Sembolik Anlatımlarla Mesajına Dikkat Çekmesi

Hz. Peygamber iletişimde çeşitli sembollerden de faydalanmıştır. Dinlerde kişilerin çevrelerini tanımlamalarına ve hislerini ifade etmelerine yardımcı olan bir inanç, sembol ve değerler yapısı vardır. Din, kullandığı çeşitli sembolik ifade biçimleriyle inananlarını motive eder ve toplum hayatında sembollerle belirginleştirir.

Hz. Peygamber de çevresindekilere zaman zaman sembolik anlatımda bulunmuştur. Örneğin o, renkleri motive edici birer sembol olarak kullanmış ve bir duasında: “Allah’ım beni hatalardan beyaz elbisenin kirden temizlendiği gibi temizle”393 buyurmuştur. Beyaz rengin saflığı, doğallığı ve temizliği sembolize ettiğini söyleyebiliriz. Beyaza karşıt olarak, felaket ve kötülüğü, saklanması gereken gizli hisleri sembolize eden kara renk ise, Kur’an’ın bir ayetinde: “Onlardan birine kız (çocuğu olduğu) müjdelendiği zaman içi öfkeyle dolarak yüzü kapkara kesilir. Kendisine verilen müjdenin kötülüğünden dolayı kavminden gizlenir. (Şimdi ne yapsın) onu, aşağılık duygusu içinde yanında mı tutsun, yoksa toprağa mı gömsün! Bak ne kötü hüküm veriyorlar!”394 _{şeklinde vurgulanmıştır. Bu ayet, ruhsal kirliliğin, kötü ve gizli} düşüncenin kapkara bir şekilde yüze yansımasını sembolize etmektedir. Kur’an’da başka bir ayette, beyaz ve siyahın gündüzün aydınlığını ve gecenin karanlığını395 sembolize ettiği görülmektedir.

Sembolik anlatının bir tarzı da teşbih sanatıdır. Teşbih, örneğin akılda kalmasına ve daha iyi anlaşılmasına yardımcı olur. Cenabı Hak münafıkların özelliklerini Kur’an’ın giriş ayetlerinde anlattıktan sonra durumlarını ve kişiliklerini Müslümanlar daha iyi anlamaları için örneklerle şöyle tasvir etmektedir. “Onların durumu, gökten yoğun karanlık içinde gök gürültüsü ve şimşekle sağanak halinde boşanan yağmura tutulmuş kimselerin durumu gibidir. Ölüm, korkusuyla, yıldırım seslerinden

393 _{Buhari, 10/Ezan, 89.} 394 _{Nahl 16/58-59.} 395 _{Bakara 2/187.}

parmaklarını kulaklarına tıkarlar. Oysa Allah, kafirleri çepeçevre kuşatmıştır.”396 _Kafirin hangi hal içinde olduğunu bu ayetten daha güzel tasvir edip sembolleştirecek başka bir söz bulunabilir mi? Kesinlikle hayır. Yine İman nur ise imansızlık aşağılık bir durumdur. İman edenler bunun farkında olup yılandan korkar gibi imansızlıktan kaçmaları için Allah imansızlığı şöyle tasvir etmiştir. “Ey İman edenler! Allah’a ortak koşanlar ancak bir pislikten ibarettir…”397

Bu ve benzeri anlatımlar muhatabın zihninde yer etmekte ve muhatap oalayı daha iyi idrak etmektedir. Bu anlatımlar karşısında gocunanlar bu örnekle Allah neyi murat etmiş ki derler. İman edenler ise böyle örneklerle imanlarını kat kat ziyadeleştirirler.398 Hz. Peygamber bu metodu kullanmasının yanında, gelecek tepkilere karşı da her zaman hazırlıklı olmuştur. Bu tepkileri aklını kullanarak defetmiştir.

