Yapısal analoji: Kaynak ve hedef saha şekil, görünüş ve büyüklük gibi benzer nitelikleri paylaşır. 19, 31 (akciğer),32, 174, 224
Fonksiyonel analoji: Kaynak ve hedef saha görev, hareket ve davranış gibi benzer nitelikleri paylaşır 17, 21, 21, 21 ,21 ,22, 28, 28, 31, 35, 36, 138, 148, 149, 177, 198
Yapısal—fonksiyonel analoji: Kaynak ve hedef hem yapısal hem de fonksiyonel benzerlikleri paylaşır. 221
Taş küre
2-Analojinin Sunuluş Biçimi
Sözel analoji: Analoji ders kitabında sadece cümle veya cümlelerle sunulur. 19, 22, 32, 36, 174, 177, 221
Resimsel-sözel analoji: Analoji metni, kaynağın bir resmi ile desteklenir. 17, 21, 21, 21, 21, 28, 28, 31, 31 (akciğer), 35, 138, 148, 149, 198, 224
3-Kaynak ve Hedef Kavramların Soyutlanma Düzeyi
Somut-somut (analoji: Somut hedef için somut kaynak kullanılır. 17,19,21,21,21,21,22,28,28,174
Soyut-soyut analoji: Soyut hedef için soyut kaynak kullanılır.
Somut-soyut analoji: Soyut hedef için somut kaynak kullanılır. 31, 31 (akciğer),32, 35, 36, 138, 148, 149, 177, 198, 221, 224.
4-Hedefe İlişkin Kaynağın Durumu
Ön organize edici: Analoji hedef konudan önce, başlangıçta sunulur. 28, 31, 35, 36, 148, 149, 177, 224.
Gömülü aktive edici: Analoji hedef konunun içinde, konu ile birlikte sunulur. 17, 19, 21, 21, 21, 21, 22, 31 (akciğer),138, 198, 221.
Son sentez edici: Analoji hedef konunun sonunda sunulur. 32, 174
5-Zenginlik Düzeyi
Basit analoji: Kaynak ve hedef saha arasında tek bir benzerlik boyutuna vurgu yapan, basit kelime veya cümlelerden oluşan, ayrıntı içermeyen analoji. 17, 19, 21, 21, 21, 21, 28, 28, 31, 31 (akciğer), 32, 35, 138, 148, 149, 174, 177.
Zenginleştirilmiş analoji: Kaynak ve hedef saha arasındaki benzerliğin en az iki boyutuna vurgu yapan ve temel cümlelerden oluşan analoji. 22, 36, 198, 221.
Genişletilmiş analoji : Kaynak ve hedef saha arasındaki benzerliğin en az Üç ya da daha fazla boyutuna vurgu yapan ve ayrıntı içeren analoji. 224
6-Konu öncesi yönlendirme
Kaynak açıklaması: Hedefe ilişkin kaynak sahanın en az bir yönüyle tanıtılması 22, 28, 28, 31, 35, 36, 148, 149, 177, 221.
Strateji tanımı: Analoji olarak sunulan metnin, bir benzetme olduğuna dair vurgu yapılması.
Kaynak açıklaması ve strateji tanımı: Kaynak açıklaması ve strateji tanımına birlikte yer verilmesi. 138
Hiçbiri: Analojide, ne kaynak açıklamasına ne de strateji tanımına yer verilmesi. 17, 19, 21, 21, 21, 21, 31 (akciğer),32, 47, 198, 224.
7. Sınırlılıklarının Tanımı: Analojide yanlış anlamaların olabileceği kırılma noktalarının öğrencilerin dikkatine sunulması.
İLKÖĞRETİM FEN VE TEKNOLOJİ DERS KİTABI 5
ÜNİTE 1: VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM A. Besinler ve Dengeli Beslenme
B. Besinlerin Sindirimi
“Bir bardak suya küp şeker atıp karıştıralım. Bir süre sonra şekerin çözündüğünü görürüz. Karıştırdığımızda şeker suyun içine dağılır ve şekeri göremeyiz. Ama şeker suyun içindedir. Bunu suyu tadarak anlarız.
