Sermaye Piyasası Yoluyla Finansman

Ülkemizde KOBİ’lerin Sermaye Piyasaları aracılığı ile hisse senedi ve tahvil ihraç etmesi yaygın olarak görülmemektedir. Gerek ellerinde fon fazlası olan yatırımcılar, gerekse fon ihtiyacı olan KOBİ’ler Sermaye Piyasası araçlarını kullanmakta isteksiz davranış göstermektedir. Ülkemizde Sermaye Piyasası’nın yeterince derinlik kazanamamış olması, spekülatif dalgalanmaların bulunması, bilgi eksikliği gibi nedenlerle yatırımcılar ve fon ihtiyacı olan işletmeler Sermaye Piyasası aracılığıyla fazlaca işlem yapmamaktadırlar.

Ülkemizde İstanbul Menkul Kıymetler Borsası bünyesinde Ulusal Pazarın yanı sıra Bölgesel Pazar (İkinci Ulusal Pazar) ve Yeni Ekonomi Pazarı da bulunmaktadır. Bölgesel Pazar; İMKB Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan şirketler ile gelişme ve büyüme potansiyeli taşıyan KOBİ’lerin Sermaye Piyasaları’ndan kaynak temin etmelerine olanak sağlamak, söz konusu şirketlerden Borsa Yönetim Kurulu’nca Borsa’da işlem görmesi uygun görülenlerin hisse senetlerine likidite sağlamak ve bu senetlerin fiyatlarının düzenli ve şeffaf bir piyasada, rekabet koşulları içinde oluşmasını sağlamak amacıyla kurulmuştur. İMKB bünyesinde Bölgesel Pazar’da halen işlem gören on dört firma bulunmaktadır (İkinci Ulusal, 2007).

Yeni Ekonomi Pazarı ise; telekomünikasyon, bilişim, elektronik, internet, bilgisayar üretim, yazılım ve donanım, medya veya Borsa Yönetim Kurulu’nca kabul edilecek benzeri alanlarda faaliyet gösteren teknoloji şirketlerinin Sermaye Piyasası’ndan kaynak elde etmelerini sağlamak ve söz konusu şirketlerin hisse senetlerinin Borsa’da güven ve şeffaflık ortamında, organize ikincil piyasada işlem görmesini sağlamak amacıyla kurulmuştur. İMKB bünyesinde Yeni Ekonomi Pazarı’nda halen işlem gören bir firma bulunmaktadır (İkinci Ulusal, 2007).

Yeni Ekonomi Pazarı’nda iflas ve benzeri durumlara karşı yatırımcıyı korumak amacıyla garantörlük koşulu getirilmiş, garantör sıfatını taşıyanlardan halka arz edilen hisse senetlerinin toplam tutarı kadar teminat, kefalet ve garanti verilmesi

istenmiştir (Aras, 2005). Bu durum göz önüne alındığında KOBİ’lerin Yeni Ekonomi Pazarı’ndan yararlanmalarının pek mümkün olmadığı görülmektedir.

Görüldüğü gibi Bölgesel ve Yeni Ekonomi Pazarlarına yeterince ilgi uyandırılamamış, KOBİ niteliğindeki işletmeler Sermaye Piyasası’na dahil edilememiştir. Başta KOBİ’ler olmak üzere, gelişme ve büyüme potansiyeline sahip işletmelerin; kaynak ihtiyaçlarına çözüm bulabilmek için, faiz ve ana para geri ödeme maliyeti olmayan, Sermaye Piyasası aracılığı ile hisse senedi ihracını yaygınlaştırmak amacına yönelik olarak ‘’Borsa Dışı Teşkilatlanmış Menkul Kıymetler Piyasalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik’’ 18.03.2003 tarih ve 25052 sayılı resmi gazetede yayınlanmıştır. İMKB dışında bir menkul kıymet piyasası oluşturulmasına yönelik olarak, Temmuz 2005 tarihinde KOBİ Borsası olarak da adlandırılan ‘’Gelişen İşletmeler Piyasası A.Ş’’.(GİP) kurulmuştur.

10.000.000 YTL sermayeli olarak kurulan Gelişen İşletmeler Piyasası A.Ş.’nin yüzde 63’ne aracı kuruluşlar yüzde 7’sine bankalar, yüzde 5’ine TOBB, yüzde 5’ine TSPAKB ortak olmuştur. Sermaye ve yönetim yapısı itibariyle Türkiye’nin kolektif katılımlı ilk özel borsası olma özelliğini taşımaktadır (KOBİ Borsası, 2007).