14-0lumsuz Tepkilere Karşı Sabır ve Tahammül Göstermesi

Hz. Muhammed iletişim sürecinde ve ibadetleri benimsetme stratejisinde karşılaştığı yalan, iftira, alay, tuzak, tehdit ve su-i kast gibi olumsuz tepki ve engellemelere karşı sabırlı ve tahammüllü olmasını bilmiştir. Zira Allah, Elçisinden şahsına yönelik kötülüklere aynıyla karşılık vermemesini; bilakis önceki peygamberlerin yaptığı gibi sabırlı olmasını isteyerek, “O halde sen de, peygamberlerden azim (ve irade) sahiplerinin sabrettiği gibi sabret. Onlar için acele etme; onlar, tehdit edildikleri azabı gördükleri gün, sanki gündüzün sadece bir saati kadar (dünyada) kalmış gibi olurlar. (Bu), bir tebliğdir. Yoldan çıkmış topluluktan başkası helak edilir mi?”399 _{buyurmuştur. Yine “Sabret, sabrın ancak Allah’ın (yardımı)} iledir, onlara da üzülme, kurdukları tuzaklardan da sıkıntıya düşme”400 _“Onların dediklerine sabret ve güzelce onlardan ayrıl. Beni ve o nimet sahibi yalanlayıcıları baş başa bırak ve onlara biraz mühlet ver”401 _{ayetleri de Hz. Peygambere sabrı tavsiye} etmektedir. 396 _{Bakara, 2/19.} 397 _{Tevbe, 9/28.} 398 _{Bakara, 2/26.} 399 _{Ahkaf 46/35.} 400 _{Nahl 16/127.} 401 _{Müzemmil 73/10-11.}

Hz. Muhammed, Cahiliye dönemi insanının fakirlik, zenginlik, makam, mevkii, kabile, ırk, bilgisizlik vb. unsurların etkisinde kalanların yaptığı olumsuz tutum ve davranışlar karşısında sabırlı olmasını ve onlara boyun eğmemesi gerektiğini bilmiştir. Bu olaylardan en göze batanı ifk hadisesidir. Hz. Peygamberin ailesine karşı yapılan bu çirkin iftiradan dolayı çok eziyet çekmiş ve onlara bir hutbe ile seslenerek olayı vahametini vurgulamıştır. Kendisine ve ailesine eziyet edenleri uyarmakla birlikte af etmesini de bilmiştir. Hz. Ebubekir’in Mıstah’a bir daha nafaka vermeyeceğini söylemesi üzerine Hz. Peygamber onu bu sözünden vazgeçirmiş ve af etmeye davet etmiştir.402

Görüldüğü gibi, büyük ahlak sahibi olan403 _{Hz. Muhammed, şahsına karşı yapılan} kabalıklara tahammül etmiş ve insanların hatalarını hoş görmüştür. Eşi Aişe Hz. Peygambere, Uhut savaşının yapıldığı günden daha zor bir gün yaşayıp yaşamadığını sormuş, o da şu şekilde cevap vermiştir: “Evet, senin kavminden çok kötülük gördüm. Bu kötülüklerin en fenası, onların bana (Taif de bir mevkii olan) Akabe günü yaptığıdır. Taifli İbn Abdülyalil’e sığınmak istemiştim de beni kabul etmemişti. Ben de geri dönüp, derin kederler içinde yürümekteydim. Karnüsseâlib (denilen yere) varıncaya kadar kendime gelemedim. Orada başımı kaldırıp baktığımda, bir bulutun beni gölgelediğini gördüm. Dikkatlice bakınca bulutun içinde Cebrail’i fark ettim. Cebrail bana seslenerek: “Allah, kavminin sana ne söylediğini ve seni himaye etmeyi nasıl reddettiğini duymuştur. Onlara dilediğini yapması içinde sana dağlar Meleği’ni göndermiştir,” dedi. Bunun üzerine Dağlar Meleği bana seslenerek selam verdi. Sonra da:

-“Ey Muhammed! Kavminin sana ne dediğini Allah işitti. Ben dağlar Meleğiyim. Ne yapmamı istiyorsun? Eğer dilersen şu iki dağı onların başına geçireyim,” dedi. O zaman:

-“Hayır, ben onların soylarından sadece Allah’a ibadet edecek ve O’na hiçbir şeyi ortak koşmayacak kimseler çıkarmasını Allah’tan dilerim, dedim.404 _{Burada anlatıldığına} göre Hz. Peygamber, cahillerin ve kendini bilmezlerin kabalıklarına ve hakaretlerine

402 _{İbn-i Hişam, a.g.e., s. 408-420.} 403 _{Kalem 68/4.}

aynıyla cevap vermek yerine, sabrederek onları bağışlamanın ve kusurlarını görmezden gelmenin daha asil bir davranış olduğunu ortaya koymuştur.

15- Sinirlenmemesi, İyiliği Tercih Etmesi, İntikam Alma Yoluna