İşte bizim yediklerimiz de aynı suda çözünen küp şeker gibi önce küçük parçalara ayrılır. Değişik işlemlerden geçirilir ve kana geçebilecek hale getirilir. Bu işlemler sırasında vücudumuz tarafından salgılanan çeşitli sıvılar kullanılır. Besinler sonra kana geçer ve kanla vücudumuzun her yerine taşınır.” S. 31
“Sindirim kanalını iki ucu açık bir boruya benzetebiliriz. Bu borunun giriş kısmına ağız, çıkış kısmına anüs adını veririz.” S. 31
C. Boşaltım
“Evimizde her gün ne kadar çok çöp birikir değil mi? Bu çöpleri her gün atarız. Bunlar evimizin atıklarıdır. Bizim vücudumuzda da atık maddeler oluşur. Bunların vücudumuzdan atılması gerekir. S. 39
“Vücudumuzda, omurganın iki yanında, bel hizasında iki adet böbrek bulunur. Şekli kuru fasulyeye benzer.” S. 39
D. Sağlığa Zararlı Maddeler
ÜNİTE 2: MADDENİN DEĞİŞİMİ TANINMASI A. Su Halden Hale Girer
“Su döngüsünün devam etmesi için sürekli buharlaşma olması gerekir. ‘Sıvıdan Gaza, Gazdan Sıvıya’ etkinliğinde kâsedeki suyu buharlaştırmak için ispirto ocağını kullandığımızı hatırlayalım. Yeryüzünde, karalarda denizlerdeki tonlarca suyu buharlaştırabilecek kadar büyük bir ispirto ocağı yoktur. Fakat siz yeryüzündeki bu buharlaşmayı sağlayan enerjinin Güneşten geldiğini biliyorsunuz.” S. 55
B. Isı Ve Sıcaklık
C. Isı, Maddeleri Etkiler
D. Maddenin Ayırt Edici Özellikleri
ÜNİTE 3 KUVVET VE HAREKET A. Kuvvetler
B. Mıknatısları tanıyalım C. Sürtünme kuvveti
Bu ünitede analoji kullanımına yer verilmemiştir
ÜNİTE 4: DÜNYA, GÜNEŞ VE AY A. Gökyüzü Macerası
“Dünya ve ayın şekli küreye benzemektedir.”S: 130
“Günümüzden binlerce yıl önce insanlar Dünyanın düz olduğuna inanırlardı. Bu insanlar gökyüzünün de Dünyanın üstünü örten bir kapak olduğunu zannederlerdi. Güneş ve Ay da bu kapağın içinde asılı durumdaydı.” S. 131.
“Güneşin büyüklüğünün bir basketbol topu kadar olduğunu düşünelim. Bu durumda, Dünyanın büyüklüğü bir leblebi, Ayın büyüklüğü ise küçük bir mercimek tanesi kadar olacaktır.” S. 132
B. Dünya ve Ayın Hareketleri
“Dünyanın hareketi bir basketbolcünün parmağında döndürdüğü topun hareketine benzer. Dünyanın kendi etrafındaki bu dönüşünü topacın dönmesine de benzetebiliriz.” S. 136
“Dünya kendi etrafında dönerken Güneşin etrafında da döner. Dünyanın güneş etrafındaki bu hareketi lunaparktaki ahtapot oyuncağının hareketine benzer. Böyle bir oyuncağa binen kişi iki türlü hareket yapar. Hem kendi etrafında hem de ortada yer alan ahtapotun başının çevresinde döner. Burada ahtapotun başını Güneş, ahtapotun kollarına yerleştirilmiş koltukları da Dünya olarak kabul edelim. Bu koltuklar bir yandan kendi etraflarında dönerken bir yandan da ahtapotun başının etrafında dönmektedir. Tıpkı dünya’nın hem kendi etrafında hem de güneşin etrafında döndüğü gibi.” S. 140
“Kimi zaman Ay, gökyüzünde pırıl pırıl parlayan bir topa benzer. Ayın bu haline dolunay denir.” S. 144
ÜNİTE 5: CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM TANIYALIM A. Canlıların Sınıflandırılması
“İskeleti bir binanın kolonları içinde bulunan demirlere benzetebiliriz. Demirler nasıl binanın ayakta durmasını sağlıyorsa iskelet de vücudumuzun dik durmasını sağlar.” S:166
“Nemli bir ekmek parçası, peynir, kesilmiş elma gibi besinleri uzun süre açıkta bıraktığımızda üzerlerinde kabarık bir örtü görürüz. Bu renkli örtü küftür.” S. 174
B. Yaşadığımız Çevre
“Canlılar arasındaki beslenme ilişkilerini bir zincirin halkalarına benzetebiliriz. Bu zincirin her halkasında değişik canlılar yer alır, biri diğerinin besinidir. Böylece besin zincirleri oluşur.” S. 184
“İnsan ve çevre konusunda, konuyla ilgili olarak Atatürk’ün sözüne yer verilmiştir: “Eğer vatan denilen şey, kupkuru dağlardan taşlardan, ekilmemiş sahalardan, çıplak ovalardan, şehirler ve köylerden ibaret olsaydı, onun zindandan hiçbir farkı olmazdı.” S. 190
ÜNİTE 6: IŞIK VE SES A. Işık
B. Ses
Bu ünitede analoji kullanımına yer verilmemiştir
ÜNİTE:7 YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK A. Basit Elektrik Devresi
Bu ünitede analoji kullanımına yer verilmemiştir.
İLKÖĞRETİM 5. SINIF ANALOJİLERİNİN SINIFLANDIRILMASI