakla kalmamıĢ, aynı zamanda bu sektöre yön

54

verecek uluslararası bir sivil havacılık otoritesinin kurulmasının Ģart olduğunu da kabul etmiĢlerdi. Bu görüĢlerden her biri kendi iddialarına uygun düĢen bir uluslararası sivil havacılık otoritesinin kurulmasını talep etmekteydiler.98

Bir süre sonra uluslararası örgütün kurulması devletlerin üzerinde zorunluluk hissiyatı oluĢturmuĢtur.

Böylece ICAO kurulmuĢ olup, amaç ve hedefleri aĢağıdaki gibi sıralanmıĢtır:99

- Dünya genelinde uluslararası sivil havacılığın güvenli bir sektör halini almasını sağlamak,

- Sivil havacılık sektörünün düzenli geliĢimini sağlamak,

- Hava araçları seçimi ve iĢletimini destekleyerek barıĢsever amaçlar gütmek,

- Havayolları, havaalanları ve hava seyrüsefer kolaylıklarının geliĢmesini sağlayarak Uluslararası Sivil Havacılığa katkıda bulunmak, - Uluslararası düzeyde vatandaĢın emin, düzenli, yeterli ve ekonomik

hava ulaĢımına olan ihtiyaçlarını hazırlamak,

- Uygun olmayan rekabet ortamının ekonomik bakımdan sebep olacağı israfı önlemek,

- Devletlerarasında en ufak bir fark gözetmemek,

- Havacılık güvenliğini uluslararası hava seyrüseferinde garanti altına almak,

- Genel olarak uluslararası sivil havacılığa ait tüm konuların geliĢimini sağlamaktır.

ICAO‟nun amaçlarını incelediğimizde baĢlıca maddeleri aĢağıdaki gibidir:

- Sivil havacılık sektörünün güvenli bir Ģekilde hizmet vermesi, - BarıĢsever amaç güderek hizmet vermesi,

- Haksız rekabet ortamının olmamasını sağlamaktır.

98 _{Mehmet Sertaç Ünal, “Sivil Havacılık Ve Uluslararası Hukuk”, (YayınlanmamıĢ Yüksek}

Lisans Tezi), Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul 2009, s.57.

55

b. IATA (Uluslararası Hava TaĢımacılığı Birliği)

IATA, bugünkü adını almadan önce 1919 yılında Uluslararası Hava Trafik Birliği adıyla faaliyet göstermekteydi. Yeni ve son adını 1945 yılında Küba‟da IATA (Uluslararası Hava TaĢımacılığı Birliği) olarak almıĢ ve kurulmuĢtur.

IATA‟nın amaçlarını aĢağıdaki gibi sıralamak mümkündür: 100

- Emniyetli,

- Uluslararası toplum çıkarlarına uygun,

- Ekonomik ve düzenli hava taĢımacılığı sağlamak ve süreklilik kazandırmak,

- Havayolu endüstrisini teĢvik etmek,

- Uluslararası hava taĢımacılığına bağlı kuruluĢlar arasında koordinasyonu temin etmektir.

Maddeler halinde IATA‟nın görevlerini aĢağıdaki gibi sıralayabiliriz:101

- Ülkeler ve kurumlar arası koordinasyonu sağlamak, - Güvenli,

- Düzenli,

- Havayolu endüstrisini geliĢtirmek için araĢtırmalar yapmak,

- Ekonomik hava taĢımacılığı ortamı yaratmak gibi görevleri barındırmaktadır.

IATA‟nın amaç ve görevleri incelendiğinde ICAO ile birçok ortak noktada çalıĢtıkları görülmektedir. Bu ortak noktalardan baĢlıca dikkat çekeni ise güvenlik konusunda olabildiğince hassas olmalarıdır.

c. AEA (Avrupa Havayolları Birliği)

AEA, Avrupa‟da tarifeli seferler yapan uluslararası Ģirketlerden oluĢan bir kuruluĢtur.

