Ses Teknolojilerindeki Gelişmeler

Çev re miz de ki var lık lar hak kın da bil gi top la mak için beş du yu or ga nı mı zı kul lan­ dı ğı mı zı, örneğin aydınlatılmış ortamlarda gözlerimizle çevremizdeki varlıkları gö re­ bil di ği mi zi öğ ren miş tik. Ku lak la rı mız da beş du yu or ga nı mız dan bi ri dir. Kulaklarımızla çevremizdeki sesleri duyabiliriz. Çev re miz de ki bir çok var lı ğın ses çı kar dı ğı nı söy le­ ye bi li riz. Et ra fı mız da ki bu ses ler den han gi le ri can lı var lık lar, han gi le ri can sız var lık lar ta ra fın dan çı ka rıl mak ta dır?

Üçüncü sınıfta çevremizde çeşitli ses kaynakları olduğunu öğrenmiştik. İşit me ye ter siz liğimiz yok sa et ra fı mı zı dik kat­ li din le diğimiz de doğada bir çok değişik se sin ol duğunu fark ede bi li riz. Ör neğin; in san lar ko nu şur, kuş lar öter, ke di ler mi­ yav lar, arı lar vı zıl dar. Bun la rın hiç bi ri ol­ ma sa da hi su se si ni, rüz gâr se si ni ve ya gök gü rül tü sü nü duyabiliriz. He le bir de kent te ya şı yor sak ara ba ses le ri ni, it fa iye ve ya am bu lans la rın si ren ses le ri ni işi ti riz.

Yu ka rı da bir kaç ör ne ği ni ver diğimiz ses le ri dü şü ne cek olur sak her se sin bir kay na­ ğı nın ol duğunu söyleyebiliriz.

Çevremizdeki çeşitli ses kaynaklarından çıkan sesleri işitiyoruz. Ses kaynakların- dan çıkan sesleri duyabilmemizi sağlayan özellik sesin şiddetidir. İnsan kulağı ancak belli bir şiddetin üzerindeki sesleri duyabilir, altındaki sesleri duyamaz. Ses şiddetini değiştirmeye yarayan bazı araçlar vardır. Bunlar ses teknolojisi araçlarıdır. Geçmişte ve günümüzde kullanılan ses teknolojisi ürünlerinin neler olduğunu biliyor muyuz?

Ses şid de tinin artırılmasıyla il gi li ge­ liş tir ilen tek no lo jik araçlardan biri me­ ga fon dur. Ses kay na ğı na olan uzak lık art tık ça ses şid de ti azalır. Do la yısıyla se­ si mi zi da ha uzak la ra ilet mek için megafon kullanılır. Se sin du yu la bil me si için şid de ti­ nin ar tı rıl ma sı ge re kir.

Günümüzde de ses şiddetini artırmak için megafon kullanımına devam edilmekte- dir. Özellikle toplulukların karşısında konuşma yapmak isteyenler, pazarcılar ve sokak satıcıları, seslerini duyurmak amacıyla megafondan yararlanmaktadır.

ÜNİTE

Aydınlatma ve Ses Teknolojileri

_5.

Ses şid de ti ni ar tır mak için far klı araç­ lar kul la nı lır. İşit me güç lü ğü çe ken in san­ lar işit me ci ha zı de nilen araç lar kul la nır lar. Bu ci haz lar çev re den ge len ses le rin şid­ de ti ni ar tı ra rak se sin da ha iyi du yul ma sı nı sağ lar.

İlk işitme cihazları büyük ve hantal bir görüntüye sahipti. Daha sonra geliştirilen işitme cihazları 3 voltluk ve 6 voltluk pil- lerle çalışıyordu. İlerleyen zamanlarda ise daha da geliştirilen bu cihazlar tek pilli ve küçültülmüş olarak kullanıma sunuldu.

İlk işitme cihazları Mikrofon ve bağlı olduğu hoparlör ile ses şiddeti arttırılır.

İşitme cihazı

Günümüzde ise dijital işitme cihazları geliştirilmiştir. Bu işitme cihazları bilgisayarla programlanabilmektedir.

Ses şiddetini değiştirmeye yarayan araçlardan biri de mikrofonve bağlı olduğu ho- parlördür. Sesi bir yerden başka bir yere iletme görevi açısından Alexander Graham Bell’in (Aleksandır Graham Bel) 1867 yılında yaptığı telefon, mikrofonun ilk başarılı ör- neği olarak kabul edilebilir. Daha sonraki

yıllarda mikrofonun duyarlılığını artırıcı bazı gelişmeler sağlanmıştır. Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle mikrofonda da çeşitli gelişmeler sağlanmıştır.

Ses şiddetini değiştirmeye yarayan araçlardan hoparlör ise bilim insanları ta-

160

ÜNİTE

5.