Gelişen İşletmeler Piyasası; ABD’deki NASDAQ benzeri, İMKB’ye göre daha hafif kotasyon şartlarıyla (Belirli bir asgari sermaye, mali tabloların bağımsız denetimden geçmesi, ve halka açıklık oranları gibi koşullar aranmaktadır), elektronik işlem platformu üzerinde faaliyet gösterecektir. KOBİ’lerin yoğun olduğu yerlerde, ‘’Finans Çarşısı’’ şeklinde şubelerle örgütlenecektir. Piyasanın İMKB’ye alternatif değil, tamamlayıcı olacağı, orta vadede rakip hale gelebileceği belirtilmektedir. İşlemler, ortak bir elektronik işlem platformu üzerinde ve Gelişen İşletmeler Piyasası A.Ş.’nin gözetiminde, serbest rekabet koşulları altında piyasa yapıcılık yöntemine dayalı olarak gerçekleştirilecektir. Kurulacak piyasalara ilişkin organizasyonu oluşturmak, gelişen işlemlerin güven ve istikrar içerisinde, serbest rekabet koşulları altında, dürüstlük ve açıklık ilkeleri çerçevesinde gerçekleştirmesini sağlamakla Gelişen İşletmeler Piyasası A.Ş. sorumlu olacaktır.

Anonim Ortaklık niteliğindeki KOBİ’lerin halka açılmalarının ve hisse senetlerinin borsada işlem görmesinin çok çeşitli faydaları bulunmakta olup, söz konusu faydalar aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

a. Finansman ihtiyaçlarını geçici olmayan, kalıcı nitelikte, geri ödeme maliyeti (anapara+faiz) bulunmayan kaynaklarla gidermiş olurlar.

b. Halka açılarak borsada işlem gören şirketlerin ortakları, şirket hisse senetlerini, borsa aracılığı ile mümkün olan en kısa sürede gerçek arz ve talebe göre belirlenen fiyat üzerinden alma ve satma imkanına sahip olurlar. Bu yolla yatırımcılar likiditesi yüksek yatırım araçlarına ulaşmış olurlar. c. Halka açık şirketlerin istikrarlı ve güven verici bir görünüm arz etmesi

sonucu şirketler daha fazla itibar görürüler. Bu durum, şirketin nitelikli işgücü çekebilmesine, ürettiği mal ve hizmetlerin minimum maliyetle pazarlanmasına yardımcı olur.

d. Halka açık şirketlerin kamuyu aydınlatma zorunluluklarının olması, basında daha çok yer almalarına neden olacaktır. Bu nedenle daha yaygın olarak tanınırlar.

e. KOBİ’lerin neredeyse tamamına yakın bir kısmı aile şirketlerinden oluşmaktadır. Şirket’in halka açık hale gelmesi, mülkiyet ve yönetimin ayrılmasına ve bu suretle şirketin profesyonel yöneticiler tarafından yönetilmesine neden olur.

f. KOBİ’lerin halka açılması, yeni yatırımlara gidilerek, üretim kapasiteleri artırılarak, yeni iş imkanları yaratılarak ekonominin canlanmasına neden olacaktır.

g. Yatırımcılar kendi yörelerindeki tanıdıkları bildikleri firmaların hisse senetlerini alarak yastık altındaki paralarını ekonomiye kazandıracaklar ve bölgelerarası kalkınmışlık düzeyi farkını azaltacaklardır (KOBİ Bilgi Bankası, 2007).

İMKB dışında GİP A.Ş. vasıtası ile gelişme ve büyüme potansiyeline sahip şirketler, sermaye piyasası yoluyla hem uzun vadeli borçlanma senedi, hem de hisse senedi ihracıyla fon temin etme imkanını bulacaklardır. Uzun yıllardır yüksek reel

faizler nedeniyle fon ihtiyaçlarını giderme konusunda sorunlar yaşayan KOBİ’lere bankacılık sektörü dışında da fon kaynakları sağlanması amaçlanmıştır.

Anadolu’da faaliyet gösteren KOBİ’lere yönelik olarak piyasanın hazırlanmış olması KOBİ’lerin bu piyasaya girmelerini teşvik edecektir. Ayrıca Bölgesel bazda şirketlerin piyasaya katılımının artması ile birlikte, İMKB’ye soğuk bakan ve sermaye piyasalarına yatırım yapma konusunda çekingen davranan yatırımcının, kendi yöresinde yer alan, tanıdığı, bildiği şirketlere daha rahat yatırım yapacağı beklenmektedir. Ellerinde fon fazlası olan bireysel ve kurumsal yatırımcıya alternatif yatırım kaynağı oluşturulmaktadır.

Ayrıca Anadolu’da Sermaye Piyasası dışında hisse senedi ihraç ederek küçük yatırımcıyı mağdur eden şirketlerin önü kesilmiş olacaktır. KOBİ’lerin bu piyasada işlem görebilmesi için kurumsallaşarak, kayıt dışılıktan uzaklaşarak, uluslararası

muhasebe standartlarına uygulamaya başlaması gerekecektir