100

Mustafa Erdem, a.g.e., s.23.

56

1954 yıllarında “Hava AraĢtırma Bürosu” adını alarak kurulan AEA, aynı yıl içinde “Avrupa TaĢıyıcılar AraĢtırma Bürosu” adını almıĢtır. Aradan geçen yaklaĢık 20 yıl sonra yapısında yetki ve düzey değiĢikliği yapılmıĢtır. Bu düzenlemeler neticesinde adını da günümüzdeki Ģekliyle (Avrupa Havayolları Birliği) almıĢtır. Brüksel, birliğin merkezi konumundadır.102

AEA, adından da anlaĢılacağı üzere Avrupa havayolları Ģirketlerinin birliğini sağlayarak ekonomik ve hizmet anlamında daha güçlü konuma gelmesini amaçlayan bir kuruluĢtur.

d. ECAC (Avrupa Sivil Havacılık Konferansı)

Avrupa Sivil Havacılık Konferansı, takriben 1955 yılında Avrupa hava taĢımacılık sisteminin düzenlenmesi için kurulmuĢ olan Avrupa ülkelerinin katıldığı bir örgüttür.

ECAC, merkezi Paris'te bulunan bir kuruluĢtur. KuruluĢ, üye devletler arasında sivil havacılık politikalarının ve uygulamalarının düzenlenmesini sağlamaya çalıĢmaktadır. Aynı zamanda diğer dünya devletleri ile olan sivil havacılık iliĢkileri politikalarının da düzenlenmesi ve geliĢtirilmesini de amaç edinmiĢtir. ECAC'ın görevi maddeler halinde aĢağıdaki gibi sıralanmıĢtır:103

- Avrupa hava taĢımacılığı sisteminin emniyetli, - Verimli,

- Sürdürülebilir bir Ģekilde geliĢmesini teĢvik etmektir. e. JAA (Ortak Havacılık Otoriteleri)

JAA‟nın açılımı Ġngilizcede “Joint Aviation Authorities”, Türkçede “Ortak Havacılık Otoriteleri” Ģeklinde telaffuz edilmektedir. Havacılığın güvenlik ve emniyet sorunlarını ortadan kaldırmak amacıyla kurulan bir kuruluĢtur.

102 _{Tarık Birgören, “Türk Sivil Havacılık Mevzuatı Kapsamında Ticari Hava TaĢımacılığı}

ĠĢletme Faaliyetleri ve Bu Sektörde Yönetim BiliĢim Sistemlerinin ĠĢleyiĢine ĠliĢkin Bir Uygulama ve Değerlendirilmesi”, (YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Ġstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul 2004, s.58.

57

ECAC‟a bağlı bir organ olarak faaliyet gösteren JAA‟nın (Avrupa Sivil Havacılık Konferansı) amaçları aĢağıda sıralanmıĢtır:104

- JAA‟ya üye sivil havacılık otoriteleri arasında iĢbirliğini geliĢtirmek, - Üye ülkeler arasında ortak emniyet standartları hazırlamak,

- AB üyesi olmayan ülkeleri de EASA‟ya tam üye yapabilmek,

- AB‟ye en yüksek katkıyı yapmak amacıyla JAA‟in tüm iĢlev ve etkinliklerinin devredildiği EASA‟nın kurulmasını sağlamak,

- Maliyet-etkin bir emniyet sisteminin kurularak etkin bir sivil havacılık endüstrisine katkı sağlamak,

- Prosedürlerinin uygulanmasını sağlamak, - Tutarlı ve yüksek standartları oluĢturulmak, - Avrupa‟daki rekabetin sınırlarını belirlemektir.

JAA‟nın amaçlarını incelediğimizde baĢlıca maddeleri aĢağıdaki gibidir: - Emniyet standartlarını hazırlamak,

- Yüksek düzeyde tutarlı standartlar oluĢturmak,

- Avrupa ülkeleri arasındaki rekabette sınırların net bir biçimde belirlenmesidir.