Kulaklık; hoparlör yerine kullanılabilen, taşınması kolay, ince ve hafif yapıya sahip bir ses cihazıdır. Gü- nümüzde elektrikli cihazların birçoğunun kulaklık cihaz- ları bulunmaktadır. Radyo, bilgisayar, cep telefonu gibi birçok aletin kulaklıkları vardır.

Ses teknolojileri ile ilgili diğer araçlar da sesleri kaydetmeye yarayan araçlardır.

Thomas Edison 1877’de “fonograf”ı icat etti. Bu aletle sesler kaydedilebiliyor ve kayıtlı sesler dinle- nebiliyordu.

Daha sonraki yıllarda “gramofon” adı verilen bir araç geliştirildi. Sesleri kaydetmek için yassı bir plak kullanıldı. Gramofonda ses, plak üzerindeki yiv denilen bölgelere kaydediliyordu.

Edison’un fonografı

İlk geliştirilen gramofonlardan biri Telegrafon

Geçmişte şimdiki teyplerin öncüsü olan ”telegrafon” adlı bir aygıt geliştirilmişti. Bu- nunla ses, bir telin üzerine kaydedilebiliyordu. Daha sonra geliştirilen plastik teyp kaset- leri ile plaklarda telegrafona yapılan kayıtlardan daha uzun kayıtlar yapılabildi.

Günümüzde CD denilen kompakt diskte ses kaydedilmektedir. Lazer ışınıyla girinti- ler taranarak ses titreşimleri elde edilmektedir.

Kompakt disk Kaset

ÜNİTE

Aydınlatma ve Ses Teknolojileri

_5.

Ses bantları 1987’de ortaya çıkmıştır. Bun- lar, önceki teyp kasetlerinin yarısı büyüklüklü- ğünde olmalarına karşın her iki tarafına ikişer saatlik kayıt yapılabilmektedir.

Günümüzde kaset, CD, ses kayıt cihazları gibi araçlara sesler kaydedilmekte ve yapılan kayıtlar bunlardan dinlenebilmektedir. Ses kayıt cihazları ile ilgili gelişmeler her geçen gün artarak devam etmektedir.

Günümüzde bluetooth (bulutut) kulaklıklar kablosuz ses iletişimi imkânı sağlamaktadır. Ses şiddetini değiştirmeye yarayan araçların neler olduğunu öğrendik. Peki bu araçların olumlu ve olumsuz etkileri neler olabilir?

ARAŞTIRALIM

Şiddetli ses üreten teknolojik araçların olumlu ve olumsuz etkilerinin neler olduğunu çeşitli kaynaklardan araştıralım. Araştırma sonuçlarımızı bilgisayardan yararlanarak elektronik sunu şeklinde hazırlayıp sınıfta arkadaşlarımıza aktaralım.

Şiddetli ses üreten araçlar sayesinde, sesler istenilen yere ulaştırılabilmektedir. Bu araçlarla sesin şiddeti artırılabilmek- tedir. Kalabalık ortamlarda seslerin du- yulmasını sağlamak için sesin şiddetini artıran araçlar kullanılır. Törenlerde ve konserlerde konuşmaların, şiirlerin ve şarkıların herkes tarafından işitilmesi için mikrofon, hoparlör gibi araçların kullanıldı- ğını görmüşüzdür.

Peki, şiddetli ses üreten araçların olumsuz etkileri neler olabilir?

162

ÜNİTE

5.

ses lerle mü zik din le mek işit me ve ku lak sağ lı ğı mıza za rar ve rir. Bu ne den le ses şid de­ tinin fazla olduğu yer ler de uzun sü re kalmamalıyız.

Sü rek li olarak şid de tli ses le rin bu lun­ du ğu yer de ka lan ki şi ler de işit me kay bı gö rü lür. Bu ki şi ler işit me sağ lı ğı nı ko ru­ mak için ku lak ko ru yu cu tak ma lı dır.

Günlük yaşamımızda topluca bulun- duğumuz alanlarda şiddeti fazla seslerle karşılaşabiliriz. Ses şiddetinin fazla ol- duğu yerlerde çoğumuz rahatsız oluyoruz.

İnsanların toplu bulunduğu alanlarda bazı kurallara uymak zorundayız. Örneğin toplu taşıma araçlarında yüksek sesle konuşmamalı, şiddetli sesle müzik dinlememeliyiz. Bu, bizim diğer insanlara verdiğimiz değeri gösterir. Gürültü yapmamak, başkalarına karşı duyduğumuz saygının gereğidir. “Başkalarına kendine davranılmasını istediğin şekilde davranmalısın.” sözü ne anlatıyor? Bize saygılı davranıldığında kendimizi nasıl hisse- diyoruz? Bu davranışlara nasıl karşılık veriyoruz? Düşüncelerimizi arkadaşlarımızla tartışalım.